Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Historia mostu Kierbedzia. Pierwsza stalowa przeprawa w Warszawie była wysadzana dwukrotnie. Jej elementy służą do dzisiaj

Kamil Jabłczyński
Kamil Jabłczyński
Mimo, że od ponad 75 lat w Warszawie nie ma już po nim śladu to nadal stanowi ważną część historii miasta. Na przełomie XIX i XX wieku, do drugiej wojny światowej, był jednym z symboli stolicy. Był to pierwszy warszawski stalowy most na Wiśle, jaka była geneza jego budowy i który most go zastąpił po 1945 roku?

Z okazji 214 rocznicy urodzin Stanisława Kierbedzia przypominamy artykuł archiwalny

Historia budowy mostu sięga połowy XIX wieku. Budowę rozpoczęto w 1859 roku. W 1863 roku na prawym brzegu Wisły uruchomiono kolejowy Dworzec Petersburski (dziś Warszawa Wileńska) most stanął na przedłużeniu linii kolejowej. Planowano by przejeżdżały nim pociągi do Dworca Wiedeńskiego (skrzyżowanie dzisiejszej Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich). Można nazwać to pierwszym projektem warszawskiej linii średnicowej.

Historia mostu Kierbedzia. Pierwsza stalowa przeprawa w Wars...

Ostatecznie konstrukcję pozostawiono jako most drogowy (jeździły nim tramwaje). Co ciekawe, gdy po I wojnie światowej budowano linię średnicową to właśnie Dworzec Wiedeński został rozebrany. Decyzja o wybudowaniu Mostu Kierbedzia oznaczała przywrócenie stałej przeprawy przez Wisłę Warszawie po ponad 200 latach. Istniały bowiem mosty tymczasowe czy pontonowe, ale ostatnim stałym mostem był drewniany Most Zygmunta Augusta (istniejący w latach 1573–1603).

Tunelowa konstrukcja mostu nadała mu wygląd okratowanego korytarza

Niezwykle okazała i charakterystyczna, to właśnie ona sprawiła, że o konstrukcji mówimy do dzisiaj. W czasie zaborów most nosił oficjalną nazwę mostu Aleksandryjskiego (od imienia cara Aleksandra II). Powszechnie nazywany był jednak mostem Kierbedzia (od nazwiska projektanta i budowniczego). W gwarze warszawskiej nazywany Kierbedziakiem (analogicznie później Most Poniatowskiego nazywano Poniatoszczakiem).

Uroczystość poświęcenia i otwarcia mostu, 22 listopada 1864
Uroczystość poświęcenia i otwarcia mostu, 22 listopada 1864
nieznany

Niestety w sierpniu 1915 roku, podczas I wojny światowej, cofające się na Pragę wojska carskie podjęły decyzję o wysadzeniu dwóch przęseł mostu. Na szczęście poza tym nie zostały uszkodzone filary. Krótko później rozpoczęto proces odbudowy mostu. Przeprowadzili to Niemcy, którzy już w 1916 roku oddali most ponownie do użytku. Nowe przęsła różniły się konstrukcyjnie i wizualnie od oryginalnych. Dlatego znamy zdjęcia mostu w różnych wersjach. Jednolita "klatka" to most sprzed 1915 roku. Nowe elementy były wyższe i zamknięte od góry parabolicznie.

Most posiadał tory tramwajowe

Początkowo były to tramwaje konne, a po elektryfikacji tramwajów (pierwsze tramwaje elektryczne uruchomiono w Warszawie w 1908 roku), zainstalowano także sieć trakcyjną. W 1926 roku z kolei rozegrał się tu walki z ramach przewrotu majowego. Po spotkaniu Józefa Piłsudskiego z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim na Moście Poniatowskiego, zbuntowane wojska zaczęły zajmowanie Mostu Kierbedzia. Po jego przejęciu zaczęli opanowywać tereny na południe w Warszawie.

Jezdnia mostu, 1934
Jezdnia mostu, 1934
Willem van de Poll

Podczas II wojny światowej odwróciła się historia z poprzedniego wielkiego konfliktu wojskowego. Tym razem to Niemcy wycofywali się pod naporem wojsk rosyjskich. Przenosząc się z Pragi na lewy brzeg Wisły postanowili wysadzić mosty w Warszawie. Do zdarzenia doszło podczas trwania Powstania Warszawskiego. Całkowitemu zniszczeniu uległy wówczas nowe przęsła z 1916 roku, zaś przęsła skrajne wraz z filarami zostały poważniej uszkodzone.

Po drugiej wojnie światowej podjęto decyzję, by Mostu Kierbedzia już nie odbudowywać. W jego miejsce, na filarach starego mostu, zbudowano znany nam dzisiaj Most Śląsko-Dąbrowski będący elementem Trasy W-Z. Losy przeprawy możemy podzielić na trzy etapy:

  • Most Kierbedzia z pierwotnym kwadratowym kratowaniem na całej długości,
  • most po odbudowie niemieckiej z przełomu 1915 i 1916 roku (zmienione środkowe okratowanie przeprawy),
  • Most Śląsko-Dąbrowski - nowa przerwana zbudowana częściowo na starych filarach.
Most zniszczony przez wycofujące się wojska rosyjskie, sierpień 1915
Most zniszczony przez wycofujące się wojska rosyjskie, sierpień 1915
Henryk Poddębski

Obecnie nadal jest to most drogowy z torami tramwajowymi. Nazwa została nadana wyrazem podziękowania społeczeństwu Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego za deklarację zebrania w ciągu roku 250 mln zł na budowę przeprawy oraz uznania dla udziału tamtejszych górników i hutników w odbudowie zniszczonej Warszawy.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto