Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Grudziądzkie zakłady. Odlewnia Żeliwa i Emaliernia, H.V. [cz. 1]

Redakcja
To była pionierska fabryka w Grudziądzu. Założycielami pierwszego tak dużego zakładu przemysłowego na terenie Grudziądza byli Joseph Herzfeld i Carl Victorius. Po nich przyszli inni wiążąc swe fortuny i przyszłość z miastem.

Obydwaj założyciele H.V. byli Niemcami, pochodzenia żydowskiego.Pomysłodawcą i inicjatorem fabryki, która na początku miała jedynie produkować armaturę do pieców kaflowych, był Joseph Herzfeld.
W pierwszej połowie dziewiętnastego wieku, północno-wschodnie tereny Niemiec tj. Prusy Zachodnie i Prusy Wschodnie, były w niewystarczający sposób, zaopatrywane w wyroby przemysłu metalowego. Zachodnie zagłębia przemysłowe, były zbyt daleko położone, a huty i odlewnie żeliwa na Śląsku nie nastarczały z produkcją.
Joseph Herzfeld z racji pełnionych funkcji, a był przedstawicielem handlowym, często wyjeżdżał w różne rejony kraju, w tym tereny przygraniczne. Zorientował się również o możliwości eksportu towaru poza granice, w tym przede wszystkim do Rosji. Nie mając wystarczającej ilości własnych środków finansowych, a Towarzystwa Akcyjne nie były w tym okresie szeroko znane i popularne, był zmuszony znaleźć wspólnika. Został nim Carl Victorius, połączone zasoby majątkowe, wystarczyły by założyć fabrykę. Na tym etapie działań trzeba było podjąć decyzję lokalizacji. W sumie było kilka koncepcji, w konsekwencji wybrano Grudziądz.
Dlaczego właśnie Grudziądz? Miasto w tym czasie zapomniane, porzucone, pozostawione samemu sobie, jedne z najbardziej w owych czasach zaniedbane w Prusach. Trudno w tej chwili powiedzieć.
Moim zdaniem o wyborze Grudziądza na siedzibę ich przedsięwzięcia zarzutowała wiedza, którą posiadał Carl Victorius. Mam na myśli plany, w niedalekiej przyszłości budowy mostu na Wiśle i budowy kolei żelaznej z Chojnic do Brodnicy. Nadmienię, że po wycofaniu się i przekazaniu synowi Richardowi kierowania zakładem, objął stanowisko radcy handlowego rządu Prus w roku 1901.
W roku 1898 Joseph Herzfeld przekazuje synowi Paulowi kierowanie zakładem. Obaj następcy założycieli byli gruntownie przygotowani do pełnienia funkcji im powierzonej. Paul Heszfeld ukończył studia techniczne, odbył praktyki w najlepszych zakładach przemysłowych Europy i Stanów Zjednoczonych. Richard Viktorius ukończył studia handlowe i odbył praktyki w dużych bankach Berlina. Opanował również znajomość obrotu handlowego i organizacji sprzedaży.
Nie przesadzę jeżeli stwierdzę, że w chwili uruchomienia produkcji w roku 1862, przyszły potężny zakład przedstawiał się bardzo skromnie nawet jak na miejscowe warunki.
Fabryka została zlokalizowana przy obecnej Alei 23 Stycznia. Pomieszczenia fabryki były niewielkich rozmiarów. Na początku działalności wykonywano jedynie armaturę piecową, sprowadzaną w stanie surowym z odlewni z poza Grudziądza.
Pierwszym wydziałem fabryki była kuźnia. Zapotrzebowanie na wyroby tego typu było ogromne. W związku z tym systematycznie wzrastała produkcja, co za tym idzie rosły szybko zyski fabryki.
Już w latach siedemdziesiątych XIX wieku uruchomiono własną odlewnię. Posunięcie to spowodowało uniezależnienie się od dostaw z innych fabryk. Miało to istotny wpływ na dalszy wzrost produkcji oraz rozwój nowych rynków zbytu.
