Muzeum Wisły w Tczewie: otwarcie drugiej części wystawy „Wisła w dziejach Polski” [ZOBACZ ZDJĘCIA]

Otwarcie wystawy odbyło się w piątek, 24 lutego. Ekspozycja pokazuje problematykę wiślaną w kontekście przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz całe bogactwo i różnorodność zjawisk mieszczących się w słowie „Wisła”.

- Wisła pełni w naszym kraju rolę szczególną, symboliczną - mówił dr inż. Jerzy Litwin, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. - Często jest on nazywany „krajem nad Wisłą”, a rzeka stanowi tu ważny wyróżnik wspólnego terytorium niezwykle istotnego dla trwania narodu. Bardzo się też cieszymy, że otwarcie drugiej części wystawy przypadło na Rok Rzeki Wisły.

Wystawa jest zróżnicowana: znajdują się na niej zarówno tradycyjne, jak i nowoczesne środki prezentacji narracji. Najważniejszym jej elementem są liczne oryginalne zabytki: archeologiczne przedmioty codziennego użytku, łodzie używane na Wiśle i jej dopływach, cenne obrazy, modele i makiety, elementy statków wiślanych, narzędzia rybackie, szkutnicze, piaskarskie i regulacyjne, modele jednostek wiślanych, odznaczenia sportowe i turystyczne.

- Aż 130 eksponatów prezentowanych na wystawie pochodzi z naszych zbiorów, a tylko jeden został wypożyczony, z muzeum we Włocławku - podkreślił dyrektor Litwin.

Oprócz zabytków na zwiedzających czekają liczne ilustracje i filmy, pokazywane zarówno w postaci wydruków, jak i w formie prezentacji w ramkach LCD. Dzięki interaktywnym stanowiskom typu „zajrzyj i sprawdź” goście muzeum poznają cechy charakterystyczne trzech odcinków Wisły oraz flisackie pożywienie. W infokioskach rozwijane są tematy zasygnalizowane na wystawie lub uzupełniające jej narrację, np. gwara flisacka, spław soli Wisłą, powodzie wiślane, stocznie rzeczne.

Wystawa w Muzeum Wisły została podzielona na dwie części - cezurą jest I rozbiór Polski w 1772 r. stanowiący umowną granicę między staropolskim, tradycyjnym światem a erą pary, prądu elektrycznego i gwałtownego postępu technicznego.

- Głównym założeniem, jakie nam przyświecało, było pokazanie historii zagospodarowania rzeki na tle dziejów naszego kraju - tłumaczy Jadwiga Klim z Narodowego Muzeum Morskiego, która kierowała przygotowaniami wystawy w Muzeum Wisły. - Chcieliśmy przekazać naszym gościom, że Wisła nie jest abstrakcyjnym bytem, albo zwykłą arterią transportową, ale ważnym elementem polskiej historii i teraźniejszości ściśle związanym z naszym krajem. Jest swoistym barometrem „spraw polskich”.

Jadwiga Klim podkreśla, jak ważny jest na wystawie kontekst lokalny, stąd w drugiej części wystaw, zaznaczona została wyraźnie rola Tczewa - miasta niezwykle ważnego we wspólnej historii Wisły i Polski.

Drugą część wystawy rozpoczyna prezentacja kryzysu państwa polskiego w końcu XVIII w. oraz rozbiorów. Historia budowy kanałów na ziemiach polskich oraz charakterystyka statków wiślanych w XVIII-XIX omówiona jest na tle europejskich doświadczeń. Ważną część ekspozycji zajmuje przedstawienie żeglugi parowej oraz problematyka mostów, ze szczególnym naciskiem na słynne XIX-wieczne mosty tczewskie. Na wystawie nie mogło zabraknąć też prezentacji zajęć tradycyjnie związanych w rzeką: piaskarstwa i rybołówstwa. Historię wieku XX rozpoczęto od I wojny światowej; omawia się żeglugę na Wiśle podczas działań wojennych, zatopienie dużej części taboru cywilnego, działania flotylli wiślanych - niemieckiej i austriackiej oraz początki tworzenia się polskiej flotylli wiślanej.

Po zaślubinach Polski z morzem i objęciu faktycznej władzy nad Pomorzem przez państwo polskie w 1920 r. rozpoczęto budowę podstaw gospodarki morskiej, w której sprawy rzek odgrywały ważną rolę. Dlatego na wystawie przedstawiona została historia portu tczewskiego oraz historia pierwszej Szkoły Morskiej w Polsce, która przez 10 lat zlokalizowana była w Tczewie. W dalszej części wystawy prezentowana jest szeroko rozumiana żegluga śródlądowa w II Rzeczpospolitej: rozwój żeglugi pasażerskiej, budowa portów, żegluga towarowa, sporty i turystyka wodna oraz flotylle rzeczne Marynarki Wojennej. Te ostatnie wychodzą na plan pierwszy, gdy przechodzimy do września 1939 r. Pokazane są działania, szlak bojowy i dramatyczne losy żołnierzy oraz okrętów Flotylli Rzecznej i jej Oddziału Wydzielonego „Wisła”.

Rok 1945 zmienił wiele w polskiej żegludze śródlądowej. Wisła przestała być jedyną dużą arterią wodną płynącą przez polskie ziemie. Drugą stała się Odra, która od samego początku miała większe szanse na rozwój i która wkrótce zaczęła dominować w żegludze towarowej.

- Na wystawie prezentujemy niełatwą historię żeglugi śródlądowej w Polsce po 1945 r.: początkowy kryzys wynikający z niezrozumienia znaczenia żeglugi, a następnie szybki rozwój: rozbudowa portów i stoczni, w tym Tczewskiej Stoczni Rzecznej, tworzenie projektów nowych konstrukcji, budowę nowych statków, rozwój żeglugi oraz szkolnictwa śródlądowego - podkreśla Jadwiga Klim. - Nie mogliśmy oczywiście pominąć słynnego „Programu Wisła” zakładającego kompleksową przebudowę tej drogi wodnej.

Jadwiga Klim dodaje, że dbając o kompleksową prezentację tematyki wiślanej, na wystawie pokazany został też okres po 1989 r.

- Przedstawiliśmy zarówno procesy negatywne, jak kryzys i powolny upadek gospodarki rzecznej oraz pozytywne, czyli współczesne formy eksploatacji Wisły, „powrót” miast nad Wisłę, rozwój turystyki wiślanej, np. budowa mariny, oraz szereg inicjatyw społecznych skierowanych na sprawy wiślane, w tym renesans tradycyjnego szkutnictwa i nadwiślańskich tradycji, a także rządowy projekt ożywienia żeglugi śródlądowej. Wystawę kończymy pytaniem o przyszłość Wisły, które aktualne jest od wielu lat.

Wystawę stałą w Muzeum Wisły można zwiedzać od soboty, 25 lutego. Tego dnia wstęp jest wolny. Patronem medialnym wydarzenia jest „Dziennik Bałtycki”.