Drugi Kazimierz?

To naprawdę wielki sukces. Nie spodziewaliśmy się, że aż tyle osób przyjdzie zobaczyć Mizrachi. Dodając do tego gości z Izraela, mamy już ponad dwa tysiące zwiedzających. Ciekawe jest też to, że przychodzili różni ludzie, mamy przekrój przez wszystkie pokolenia. Wielu z nich to mieszkańcy okolic, dla których szokiem było to, że tuż obok nich przez tyle lat było tak niezwykłe miejsce — opowiada Adam Szydłowski, prezes Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej.

Wprawdzie jedna jaskółka wiosny nie czyni, ale po pierwsze — nie do końca jedna, bo przecież natrafiono już na ślady kolejnej synagogi w mieście. Po drugie, to zaledwie dwa z kilkunastu przystanków związanych z kulturą żydowską, które są w Będzinie.

Budzą przeszłość
Synagogę przyjechali zwiedzać mieszkańcy z całego Zagłębia i Śląska. Zainteresowanie jest tak duże, że postanowiono przedłużyć czas zwiedzania. Synagoga będzie czynna teraz w każdy wtorek od godz. 17 do 18 aż do czasu ruszenia prac konserwatorskich.

Ale Trzecie Dni Kultury Żydowskiej to nie tylko zwiedzanie synagogi. W piątek w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej otwarto wystawę pod hasłem „Kirkut — ślady przeszłości”. Na wystawie prezentowane są fotografie z żydowskiego cmentarza na Górze Zamkowej. Organizatorem jest Klub Absolwenta przy MZS nr 1. Wszystko zaczęło się od projektu „Ślady Przeszłości” (program proponowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej). Marcin Lazar i Jacek Pasierb, nauczyciele historii w MZS nr 1, zachęcili swoich uczniów, by w ramach projektu zaopiekowali się będzińskim kirkutem. Pod opieką Jarosława Krajniewskiego prowadzono tam warsztaty. Dzieci uczyły się odczytywać napisy z macew.

— Mijamy obojętnie ślady przeszłości. Zaniedbane, opuszczone, mające już lata świetności dawno za sobą. Pamięć o nich przywraca im znaczenie, pozwala zrozumieć i docenić własne dziedzictwo kulturowe — podkreśla Jacek Pasierb.

Fotograficzna zaduma
Potem kilka osób wpadło na pomysł, żeby piękne nekropolie uwiecznić na fotografii.
— W świadomości przeciętnego mieszkańca Będzina żydowski cmentarz jest miejscem mało ciekawym i zaniedbanym. Dla mnie jest świadectwem naszej przeszłości, a jednocześnie miejscem niezwykle spokojnym, urokliwym i romantycznym. Mam nadzieję, że ta wystawa zmieni nasze spojrzenie na Górę Zamkową, jej zabytki i tajemnice oraz przyczyni się do ożywienia tej części miasta — wyjaśnia Marcin Lazar.

Rzeczywiście fotografie są pełne romantyzmu i tajemnicy. Oprócz zdjęć zrobionych przez Marcin Lazara, znajdziemy tu także fotografie Andrzeja Janiszewskiego, studenta UŚ, oraz Justyny Łapaj i Joanny Podgórskiej, uczennic I LO w Będzinie.

— Zrobiłam w sumie 140 zdjęć macew. Najbardziej ciekawe moim zdaniem są te obrośnięte mchem, z wyraźnymi napisami — pokazywała swoje prace Joanna.

Na zakończenie Dni Kultury Żydowskiej w TDZ odbył się koncert muzyki klezmerskiej w wykonaniu zespołu Quartet Klezmer Trio.

Powiedzieli nam
Jarosław Krajniewski, historyk Muzeum Zagłębia w Będzinie

Istniejąca od średniowiecza w Będzinie gmina żydowska od samego początku miała własny cmentarz, położony tuż za murami miejskimi. Po nim nie ma już niestety, śladu. Kiedy latem 1831 roku wybuchła w mieście epidemia cholery, dotychczasowe miejsce pochówku okazało się za małe. Nowy cmentarz założono na północnym stoku Góry Zamkowej. Zachowane nagrobki na będzińskim kirkucie, mimo dużych zniszczeń, można podziwiać do dzisiaj. Po przeprowadzonej inwentaryzacji wiadomo, że zachowało się 805 macew lub też ich fragmentów.

Adam Szydłowski, prezes Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej

Mamy już plany co do kolejnej edycji Dni Kultury Żydowskiej. Chcemy między innymi zorganizować nocny Marsz Pamięci śladem będzińskich Żydów. Natomiast sama synagoga na pewno przejdzie pod opiekę Muzeum Zagłębia i stanie się trzecim, po zamku i pałacu miejscem, gdzie zgromadzone zostaną pamiątki związane z historią naszego miasta.