Szalom na czeladzkim rynku [ZDJĘCIA]

Muzeum Saturn wraz z czeladzkim magistratem pozyskało projekt „Muzeum na kółkach”, czyli mobilną wystawę Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Wystawę będzie można oglądać przez trzy dni od 21 do 23 czerwca. Dziś o godzinie 15 wizytę Muzeum hucznie otworzył radosny Festiwal Kultury Żydowskiej „Szalom na Rynku”.

-W czasie festiwalu czeladzianie oraz przybyli goście mogli oglądać ciekawe koncerty zespołu „Muzyczne Trio”, „Negev”, występ taneczny zespołu „Klezmer” z Cieszyna, który zaprezentował taneczną inscenizację wesela żydowskiego wraz z pokazem tradycyjnych tańców oraz zespół „Magda Brudzińska Klezmer Trio”. Ponadto w Galerii Sztuki Elektrownia w Czeladzi przez trzy dni można oglądać wystawę „Z narażeniem życia”, która opowiada o Polakach ratujących Żydów w czasie niemieckiej okupacji – wymienia Stefania Lazar, historyk Muzeum Saturn w Czeladzi i jedna z koordynatorek projektu „Muzeum na kółkach”.

Na radosny „Szalom na rynku” pomimo deszczowej pogody przybyło sporo czeladzian i gości. Oprócz występów na scenie i zwiedzania mobilnej wystawy, chętni mogli skosztować żydowskich specjałów.
- Jestem miłośniczką muzyki żydowskiej. W Czeladzi przez ostatnie parę lat nie było festiwalu żydowskiego dlatego cieszę się, ze powrócono do tej tradycji. Byłam też z synem w „Muzeum na kółkach”. To jest bardzo przyjemne popołudnie. Szkoda tylko, że wystawa nie jest bardziej skierowana na historię Żydów z regionu – mówi Katarzyna Grochowska z Czeladzi.

-Poprzez tę wizytę chcieliśmy przypomnieć historię Żydów w Czeladzi. Przed II wojną światową w mieście było od 1000 do 1200 Żydów, co stanowiło 5 proc. mieszkańców Czeladzi. Mieli tutaj swój cmentarz, liczne instytucje, stowarzyszenia, synagogę, zasiadali także w Radzie Miasta. Najbardziej znani Żydzi z Czeladzi to Moniek Stawski, który przeżył holocaust i wiele obozów pracy. W zeszłym roku Muzeum Saturn wydało jego wspomnienia – „Moje życie” oraz Abraham Green, prezes Światowego Związku Żydów Zagłębiowskich w Izraelu – dodaje Stefania Lazar.

W Czeladzi można zobaczyć kilka miejsc upamiętniających obecność Żydów w mieście. W 1940 roku z rozkazu Niemców synagoga została rozebrana, jednak obecnie na jej miejscu powstał upamiętniający ją pomnik przy ulicy Katowickiej ( kiedyś była to ulica Milowicka). W mieście zachował się bodajże najpiękniejszy w Zagłębiu Dąbrowskim kirkut, czyli cmentarz żydowski. Jest jeszcze dom Mońka Stawskiego, który obecnie pełni funkcje mieszkalne.

Przed II wojną światową w Polsce było około trzy miliony Żydów. Współcześnie według danych ze spisu powszechnego szacuje się, że w naszym kraje żyje około siedmiu tysięcy Żydów. Z przybyciem społeczności żydowskiej do Polski związana jest pewna legenda przytoczona przez Gershoma Badera w swojej książce wydanej w języku jidysz w 1972 roku.

- W legendzie tej czytamy, że w średniowieczu Żydzi po prześladowaniach doznawanych w Europie Zachodniej w modlitwach prosili Boga o ratunek. Wtedy z nieba spadła karteczka z napisem „idźcie do Polski i tam znajdziecie spokój”. Kiedy Żydzi przybyli do Polski usłyszeli śpiew ptaków „Po-lin!”, „Po-lin!”, co po hebrajsku oznacza „tu odpocznijcie”. To zachęciło ich do osiedlenia się w Polsce – opowiada Anna Kraus z Działu Edukacji z Muzeum Historii Żydów Polski POLIN w Warszawie.

Czeladź jest jednym z 21 miast w Polsce, do którego w tym roku zawitało „Muzeum na kółkach”. Przez następne dwa dni oprócz samej wystawy na chętnych czeka szereg wydarzeń towarzyszących – spacer po mieście śladami czeladzkich Żydów, zajęcia edukacyjne, wykłady, czy warsztaty poświęcone żydowskim kobietom. Poniżej prezentujemy szczegółowy program na poniedziałek i wtorek:

22.06 poniedziałek

12:00-14:00 „W zagłębiowskim sztetlu” – zajęcia edukacyjne (Muzeum Saturn, ul. Dehnelów 10)
10:00-11:30 „Śladami czeladzkich Żydów”- spacer po mieście
9:00-10:30 Warsztaty „Budujemy Sztetl” (Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia"ul. Dehnelów 45)
17:00-18:30 „Przenikanie kultur - życie w diasporze” Wykład „Erew - wokół kalendarza żydowskiego” (Muzeum Saturn, ul. Dehnelów 10)
12:00-18:00 Godziny otwarcia wystawy „Muzeum na kółkach” (Rynek Miasta)
19:00-20:30 Projekcja filmu „Ida” (Muzeum Saturn, ul. Dehnelów 10)
9:00-17:00 Wystawa „Z narażeniem życia” (Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia"ul. Dehnelów 45)

23.06 wtorek

9:00-11:30 „W zagłębiowskim sztetlu” – zajęcia edukacyjne (Muzeum Saturn, ul. Dehnelów 10)
11:00-12:30 „Śladami czeladzkich Żydów” (Kirkut, ul. Będzińska 64)
9:00-10:30 Warsztaty „Kobiety żydowskie” (Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia" ul. Dehnelów 45)
16:30-18:00 „Przenikanie kultur - życie w diasporze”. Wykład „Życie polityczne i społeczne zagłębiowskich Żydów w dwudziestoleciu międzywojennym” (Muzeum Saturn, ul. Dehnelów 10)
12:00-18:00 Godziny otwarcia wystawy „Muzeum na kółkach” (Rynek Miasta)
9:00-16:00 Wystawa „Z narażeniem życia” (Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia" ul. Dehnelów 45)