Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

90 rocznica powstania szkoły policyjnej w Grudziądzu

Redakcja
fot. archiwum rodzinne
fot. archiwum rodzinne Marek Szajerka
W 2012 roku 66 Zlot Gwiaździsty w Grudziądzu przypadnie w 90 rocznicę powołania tu Okręgowej Szkoły Policyjnej.

Przy okazji Zlotu Gwiaździstego warto pamietać, że Grudziądz był kolebką kadr dla Policji Państwowej na całe województwo pomorskie. Poniżej tekst na temat historii policji w Grudziądzu, opublikowany w Biuletynie Koła Miłośników Dziejów Grudziądza. W biuletynie tym jest krótki biogram jednego z pierwszych grudziądzkich policjantów, starszego posterunkowego Leona Połoma. Policjant ten w 1933 r. zdobył mistrzostwo w strzelaniu z broni krótkiej, kaliber 8 mm, garnizonu grudziądzkiego. Wygrał rywalizację z żołnierzami zawodowymi garnizonu. W nagrodę otrzymał szablę oficerską z wygrawerowanym napisem: "Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród".
Policja Państwowa w Grudziądzu w latach 1920-1939.
W 2009 r. obchodzono 90 lecie powstania Policji Państwowej. Okolicznościowe uroczystości odbywały się także w Grudziądzu. Temat historii policji w Grudziądzu jest stosunkowo mało znany. Nie doczekał się on jeszcze np. artykułu monograficznego, np. w Roczniku Grudziądzkim. Na temat Policji Państwowej w Grudziądzu autor tego biuletynu napisał artykuł „Współudział prezydenta J. Włodka w organizowaniu w Grudziądzu Policji Państwowej i powiązanych z nią służb specjalnych", opublikowany w 1997 r. w „Gazecie Grudziądzkiej". Również w „Gazecie Grudziądzkiej" w 2000 r. artykuł pt.: Policja Państwowa w Grudziądzu opublikował p. Roman Jankowski". Krótką wzmiankę o powstaniu policji w Grudziądzu dałem w artykule o prezydencie Józefie Włodku, opublikowanym w XIV tomie Rocznika Grudziądzkiego, w 2001 r. Napisałem wówczas:
„W 1920 r. przed J. Włodkiem stanęło zadanie stworzenia polskiej administracji i aparatu bezpieczeństwa. Wg jego relacji w administracji pracowało 256 osób, w tym tylko trzech Polaków. Te informację potwierdzają dokumenty z tego okresu. Część akt Magistratu oraz sprawozdania z posiedzeń Rady miejskiej do końca 1920 r. w dużej mierze pisane były w języku niemieckim. Dużym problemem dla prezydenta było zastąpienie niemieckiej kadry polską. Do pracy w administracji i Radzie Miejskiej pozyskiwano często ludzi przypadkowych, którzy nie identyfikowali się z miastem. Jeden z radców był nawet karany sądownie za kradzież pieniędzy przez sąd II Rzeczypospolitej. Niektórzy z radców przed przybyciem do Grudziądza krótko mieszkali w różnych miejscowościach, np. Edmund Marszałek w latach 1911-1923 mieszkał w sześciu miejscowościach. Zdarzały się sytuacje , że po opuszczeniu przez danego radnego Grudziądza na stałe trudno było znaleźć odpowiedniego następcę. Przy takich problemach kadrowych J. Włodek osobiście zajmował się napisami informacyjnymi z zakresu kodeksu drogowego czy tez umieszczeniami na siedzibach instytucji, szkół, polszczeniem nazw ulic.
Przy tak masowej migracji ludności, jaka dotknęła Grudziądz, sprawą nadrzędną było stworzenie w mieście policji. Początkowo była to policja miejska, później Policja Państwowa. Wkład J. Włodka w jej powstanie i obsadę stanowisk był decydujący. Świadczą o tym zachowane akta. Policja Państwowa podlegała prezydentowi do 1929 r. W lutym 1923 r. obsadę PP stanowiło 79 policjantów umundurowanych , 20 urzędników śledczych i 11 urzędników biurowych.
Jedną z najbardziej cenionych przez J. Włodka osób w latach 1920-1925 był Otton Spark, kierownik Ekspozytury Śledczej PP w Grudziądzu. O pozostawienie O. Sparka w Grudziądzu J. Włodek zabiegał w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Spark był Mazurem i miał dobre rozeznanie w polsko-niemieckim Grudziądzu, co gwarantowało skuteczność w ściganiu przestępstw kryminalnych. Obok Sparka drugim filarem cywilnego wywiadu, najwyżej notowanym przez prezydenta J. Włodka, był Konstanty Kauss, kierownik Ekspozytury 5f Wydziału Śledczego. Do jego zadań należało zbieranie informacji o całym życiu politycznym w mieście. Jeśli chodzi o obsadę stanowiska komendanta PP na m. Grudziądz, to była duża rotacja. W latach 1922-1929 funkcję tę pełniło ośmiu komendantów."
