"Perun" w rejestrze zabytków. Dawne hale fabryki mają ponad sto lat [ZDJĘCIA]

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, prof. Jakub Lewicki, wpisał do rejestru zabytków dawną Warszawską Fabrykę Sprzętu Spawalniczego „Perun” (cztery hale) przy ul. Grochowskiej 301/305 wraz z terenem posesji. ''Stanowią one powiązaną ze sobą, spójną pod względem architektonicznym i funkcjonalnym grupę budynków, powstałych przed 1938 rokiem'' - czytamy na stronie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Zobacz też: Zabytki Warszawy, które przetrwały wojnę. Wiedzieliście, że są z nami od tylu lat? [PRZEGLĄD]

''Perun'' - historia

Fabryka „Perun” została założona w 1910 r. przez francuskie Towarzystwo Akcyjne „L’Air Liquide”. W 1913 r. Towarzystwo połączyło się z rosyjską Spółką Akcyjną „Perun” i przeniosło swoją fabrykę na Kamionek. Wybuch I wojny światowej zahamował rozwój przedsiębiorstwa. W 1915 r. zakłady zostały zajęte przez wojska pruskie, a majątek skonfiskowany i wywieziony w czasie niemieckiej ewakuacji. Od 1918 r. firma funkcjonowała pod nazwą Francuskie Towarzystwo Akcyjne „Perun”.

- W czasie II wojny światowej zakłady kontynuowały swoją działalność w ograniczonym zakresie, pozostając pod nadzorem władz niemieckich. Na stanowisku dyrektora fabryki do 1944 r. pozostawał Alfred Sznerr. Zabudowania fabryczne nie zostały zniszczone przez wycofujące się oddziały niemieckie, co umożliwiło uruchomienie produkcji w tym samym roku - czytamy w komunikacie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Po upaństwowieniu zakładów otrzymały one nazwę Warszawska Fabryka Gazów Technicznych i Sprzętu Spawalniczego, a od 1956 r. Warszawska Fabryka Sprzętu Spawalniczego „Perun”. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wyburzono część historycznych zabudowań m.in. tlenownię oraz budynek warsztatowy, wzniesiono także nowe budynki fabryczne. W latach 1999-2003 firma została sprywatyzowana, a zakłady przy ul. Grochowskiej 301/305 zaprzestały swojej działalności.

Pomieszczenia pofabryczne wynajmowane są obecnie firmom i najemcom prywatnym.

Brak oryginalnego wyposażenia

Cztery hale pofabryczne dawnej fabryki „Perun” stanowią powiązaną ze sobą spójną pod względem architektonicznym i funkcjonalnym grupę budynków powstałych przed 1938 rokiem. Są to trzy hale fabryczne wzniesione ok. 1913 r.: dawny warsztat spawalniczy, dawny magazyn z acetylenowią i budynek wytwórni gazów technicznych oraz wzniesiony w 1938 r. budynek blacharni i warsztatów spawalniczych. Wszystkie te hale to budynki wzniesione na rzucie prostokąta, murowane, z metalową konstrukcją więźby dachowej, samonośnej lub wspartej na stalowych filarach. Czwarta hala, wzniesiona później, posiada uproszczony detal architektoniczny, ale w ogólnej dyspozycji nawiązuje do budynków wcześniejszych.

Wewnątrz hal nie zachowało się oryginalne wyposażenie. Historyczne urządzenia fabryczne były dwukrotnie konfiskowane (w czasie I i II wojny światowej). Maszyny wykorzystywane w okresie powojennym zostały zdemontowane w związku z zakończeniem produkcji przemysłowej i wynajęciu budynków firmom i najemcom prywatnym.

Mniej znane zabytki Warszawy. Niebanalne miejsca piękne i warte odkrycia [PRZEGLĄD]

''Perun'' - świadectwo rozwoju przemysłu

Stopniowa rozbudowa była konsekwencją dokonującego się postępu w dziedzinie spawalnictwa i rosnącego zapotrzebowania na produkcję gazów technologicznych. Opracowywane przez firmę „Perun” rozwiązania pozwoliły na stworzenie pierwszej w Polsce fabryki elektrod do spawania łukowego (1924), drutów do spawania stali, żeliwa, miedzi i aluminium, a także transformatorów spawalniczych i spawalnic wirujących. Do osiągnięć spółki należą również opracowanie technologii do prasowania metali kolorowych na skalę przemysłową, produkcja aparatów tlenowych oraz urządzeń wykorzystujących tlen, mających zastosowanie w medycynie, pożarnictwie i przemyśle spożywczym.

Zaznaczamy jednak, że decyzja o wpisie nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

POLECAMY TEŻ:

Unikatowe zdjęcia Warszawy z lat 50. i 60. Nikt ich nie publikował przez kilkadziesiąt lat!

"Pruszków" prywatnie. Luksusowe życie mafijnych bossów [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Gigantyczny park rozrywki powstaje pod Warszawą. W Europie nie ma większego!

Lewitujący dom w Józefowie. Nowy projekt autora "niewidzialnego domu"

Nazwy dzielnic Warszawy. Skąd się wzięły i co oznaczają?

Niezwykłe zdjęcia! Tak wyglądało życie na ulicach Warszawy w 1941 roku

---