Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Dawna elektrownia Twierdzy Modlin w rejestrze zabytków Mazowsza. Posiada unikatowe w skali kraju urządzenia techniczne

Martyna Konieczek
Martyna Konieczek
Wojewódzki konserwator zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych Mazowsza budynek Elektrowni Centralnej ''Narew'' położony przy ul. Księstwa Warszawskiego w Nowym Dworze Mazowieckim ''z uwagi za zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe obiektu''. Szczegóły poniżej.

Nowy wpis do rejestru zabytków - dawna elektrownia Twierdzy Modlin

Postanowiłem wpisać do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek Elektrowni Centralnej „Narew” położony przy ul. Księstwa Warszawskiego w Nowym Dworze Mazowieckim, z uwagi za zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe obiektu. Postępowanie przeprowadzone zostało na wniosek organizacji społecznej Ogród Warszawa Stowarzyszenie na rzecz Krajobrazu Kulturowego - poinformował Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. dr hab. Jakub Lewicki.

Budynek Elektrowni Centralnej ''Narew'' usytuowany został na terenie Twierdzy Modlin, w rejonie wału wschodniego półbastionu i wschodniego kleszcza pomiędzy cytadelą a rzeką Narew. Dokładna data budowy elektrowni ''Narew'' nie jest znana. Przyjmuje się, że budynek został wzniesiony przez Rosjan na przełomie XIX i XX w. lub w pierwszych latach XX w. (ok. 1906). W 1918 r. przeszedł on w ręce wojsk polskich, nie uległ większym uszkodzeniom w czasie I wojny światowej. Najprawdopodobniej wyposażenie elektrowni zostało zdemontowane lub zniszczone, ewentualnie uznano je za przestarzałe i nie wystarczająco wydajne na potrzeby wojska i miasta, ponieważ w 1924 r. w hali głównej elektrowni wykonano fundamenty pod nowe urządzenia. Elektrownia Centralna ''Narew'' została poświęcona i uroczyście otwarta dn. 24.05.1924 r., w pełni uruchomiono ją dn. 10.06.1924 r. Dostarczała ona prąd dla całego Modlina, zarząd nad nią pełnił Batalion Maszynowy Saperów, a następnie Szkoła Saperów w Modlinie.

Dawna elektrownia Twierdzy Modlin w rejestrze zabytków Mazow...

W hali głównej elektrowni znajdowały się dwie lokomobile stacjonarne (Maschinenfabrik R. Woldf A.G. Magdeburg-Buckau oraz Maschinenfabrik Badenia Weinheim) oraz cztery prądnice, w tym jedna przeniesiona ze zlikwidowanej elektrowni w Rembertowie, tzw. prądnica ''rembertowska''. Ponadto w zachodnim skrzydle budynku mieściła się rozdzielnia elektryczna oraz stacja transformatorowa. Elektrownia została zmodernizowana w 1931 r. oraz ok. połowy lat 30. XX w., a prace polegały przede wszystkim na wymianie urządzeń technicznych. W tym czasie lokomobilę ''Badenia'' zastąpiono silnikiem spalinowym, ustawiono także 2 spalinowe agregaty prądotwórcze, w tym silnik typu 6CF 30/45 6-cylindrowy Diesla z doładowaniem ''Wibu'' (nowatorska konstrukcja inż. Wicińskiego i Bujaka) produkcji Warszawskiej Spółki Akcyjnej Budowy Parowozów oraz generator produkcji Zakładów Elektrotechnicznych Rohn-Zieliński SA Licencja Brown Boveri - wyjaśnia Lewicki.

