Baron Wernher von Braun z gwiazd a Kaszuby - tropienie śladów V-1 w Borowym Młynie

Konstrukcja ta była milowym krokiem w rozwoju techniki rakietowej, dzięki niej człowiek mógł stworzyć rakiety kosmiczne. Nikt z współczesnych naukowców nie neguje osiągnięć von Brauna. Widzi się go wśród tych nielicznych, dzięki którym człowiek wyruszył do gwiazd.

Babka Gostkowska

Polski historyk Michał Wojewódzki w książce "Akcja V-1,V-2" (wyd. PAX 1984) przytoczył opowieść prof. Janusza Groszkowskiego, który przebywając na uroczystościach kopernikowskich w Waszyngtonie spotkał w ambasadzie RFN Wernhera von Brauna. Otóż von Braun, oprócz zadowolenia z poznania człowieka, który po przeciwnej stronie w konspiracji "rozgryzał" jego rakietę V-2, stwierdził, że gdy zobaczył efekt pracy profesora był zdumiony dokładnością i trafnością wykonanej ekspertyzy. Ponadto powiedział, że nazwisko Groszkowski zawsze kojarzył z nazwiskiem swojej babki. Aby to plastycznie przedstawić na odwrocie karty wizytowej napisał po angielsku: "Moja babka była z domu Gostkowsky". Ta dotychczas niezauważona informacja zrodziła pytania. Czyżby babka słynnego konstruktora wywodziła się z Kaszub? Czy była krewną słynnego feldmarszałka?

Rodowodowe zawiłości

Rodzina Wernhera von Braun nosiła tytuł baronów. Jej korzenie mocno usadowiły się w Prusach Wschodnich i na Pomorzu. Majątek rodowy mieścił się w Neucken (Dubki, rejon Kaliningrad). Matka Emmy Melitta Cecile von Quistorp urodziła się w Crenzow Kr. Greifswald (Gryfia), gdzie jej rodzina miała swoją posiadłość. Także w Crenzow urodził się jej ojciec, członek pruskiego domu panującego, Wernher von Quistorp. Mógł on pochwalić się antenatami w postaci królów Danii: Waldemara I (1131- 1182), Waldemara II (1170-1241), Abla (1218 - 1252 ), a wśród przodków żony byli: Robert III król Szkocji (1337-1406), Edward III król Anglii (1312-1377). Pradziad Marie von Below to, urodzony w Gdańsku Otto Alexander Heinrich Dietrich von Keyserling (1765-1822), który poślubił Emilie Alexandrine von Doenhoff (1769-1840). Poprzez ród Doenhoffów, Marie von Quistorp szczycić się mogła związkami genealogicznymi z królem Anglii Henrykiem II (1133-1189) oraz z królami Francji: Ludwikiem IX (1214-1270), Filipem III (1245-1285), Filipem IV ( 1293-1350) i Janem II (1319-1364). Co ciekawe Wernher von Braun poprzez spuściznę genealogiczną rodziny von Quistorp, miał wspólnego przodka z Dianą Franciszką Spencer (1961-1997), słynną księżną Walii. Ten przodek to wspomniany Waldemar II, średniowieczny król Danii.

Ojciec Wernhera von Braun, baron Magnus, był synem Maximiliana von Braun ( 1833-1918) i Eleonore Wilhelmine Jeannette von Gostkowski (1842-1928). Czyli rzeczywiście babcia pioniera podboju kosmosu była z domu Gostkowska. Tak, ale niestety pochodziła nie z Kaszub, a z Mazur. Urodziła się 17.04.1842 r. w m. Dusin (Duzlen), w dzisiejszym powiecie iławskim. Możliwe, że Prus Wschodnich często nie opuszczała, gdyż zmarła w Królewcu.

