Zdjęcia wykonane 66 lat temu pokazują, jak bardzo zniszczone było nasze miasto

Marek Jaszczyński
[email protected]
Dziś to bezcenna pamiątka dla miłośników historii Grodu Gryfa. Ich autorem jest 21-letni wówczas Henry Norman Cobb (dziś 87-letni architekt), który odwiedził Polskę tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej i udokumentował podróż zdjęciami wykonanymi aparatem małoobrazkowym na kliszy Kodachrome 35 mm. W roku 1947 grupa amerykańskich i kanadyjskich architektów odwiedziła m.in. Wielką Brytanię, Czechosłowację i Polskę.

Podróż odbyła się ramach wyjazdów edukacyjnych Word Studytour 1947 - "Odbudowa i planowanie osiedli w Europie" i miała na celu zapoznanie się z planami odbudowy miast ze zniszczeń wojennych. Między 28 sierpnia a 9 września 1947 grupa odwiedziła Warszawę, Kraków, Michałowice (Bytom), Katowice, Wrocław i Szczecin. Henry Cobb z podróży po Polsce przywiózł około stu zdjęć.

Jedno ze zdjęć, które możemy podziwiać w artykule zostało wykonane w kierunku wschodnim z obecnej ulicy Korsarzy, w pobliżu północno-zachodniego narożnika Zamku Książąt Pomorskich. Na pierwszym planie po lewej ruiny szkoły im. Ottona. Wszystkie widoczne zabudowania zostały rozebrane i obecnie biegnie w tym miejscu Trasa Zamkowa im. Piotra Zaremby.

- Zdjęcia są unikalne i nie ma innych kolorowych fotografii Szczecina z tego okresu. To bezcenne źródła - jakość fotek jest bowiem naprawdę imponująca - mówi Jan Skolimowski, redaktor prowadzący Sedina.pl, Portalu Miłośników Dawnego Szczecina.

- Zdjęcie przedstawia ul. Wyszaka (wówczas ul. Słoneczna) wykonane w stronę Odry. Po lewej stronie widoczne ruiny Otto-Knabenmittelschule. Szkoła mieściła się pod adresem Klosterhof 23 (czyli ulicy Wyszaka). Pierwsze zniszczenia szkoły powstały podczas nocnego nalotu z 20 na 21 kwietnia 1943 r., a cały budynek spłonął podczas nocnego nalotu 16/17 sierpnia 1944 r. i nie został po wojnie odbudowany. To właśnie te ruiny są doskonale widoczne na zdjęciu Henry N. Cobba.

Opisane przez nas zdjęcie nie jest jedynym wykonanym w Szczecinie. Kolejne przedstawia m.in. widok ulicy Panieńskiej (w latach 1945-1956 ulica Syreny) na odcinku od ulicy Kłodnej do Rynku Siennego. Widać na nim sylwetkę kościoła pod wezwaniem św. Jana Ewangelisty.

Kolejne ujęcie to ruiny kamieniczek zachodniej pierzei ulicy Panieńskiej u wylotu nieistniejącej ulicy Rybackiej. W 1947 roku w Zamku trwały prace zabezpieczające i archeologiczne, na pierwszym planie jest widoczna barykada z okresu walk o miasto w roku 1945 roku.

Amerykanin uwiecznił także perspektywę ulicy Kuśnierskiej od ulicy Panieńskiej do ulicy Grodzkiej i Nowy Rynek u wylotu ulicy Panieńskiej z cieniem budynku Starego Ratusza. Na jednej z fotografii możemy zobaczyć zniszczone zabudowania w miejscu, przez które przebiega współcześnie ulica ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, widziane od strony bazyliki archikatedralnej św. Jakuba.

Ciekawostką jest zdjęcie wykonane przy Wałach Chrobrego, które nie zostały dotknięte zniszczeniami. Jest tu fragment obecnego budynku Muzeum Narodowego i taras centralny, dalej budynek Rejencji Szczecińskiej (obecnie siedziba Urzędu Wojewódzkiego).

Widoczne na zdjęciu flagi i trybuna pomiędzy kamiennymi latarniami to pozostałość po defiladzie, jaka w obecności prezydenta Bolesława Bieruta odbyła się w tym miejscu dzień wcześniej z okazji III Zjazdu Przemysłowego Ziem Odzyskanych.

Kim jest autor zdjęć?

Henry Nichols Cobb (ur. 08.04.1926, Boston) w 1947 r. uzyskał tytuł Bachelor of Arts, a w 1949 r. tytuł Master of Architecture na Uniwersytecie Harvarda. W 1955 r. wraz z I.M. Pei oraz Easonen H. Leonardem założył biuro architektoniczne I. M. Pei & Partners (aktualnie pod nazwą Pei Cobb Freed & Partners), z którym jest związany do chwili obecnej.

Jest autorem wielu projektów zrealizowanych w Stanach Zjednoczonych, oraz m.in. w Kanadzie, Holandii, Francji, Hiszpanii i we Włoszech. Równolegle z pracą zawodową prowadził działalność dydaktyczną m.in. w Uniwersytecie Yale, Akademii Amerykańskiej w Rzymie, jak i w macierzystej uczelni - Uniwersytecie Harvarda.

Jest też członkiem m.in. Amerykańskiego Instytutu Architektów, Amerykańskiej Akademii Sztuk i Literatury, American Academy of Design.

>>> Powojenny Szczecin na kolorowych fotografiach [zdjęcia]