[M. Szajerka, Jeszcze o inżynierze Józefie Włodku, prezydencie Grudziądza w latach 1920-1939. Rocznik Grudziądzki, T.14:2001, s. 270-271].
W historii szkolnictwa służb mundurowych na uwagę zasługuje wzmianka o Okręgowej Szkoły Policyjnej w Grudziądzu. Szkoła powstała we wrześniu 1922 r. Jej pierwszym komendantem od 4.09.1922 r. Wilhelm Haar z VII Okręgu Krakowskiego. Szkoła funkcjonowała jeszcze w 1926 r. Zapewne po zaspokojeniu potrzeb kadrowych PP w województwie pomorskim, w latach 30 jej działalność zanikła. Warto jednak pamiętać o tej pierwszej szkole policyjnej na terenie województwa pomorskiego.
Trudno w ciągu jednej prelekcji opowiedzieć o 20 latach funkcjonowania policji w Grudziądzu. Dlatego ta prelekcja pokazuje policję za pośrednictwem pamiątek rodzinnych po jednym z najstarszych stażowo policjantów grudziądzkich, w policji od 1920 r., st. post. Leonie Połomie. Stopień starszego posterunkowego był odpowiednikiem stopnia plutonowego w wojsku. Posiadał pozwolenie nr 5 na broń służbową.
Krótki biogram st. post. L. Połoma.
Urodził się w 1890 r. w Osiecznie (Bory Tucholskie). Do szkoły uczęszczał w l. 1897-1905. W okresie szkolnym już przejawiał postawę patriotyczną. W 1908 r. należał do grupy organizatorów strajku szkolnego na Pomorzu. W 1910 r. wyjechał do Berlina, gdzie wstąpił do gniazda Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, działającego w konspiracji. W latach 1910-1912 odbył służbę wojskową. Następnie pracował w hucie w Westfalii. Ciekawy jest fragment życiorysu wojennego L. Połoma, który splótł się z wojennym życiorysem ks. dr. W. Łęgi. Razem służyli w jednym pułki i w lipcu 1918 r. we Francji dostali się do niewoli. Byli frontowymi kolegami i ta znajomość była podtrzymana w okresie powojennym. Zdjęcia L. Połoma z niewoli amerykańskiej, dotyczące również ks. dr. W. Łęgi w formie elektronicznej są też w zbiorach grudziądzkiego muzeum. L. Połom z niewoli wrócił w listopadzie 1919 r., później od ks. W. Łęgi. Pomógł w tym przyjazd do obozu jenieckiego Heleny Paderewskiej, żony kompozytora Ignacego Jana Paderewskiego, agitującej na rzecz wstąpienia do Armii gen. J. Hallera. W przemówieniu do jeńców niemieckich H. Paderewska powiedziała: „Kto się czuje Polakiem, niech wystąpi". Wówczas L. Połom wystąpił z szeregu, co wywołało zdumienie innych jeńców.
Po opuszczeniu niewoli wstąpił do Armii gen. Hallera i jako hallerczyk wrócił do Polski. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zdemobilizowaniu, jeszcze przed „Cudem nad Wisłą" został przyjęty 13.08.1920 r. do Policji Komunalnej w Grudziądzu. W tym czasie to też były działania obywatelskie na rzecz obrony Grudziądza przed zagrożeniem bolszewickim. Po rozformowaniu Policji Komunalnej, w 1922 r. L. Połom został funkcjonariuszem mundurowym Policji Państwowej. Za udział w walkach o odzyskanie niepodległości został uhonorowany Medalem „Polska Swojemu Obrońcy. Dyplom medalu podpisali najwyżsi urzędnicy powiatu grudziądzkiego, w tym prezydent Grudziądza inż. J. Włodek. Medal nadał Powiatowy Komitet Obywatelski Odznaczeń Medalem za Wojnę 1918-1921 w Grudziądzu. Dyplom jest sygnowany Odznaką Związku Oficerów Rezerwy. L. Połom ukończył przed 1922 r. Okręgową Szkołę Policyjną w Poznaniu [Okręg XI]. Nie było jeszcze szkoły dla Okręgu XII. Następnie w 1926 r. Okręgową Szkołę Policyjną w Grudziądzu, dla Okręgu XII Pomorskiego.
L. Połom zmarł w 1937 r. Jego pogrzeb 13.12.1937 r. był przypuszczalnie jednym z ostatnich pogrzebów z ceremoniałem wojskowym w przedwojennym Grudziądzu i jednym z największych od czasu pogrzebu Wiktora Kulerskiego w 1935 r. Kondukt żałobny z udziałem policji, wojska, klas gimnazjalnych przeszedł od kościoła Św. Krzyża ulicami Chełmińską, Narutowicza i Hallera. Tak Grudziądz pożegnał lokalnego działacza niepodległościowego, jednego z pierwszych polskich policjantów w Grudziądzu po powrocie miasta do Macierzy w 1920 r.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto