100 rocznica podpisania Traktatu Wersalskiego - zobaczcie wyjątkową wystawę

Traktat Wersalski podpisano w dniu 28 czerwca 1919 roku w historycznej sali lustrzanej pałacu wersalskiego, w której w 1871 r. Otto von Bismarck ogłosił powstanie Cesarstwa Niemieckiego. Traktat wersalski, będący umową międzynarodową wielostronną, został podpisany pomiędzy Niemcami i państwami ententy. Liczył 440 artykułów i mówił o przebiegu granic w Europie oraz sytuacji powojennej Niemiec. Ze strony polskiej dokument sygnowali: Roman Dmowski (pieczęcią z herbem Pobóg) i Ignacy Jan Paderewski (pieczęcią z herbem Jelita, pożyczoną od Maurycego hr. Zamoyskiego).

Dział VIII Traktatu dotyczył Polski. Była w nim mowa o granicach Polski z Niemcami, o plebiscycie na Warmii i Mazurach i Górnym Śląsku i o Wolnym Mieście Gdańsku, które miał funkcjonować pod opieką Ligi Narodów. Dla Polski istotne były przepisy Traktatu, dotyczące wojska niemieckiego. Niemieckie siły zbrojne miały być zdemobilizowane zredukowane od 31 marca 1920 r. do siedmiu dywizji piechoty i trzech dywizji kawalerii, do 100 tys. żołnierzy, w tym 4 tys. oficerów i personelu sztabowego.

Dla Polski najbardziej znacząca częścią traktatu był tzw. mały traktat wersalski, w którym zawarto proklamację o powstaniu niepodległej Polski. Zaczynał się następująco:
„Stany Zjednoczone Ameryki, Imperium W. Brytanii, Francja, Włochy i Japonia – Główne Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone z jednej strony; i Polska z drugiej strony; Wobec tego, że Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone dzięki powodzeniu swego oręża przywróciły Narodowi Polskiemu niepodległość, której był niesprawiedliwie pozbawiony”. Ponadto napisano, że „Państwo Polskie, faktycznie sprawujące teraz zwierzchnictwo nad częściami dawnego Cesarstwa Rosyjskiego, zamieszkałymi w większości przez Polaków, już zostało uznane przez główne Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone jako państwo suwerenne i niepodległe”.
Traktat wpisywał Polskę na mapę Europy i świata po 123 latach niewoli, był prawno-międzynarodowym uznaniem tego faktu.

W zbiorach Muzeum Niepodległości znajdują się bezcenne pamiątki, dokumenty, listy, druki i zdjęcia będące w zasobie archiwalnym pod nazwą „Archiwum Romana Dmowskiego”. Jest to bezcenny zbiór pozyskany przez Muzeum od Fundacji Narodowej im. Romana Dmowskiego w 2008 roku. Były one częściowo pokazywane na dużej wystawie pt. „Powrót Polski na mapę – Traktat Wersalski 1919”, którą zorganizowano w 90. rocznicę jego podpisania. W tym roku, w 100. rocznicę tego wydarzenia Muzeum Niepodległości zorganizuje retrospektywna wystawę pt. „Traktat Wersalski – 28 czerwca 1919”. Uroczystość otwarcia wystawy odbędzie się w dniu 28 czerwca 2919 roku w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej (oddział Muzeum Niepodległości). Program przewiduje następujące wydarzenia:

godz. 12.00 (Sala im. Karola Beyera) „Traktat Wersalski – 28 czerwca 1919” – okolicznościowy wykład prof. Mariana M. Drozdowskiego i prezentacja pt. „Konferencja Pokojowa w Paryżu w zbiorach Muzeum Niepodległości”
godz. 13.00 (Galeria Brama Bielańska) – wernisaż wystawy „Traktat Wersalski – 28 czerwca 1919”