Biskup Chrystian. Patron Grudziądza zapomniany błogosławiony

Za nami uroczystości beatyfikacyjne papieża Pawła VI a już niedługo Dzień Wszystkich Świętych, w którym Kościół wspomina świętych i błogosławionych. Jednym z nich jest biskup misyjny Prus Chrystian. Niestety w Grudziądzu, który założył tej pamięci się nie kultywuje. Nawet jarmark przedświąteczny, rozpoczynający się przeważnie 4 grudnia, w Dniu Imienin Patrona Grudziądza, nazywany jest Jarmarkiem św. Mikołaja.Wprawdzie to zwrot symboliczny , ale już w 1260 roku papież Aleksander IV napisał o Nim : „[...] tandem bone memoire Christianus, primus episcopus Prusie [...].[...] wreszcie cnotliwej pamięci Chrystian, pierwszy biskup Prus [...].Przez setki lat nastąpiła dewaluacja różnych zwrotów, także i w tym przypadku mogło być podobnie. W tym samym dokumencie np. też już nieżyjący książę Konrad Mazowiecki jest nazywany nobilis vir, czyli szlachetny mąż.Przypuszczalnie słowa papieskie o biskupie Chrystianie, w okresie, gdy Krzyżacy nie osiągnęli szczytu swojej potęgi, były bardzo wymowne i zachęciły do uznania biskupa Chrystiana błogosławionym lub świętym, z Dniem Narodzin dla Nieba 4 grudnia.
Słowa papieskie z 1260 r. są zawarte w transumpcie, czyli wkomponowanym dokumencie z 1260 r., w dokument z 1453 r. W takich przypadkach zawsze istnieje możliwość zastosowania streszczenia dokumentu pierwotnego.
Z terenem obecnego Grudziądza związanych jest trzech świętych. Święty Wojciech stąd, znad Ossy zaczynał swoją misję chrystianizacyjną Prus. Lokalna tradycja o tym wydarzeniu przetrwała do XVIII w., św. [bł.] biskup Chrystian założył Grudziądz i miał tu swoją siedzibę, św. Jan Paweł II został Honorowym Obywatelem Grudziądza.Zapewne wielowiekowa historia wyróżniła w ten sposób ten teren, na którym powstał Grudziądz, dając miastu trzech świętych.Szkoda, że w grudziądzkich kościołach tak rzadko, albo wcale nie wspomina się błogosławionego albo świętego Chrystiana w dniu 4 grudnia. Ani określenie błogosławiony, ani święty nie jest sprzeczne w tym przypadku z istniejącymi dokumentami kościelnymi w tej sprawie. świadczy o tym słownik ks. Jougana z adnotacją cenzora kościelnego Nihil obstat.Na s. 105 jest hasło S.Christianus.
Zaczynanie historii pisanej Grudziądza od przybycia tu  Krzyżaków jest wyrzeczeniem się pierwotnej tożsamości Grudziądza, jego korzeni, które są cysterskie a nie krzyżackie.
Oby słowa papieża Aleksandra IV z 1260 roku o cnotliwej pamięci biskupa Chrystiana były nadal aktualne.