Kaszubski ślad

W latach 30. XIX w (10 kwietnia 1838 r.) zmarł w Bartoszycach (Bartenstein) mjr Georg Ludwig von Gostkowski i to on jest kaszubskim ogniwem w genealogii von Brauna. Urodził się 27.11.1763 r. w majątku Gostkowskich (od 1756 r.) Komaszewo (Nieder Cosmow ), 5 km na wschód od Wicka pow. Lębork. Zapewne jako pruski oficer trafił z Kaszub do Prus Wschodnich, tam 30.03.1792 r. w Rossen Kr. Heiligenbei ożenił się ze wschodnią Prusaczką Louise Herlene Albertine von Brandt ( 1771-1837). Poprzedni przedstawiciele Gostkowskich byli już kaszubskimi autochtonami. Ojciec majora, Johann Paul von Gostkowski urodził się w 1733 r. w Dąbrówce Wielkiej pow. Lębork, a zmarł w Komaszewie 22.12.1776 r. Jego żoną była Elisabeth Charlotte von Thadden. Urodziła się 20.01.1739 r. w m. Redystowo ( Reddestow), pow. Lębork a zmarła 2 lutego 1783 r. w m. Gartkowice (Gartkewitz). Jej matka Elisabeth pochodziła z wielce zasłużonej o kaszubskim rodowodzie pomorskiej rodziny von Zitzewitz. Ostatnim odnotowanym w genealogii von Braunów Gostkowskim jest Philip Jakob von Gostkowski z Dąbrówki Wielkiej, który 20.01.1762 r. w m. Redystowo poślubił Annę Christinę von Bandemer.

Tak więc wszystko wskazuje na to, że von Braun miał odległych kaszubskich przodków, o których w rodzie pamiętano.

**

**

Wernher Magnus Maximilian baron von Braun (ur. 23 marca 1912 r. w Wirsitz, obecnie Wyrzysk, zm. 16 czerwca 1977 r. Alexandria w Wirginii) w 1937 roku został dyrektorem technicznym w ośrodku rakietowym w miejscowości, którą sam wyznaczył do tej roli, czyli w Peenemünde. W tym samym roku wstąpił do NSDAP, natomiast w 1940 r. został oficerem SS. Był głównym projektantem rakiety balistycznej A-4, która stała się "bronią odwetową" V-2. Z masową produkcją V-2 związana była śmierć wielu tysięcy przymusowych robotników w kompleksie Mittelbau-Dora. Von Braun odwiedzał te zakłady. Istnieją zeznania świadków potwierdzające, że widział m.in stosy trupów przy ambulatorium, lecz nie reagował. W marcu 1944 roku za szkodzenie Rzeszy zatrzymało go szczecińskie Gestapo. Powodem było to, że rozpowiadał "destrukcyjne" wizje iż wybuduje rakiety, które wejdą na orbitę okołoziemską, a nawet polecą na księżyc i jakoby skupiając się na tym zagadnieniu zaniedbał prace nad nową bronią. Powód był głębszy, SS chciało przejąć pełnię kontroli nad programem rakietowym Braun akceptował gen. Dornbergera, a nie narzuconego przez Himmlera, gen SS Krammera. Obawiano się też, że może uciec z dokumentacją do Anglii. Po interwencji gen. Dornbergera i ministra Alberta Speera uwolniono go. W 1945 roku poddał się wraz ze swoim zespołem pierwszemu napotkanemu szeregowcowi amerykańskiemu. Von Braun wybrał to państwo, które umożliwi mu kontynuację badań. Został członkiem 115-osobowej grupy niemieckich specjalistów, która została przewieziona do USA i skoszarowana w Forcie Bliss w Teksasie. Tam skonstruował pocisk balistyczny średniego zasięgu "Redstone" który posłużył do powstania rakiety "Jupiter C" - tej, która wyniosła na orbitę pierwszego amerykańskiego sztucznego satelitę Ziemi "Explorer 1". Von Braun w 1958 został zatrudniony w agencji kosmicznej NASA, stając się pierwszym dyrektorem centrum lotów kosmicznych Marshall Space Flight Center w Alabamie. Kolejnym dziełem von Brauna była rakieta "Saturn V", która wraz z "Apollo 8" 21 grudnia 1968 wystartowała z przylądka Canaveral w kierunku księżyca. "Apollo 8" okrążył księżyc. W następnym roku, 11 lipca człowiek wylądował na księżycu. Tym samym rozpoczął się nowy etap w podboju kosmosu. Von Braun zmarł na raka.