W roku 1886 wybudowano emaliernią. Była  jedyną emaliernią do roku 1912 w Zachodnich Prusach. Rozbudowa zakładu następowała w miarę gromadzenia zysków i zaspokojenia potrzeb rozszerzającego się rynku. Jeszcze pod koniec dziewiętnastego wieku oddano do użytku oczyszczalnię odlewów, warsztaty montażowe i magazyny. Rozszerzono asortyment produkcji o włazy uliczne, zlewy, zlewozmywaki, wanny, umywalki i klozety.
Koniec XIX wieku zastał fabrykę w pełnym rozkwicie. Możliwości finansowe zakładu pozwalały na dalszy rozwój fabryki, właściciele podjęli dalsze kroki w tym kierunku. Pierwsze dwie dekady XX wieku były dla rozwoju H.V " złotym okresem ".
Jak wspomniałem na wstępie, na przełomie XIX i XX wieku nastąpiła zmiana kierownictwa zakładu. Od samego początku po objęciu swych funkcji "nowi" właściciele wykazali inicjatywę i dobrą znajomość aktualnej sytuacji ekonomicznej kraju i świata. Czego dowodzi dalszy dynamiczny rozwój ich przedsiębiorstwa.
To właśnie Paul Herzfeld i Richard Victorius podjęli daleko idącą decyzję o rozbudowie firmy. Z powodu nie możliwości dalszej rozbudowy zakładu przy Alei 23 Stycznia, braku odpowiednio dużego terenu w granicach miasta, na jej rozbudowę. Dokonali w roku 1910 zakupu 125 ha. gruntu w Mniszku. O lokalizacji zdecydowała biegnąca obok nabytych terenów, linia kolei żelaznej z Torunia do Malborka.
Jako pierwszą w expresowym tempie wzniesiono odlewnię żeliwa.Gdyż odlewnia w Grudziądzu nie mogła nadążyć z bieżącą produkcją. Nowa odlewnia żeliwa w Mniszku miała 5000 metrów kwadratowych powierzchni, została oddana do użytku już we wrześniu 1911 roku. Oprócz niej wzniesiono halę ekspedycji z własną bocznicą kolejową, modelarnię i halę warsztatów pomocniczych.
Wykonano tytaniczną pracę w zdumiewająco krótkim czasie. To właśnie ta inwestycja spowodowała daleko idącą modernizację. Zwiększenie produkcji poprzez powiększenie  asortymentu. Uruchomiono produkcję armatury sanitarnej, żeliwnych naczyń kuchennych, rozszerzono asortyment sanitariatów.
Umiejętna polityka techniczna- technologiczna i ekonomiczna prowadziła do tego, że H.V. zdobywało następne rynki w kraju i za granicą. Głównie w Rosji, Skandynawii, w krajach Ameryki i Arabii. Znak fabryczny stał się znanym znakiem na całym świecie,  jako symbol dobrej roboty i jakości produkcji.
Okres I wojny światowej nie rzutował specjalnie niekorzystnie na ilość produkcji. Profil produkcji został częściowo przestawiony na cele wojskowe. Produkowano granaty, kotły kuchni wojskowych oraz drobny sprzęt wojskowy. Mimo działań wojennych i z tego powodu nałożonego embarga na wyroby państw osi. H.V. udało się utrzymać eksport do Skandynawii, Rumunii i krajów arabskich. Eksportowano głównie wanny, rury żeliwne i sanitariaty. W roku 1914 fabryka zatrudniała 950 osób.
Po zakończeniu I Wojny Światowej na mocy Traktatu Wersalskiego miasto Grudziądz zostało przyłączone do Polski. Nastąpiło to w 23 stycznia 1920 roku. c.d.n
Wiesław Hawełko
 

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Grudziądzkie zakłady. Odlewnia Żeliwa i Emaliernia, H.V. [cz. 1] - Warszawa Nasze Miasto

Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto