"Można być Powstańcem czasu pokoju i angażować się w słuszne sprawy"

Mam takie wrażenie, że w tym roku, jeśli chodzi o muzykę z okazji rocznicy Powstania Warszawskiego, będzie mocno słyszalny głos kobiecy.

Często przygotowując projekty kulturalne, staramy się sięgnąć po rzeczy, które są niewykorzystane. Dwa lata temu Voo Voo przygotowując płytę, sięgnęło po twórczość z konkursu na poezję powstańczą. Tym razem sięgnęliśmy po poezję Anny Świrszczyńskiej. Po raz pierwszy zaprezentowała nam ją Agnieszka Glińska w swoim zeszłorocznym spektaklu przygotowanym z okazji rocznicy Powstania. Interpretacja takiej „dziewczyńskiej poezji powstańczej” bardzo nam się podobała. W tym roku Agnieszka Glińska została dyrektorem artystycznym tego wydarzenia. Dokonała wyboru wierszy, a Monika Borzym, rewelacyjna wokalistka, zaśpiewała tę poezję. Projekt niezwykle ciekawy - Czesław Miłosz uważał bowiem Annę Świrszczyńską za najlepszego poetę Powstania Warszawskiego. Choć ona swoje wiersze pisała po Powstaniu i wydała je kilkadziesiąt lat później, późno, bo w 1972 roku. Sięgnęliśmy po kobietę i w sposób oczywisty ten projekt stał się kobiecy.

Powiedział Pan, że osoby, które chcą naśladować Powstańców, powinny dziś coś koło nich robić. Czy to nie jest tak, że często są symbole, ale brakuje działań?

Po to uruchomimy akcję „Wolność łączy”. Pokazaliśmy dwa spoty i one cieszą się dużym zainteresowaniem. Chcemy zachęcić do zrobienia czegoś wyjątkowego. Czegoś, co nie tyle przyda się Powstańcom, ale będzie rodzajem codziennego aktu patriotycznego. Zaangażowanie się w coś słusznego, zbudowanie czegoś pozytywnego albo przeciwstawienie się czemuś złemu. Temu służy coroczna nagroda imienia Jana Rodowicza „Anody”. Mówimy, że można być Powstańcem czasu pokoju. Być kimś wyjątkowym - bo Powstańcy po pierwsze byli gorącymi patriotami, dopiero później ludźmi, którzy walczyli z bronią w ręku. Oni żołnierzami zostali z przymusu, z wyroku historii. Ich życie nie było przygotowaniem do kariery wojskowej. Oni chcieli być poetami, lekarzami, architektami, ale żyjącymi w wolnej Polsce. Żeby móc budować wolną Polskę i pracować w niej, zamierzali walczyć w taki sposób, jak umiemy. Naśladując ich, Powstańców, w czasach pokoju musimy angażować się w te sprawy, które są słuszne i potrzebne.

Powstańców - z oczywistych względów - jest coraz mniej. Nie obawia się Pan, że muzeum będzie się musiało przygotować do roli placówki, która opowiada o osobach, których już nie ma.

Pamięć o tym, jacy byli Powstańcy i jakie były ich wartości, jest kultywowana. W tym roku będziemy mieli pierwszy harcerski zjazd z okazji Powstania Warszawskiego. Harcerze są jedną z tych grup społecznych, które w naturalny sposób będą kontynuatorami Powstańców. Ale nie tylko, bo przecież są też wolontariusze, osoby zaangażowane, ludzie budujący w organizacje pozarządowe, angażujący się.

Przy okazji naszej poprzedniej rozmowy powiedział Pan, że Muzeum Powstania Warszawskiego to jest kluczowe miejsce, dzięki któremu można zrozumieć historię Polski. Rola muzeum, w kontekście ostatnich wizyt prezydentów czy książąt, chyba cały czas rośnie?

Odwołując się do Powstania Warszawskiego jako do tego aktu, którego potrzebuje Europa, prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump wskazał taką interpretację. Powstanie Warszawskie może być jedną z tych rzeczy, którymi możemy chwalić się w Europie. Bo to pokazuje naszą nieugiętość, naszą dzielność, przeciwstawianie się czemuś złemu i próbę wywalczenia czegoś dobrego, nawet za cenę wielkich ofiar.

Mam wrażenie, że Powstanie Warszawskie jest jednym z niewielu wydarzeń, które łączą Polaków bez względu na poglądy.

Taką mam nadzieję, że to jest coś wyjątkowego i że 1 sierpnia godzina 17 (Godzina „W”) to jest ten moment, który wszyscy przeżyjemy razem.

Rozmawiał Piotr Wróblewski