Powstanie Warszawskie: Wystawa kobiet walczących

W 2004 r. Muzeum Powstania Warszawskiego kupiło ponad 100 obrazów malarza Jana Chrzana, a dwa lata później otrzymało w darze kolejne ponad 120 sztuk. Cała kolekcja malarstwa i rysunku to - jak podkreślają przedstawiciele muzeum - przejmujący notatnik z czasów wojny i powstania. Zbiór obrazów olejnych, akwareli, rysunków i szkiców powstawał zarówno w trakcie walk, jak i wiele lat po ich zakończeniu.

- Obrazy i rysunki Jana Chrzana znajdują się w naszej kolekcji od dawna, przez lata były poddawane konserwacji i obecnie możemy zaprezentować na wystawie przynajmniej część tego bogatego, bo liczącego ponad 200 dzieł zbioru. Na wystawie znalazło się 51 obrazów, głównie ze zbiorów muzeum. Jeden, autoportret artysty, pochodzi z kolekcji jego rodziny. Obrazy są przedstawione w nowoczesnej, oszczędnej scenerii z towarzyszącymi im opisami poszczególnym grup - opowiadała Anna Grzechnik, główny inwentaryzator zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego.

Jak zaznaczyła, zaprezentowane na wystawie "Powstanie Warszawskie w malarstwie Jana Chrzana" obrazy są bezpośrednim świadectwem tego, co się działo podczas walk.

- To swoisty pamiętnik artysty, który przedstawiał na obrazach to, czego był świadkiem i co go najbardziej uderzało w czasie zrywu. Na obrazach znalazły się przede wszystkim kobiety walczące w powstaniu, to był temat, który szczególnie go interesował. Można na nich zobaczyć także ruiny i widoki zniszczonego miasta, jednak przede wszystkim przedstawiają one ludzi, ich przeżycia, walkę, reakcje na powstańczą rzeczywistość - dodała Grzechnik.

Jan Chrzan urodził się 1905 r. w Woli Piaseckiej. Pochodził z niezamożnej rodziny i ciężko pracował, by zdobyć wyższe wykształcenie. Uczył się rysunku i malarstwa w prywatnej Szkole Konrada Krzyżanowskiego, potem studiował w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych.

Podczas wojny działał w konspiracji, ratując dobra polskiej kultury przed wywozem. Był kierownikiem Działu Zabezpieczenia Dzieł Sztuki przy Delegaturze Rządu RP na Warszawę, rejon Śródmieście Północ. Od października 1944 r. nadzorował ewakuację archiwów, bibliotek i warszawskich muzeów. Brał czynny udział w powstaniu warszawskim, budował barykady, ratował ludzi i pomagał w ewakuacji rannych, w wolnych chwilach szkicując rzeczywistość powstańczą.

Po wojnie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków. W 1957 r. założył i przez lata prowadził Salon Plastyki Współczesnej "Art" w Warszawie. W latach 70. zainicjował i współorganizował popularne wśród mieszkańców Warszawskie Kiermasze Sztuki. Tworzył do końca życia. Gdy po wylewie utracił sprawność w prawej dłoni, próbował malować lewą. W 1980 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności artystycznej. Zmarł w 1993 r. w Warszawie.

Jan Chrzan pracował nad zbiorem prac o tematyce związanej z powstaniem warszawskim kilkadziesiąt lat. Nigdy ich publicznie nie wystawiał, uważając za zbyt cenne i osobiste. Rodzina artysty udostępniła je dopiero sześć lat po jego śmierci, większą część cyklu przekazując do Muzeum Powstania Warszawskiego.

Wystawa "Powstanie Warszawskie w malarstwie Jana Chrzana" będzie czynna od 31 lipca do 31 grudnia.