Niezwykłe malowidło na ścianie apteki w Warszawie. Było ukryte za meblami przez 200 lat. Tak wygląda wielkie odkrycie

- Historia zatoczyła koło! XIX-wieczna dekoracja malarska z apteki przy Nowym Świecie 18 znów tam wróciła. Pochodzi z czasów, gdy w parterze oficyny pałacu Branickich jeszcze nie prowadzono działalności farmaceutycznej – poinformował w mediach społecznościowych stołeczny konserwator zabytków, Michał Krasucki.

Chodzi o fragment malowidła, który został odkryty na ścianie wschodniej apteki, tuż przy schodkach prowadzących na zaplecze. Dekoracja ta była przez 200 ostatnich lat skrywana za meblami. Teraz ujrzała światło dzienne.

Malowidło ma kolory oliwkowy ze zgaszonymi brązami oraz czernią i jest pozostałością po dekoracji dawnej oficyny pałacowej. Jak informuje stołeczny konserwator zabytków, dekoracja, przedstawia fragment gzymsu i może być albo fragmentem większej dekoracji, albo jakimś szkicem w czasów o wiele wcześniejszych niż te, w których zaczęła w tym miejscu funkcjonować apteka.

- Ta zaskakująca pamiątka po roli oficyny z okresu zanim stała się apteką, zasługiwała na zachowanie. Stan malowidła był bardzo zły. W każdej chwili mogło się osunąć i ulec całkowitemu zniszczeniu. Część dekoracji była odspojona od podłoża i miała duże ubytki przy narożniku. Jedyną metodą jej zachowania był transfer, czyli zdjęcie malowidła wraz z warstwą tynku. Poza tym po powrocie i ustawieniu mebli malowidło znów byłoby niewidoczne – wyjaśnił Michał Krasucki.

Dekoracja o wymiarach 140x80 cm po konserwacji zyskała aluminiową konstrukcję. Umożliwia to prezentację malowidła tak, jak obraz sztalugowy. Wykonane zostały prace konserwatorskie, usunięto zabrudzenia, co rozjaśniło i nasyciło malowidło. Konserwatorki wykonały także retusz uzupełniający.

Docelowo malowidło będzie prezentowane w pomieszczeniu apteki.

Jak przypomina konserwator zabytków, działkę przy obecnej ulicy Nowy Świat 18 w Warszawie, należącą do jurydyki Bożydar-Kałęczyn, zakupił Józef Mystkowski w latach 70. XVIII wieku. Pałac z dwiema oficynami powstał na parceli. Obiekt przeszedł w ręce nowych właścicieli i po 50 latach został przebudowany.

- Zmieniły się zwłaszcza obie oficyny, które nadbudowano o jedno piętro. I to właśnie prawdopodobnie z tego okresu, czyli z około 1823 roku, pochodzi odkryte malowidło. Niestety ani ono samo, ani żadna dokumentacja nie wyjaśnia w jakim celu tak ozdobiono jedną ze ścian pomieszczenia na parterze – przyznał Michał Krasucki. - Z badań wynika, że zanim postanowiono urządzić w nim aptekę było podzielone ścianami na mniejsze pokoje. Jednak jakie funkcje wtedy pełniły – nie wiemy – dodał.

Nowym właścicielem w połowie XIX wieku został Ksawery Branicki, który zlecił Henrykowi Marconiemu kolejną przebudowę pałacu i oficyn. Wówczas wyburzono ściany działowe na parterze, obniżono posadzkę o pół metra, sufit ozdobiono sztukaterią w stylu neogotyckim i przede wszystkim wstawiono komplet aptecznych mebli.

Co istotne, oficyna wraz z drewnianymi szafkami, ladami i półkami przetrwały Powstanie Warszawskie bez uszczerbku. Przypomnijmy, że apteka działała w tym miejscu do 2016 roku, kiedy meble zostały nielegalnie, bez zgody konserwatora zabytków, wywiezione. W roku 2017 wydano nakaz przywrócenia mebli. Sprawa trafiła do prokuratury a potem do sądu. Pod koniec 2023 roku XIX-wieczne meble wróciły na swoje miejsce.

Zarówno meble, jak i malowidło można było zobaczyć podczas tegorocznej Nocy Muzeów.