Literatura

Marek Dzięcielski "Pomorskie Sylwetki" str. 191,193,194.
www.eszkola.pl/baza-danych/czytaj/334 - 30k
hometown.aol.com/rfield/vBraun.html#mb www.worldroots.com/~brigitte/royal/plantagenet/emmyquistorpline1886.htm www.quistorp.de/Quistorpia/QuistorpCrenzowerZweig.pdf
www.geneall.net/D/per_page.php?id=336901 www.geneall.net/D/per_page.php?id=539695
Ahnenliste der Marie von Below hometown.aol.com/rfield/vBraun.html#mb
Ahnenliste des Wernher von Quistorp hometown.aol.com/rfield/vquist.html
pl.wikipedia.org/wiki/V1
terroriste.wordpress.com/2007/10/03/vergeltungswaffe-1v1/
www.spedycje.pl/aktualnosci/przeglad_prasy/6357/wunderwaffe_z_osowej_gory.html
W internecie, na naszej stronie www.bytow.naszemiasto.pl, można znaleźć inne publikacje Andrzeja Szutowicza, dotyczące kaszubskich rodów i mniej znanych wydarzeń z przeszłości.

Postęp a ludzkie ofiary

U zarania realizacji kosmicznych wizji Wernhera von Brauna były ludzkie ofiary i to nie pojedyncze.
Konstruował V-2 z pełną świadomością, że jest to broń, która pochłonie życie tysięcy cywili. I tak się stało. Tragizm ten ulega zwielokrotnieniu, gdy weźmie się pod uwagę to, że także produkcja tej broni masowo zabijała ludzi. Ginęli od bomb, z głodu, chorób, represji. Są dowody, że von Braun widział ich gehennę i nawet po ludzku nie reagował. Czy był nazistą? Faktem jest, że świadomie wstąpił do nazistowskiej partii. Był oficerem SS. Te dane często pomija się w jego notach biograficznych, natomiast eksponuje się jego kilkudniowe aresztowanie przez Gestapo. Zapomina się przy tym, że powodem tego epizodu nie była antynazistowska postawa von Brauna lecz albo głupota albo typowe ambicjonalno-kompetencyjne rozgrywki realizowane przez SS. Zwolennicy tej postaci starają się go "wybielać", argumentując, że wszystko co robił, robił dla nauki, postępu itd. Że musiał iść na kompromis z sumieniem. Dlatego służył państwu nazistowskiemu, bo dzięki temu miał szerokie i nieskrępowane możliwości działania.

Spełnienie wizji pochłonęło go całego. Wielkie czyny wielkich ludzi mają to do siebie, że wszystko co w ich życiu złe uchodzi w zapomnienie. Tak dzieje się w przypadku Wernhera von Brauna, zwanego z poetycka "Baronem od gwiazd". Z drugiej strony można zadać sobie pytanie czy gdyby nie powstało V-2 nie byłoby lotów w kosmos? Pytanie może niedorzeczne, ale warto na nie odpowiedzieć. Byłyby i to pewnie w tej samej kolejności jak się odbyły, jedynie kilka lat później. Ciekawe czy Wernher von Braun zdawał sobie sprawę, że w przypadku powodzenia prac nad niemiecką bombą jądrową jego rakiety byłyby doskonałymi jej nośnikami? Możliwe, że nic o tej broni nie słyszał, ale groźba taka była bardzo realna. Zadecydował przypadek. Czy dla postępu warto było tworzyć narzędzie totalnej zagłady?
Postęp nie jest i nie może być usprawiedliwieniem niewinnej śmierci i dlatego w przypadku ofiar V-2 nie powinno się o nich zapominać.