Zmiany urządzeń technicznych i ich wymagań technicznych wymagały budowy nowej i adaptacji istniejącej zabudowy dla pomieszczenia zbiorników na paliwo (budynek u podnóża skarpy, korytarz w galerii skarpowej półbastionu), wykonania podziemnych rurociągów (w hali głównej i pomiędzy budynkiem a zbiornikami paliwa) oraz montażu kominów wyprowadzających spaliny (przy zachodniej elewacji oraz wolnostojący na murowanej podstawie od strony wschodniej (ob. nie istnieje). W skrzydle zachodnim wydzielono pomieszczenie urządzeń technicznych, obsługi agregatów i lokale socjalno-bytowe z węzłem sanitarnym (parter) oraz pomieszczenia urządzeń techniczno-ruchowych, warsztaty i biura dla dozoru technicznego (piętro).

Elektrownia funkcjonowała do lat 50. XX w., a następnie utrzymywana była jako rezerwa strategiczna. Od lat 60. lub 70 . XX w. pomieszczenia elektrowni wykorzystywane były jako magazyn sprzętu i materiałów budowlanych. Obecnie budynek pozostaje nieużytkowany.

Zobaczcie też:

Zabytki w Warszawie. Unikatowa mozaika z dworca Warszawa-Śró...

Budynek Elektrowni Centralnej ''Narew'' położony przy ul. Księstwa Warszawskiego w Nowym Dworze Mazowieckim to unikatowy przykład zachowanej do czasów współczesnych elektrowni z pierwszej połowy XX w., zaprojektowanej na potrzeby wojska i wykorzystywanej do lat 50. XX w. Pomimo stosunkowo niewielkich gabarytów oraz lokalizacji poza ścisłą zabudową Twierdzy, otrzymała ona dekoracyjne opracowanie elewacji, z bogatym detalem architektonicznym w postaci boniowanych przypór, rozbudowanego gzymsu wieńczącego z belkowaniem, dekoracyjnej oprawy otworów okiennych i drzwiowych. Ukształtowanie bryły, jej proporcje oraz wykorzystanie tradycyjnych rozwiązań architektonicznych doskonale wpisuje się w koncepcję zabudowy Twierdzy Modlin realizowaną przez Rosjan, a następnie kontynuowaną w nieco zmienionej formie przez Wojsko Polskie.

Jednocześnie elektrownia otrzymała indywidualny charakter dzięki zastosowaniu pełnego tynkowania elewacji oraz poprzez wprowadzenie dużych otworów okiennych (obecnie zamurowanych, ale w dalszym ciągu czytelnych na elewacji). Zastosowanie płytek ceramicznych w pomieszczeniach technicznych, wprowadzenie lamperii, otwartej konstrukcji więźby miało nie tylko charakter praktyczny, ale jest również świadectwem dbałości o jakość wykończenia wnętrz i wzajemne relacje wizualno-przestrzenne hali i zachodniego skrzydła. Bryła budynku utrwalona została w albumie pamiątkowym Modlina z 1924 r. i stanowi istotny element wizualny prawego brzegu Narwi w rejonie wału wschodniego półbastionu i wschodniego kleszcza przy cytadeli - podkreśla wojewódzki konserwator zabytków.

Zobaczcie też:

Warszawa ma nowe zabytki. Na listę trafił kościół św. Piotra...

Wartość historyczna budynku wiąże się z dziejami Twierdzy Modlin oraz jest świadectwem postępu technicznego dokonującego się na początku XX w., a szczególnie w dwudziestoleciu międzywojennym. Elektrownia Centralna ''Narew'', po krótkim remoncie została uroczyście otwarta i uruchomiona w 1924 r. zapewniając energię elektryczną dla całej Twierdzy. O znaczeniu budynku świadczy także wprowadzenie wówczas nowoczesnych, a obecnie unikatowych w skali kraju urządzeń technicznych, szczególnie zaś lokomobilowej maszyny parowej oraz silnika spalinowego wraz z generatorami i systemem ''Wibu''. Budynek wiąże się również z dziejami jednostek i organizacji wojskowych - Batalionu Maszynowego Saperów, a następnie Szkoły Saperów w Modlinie.

Zobaczcie też:

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Wielki Piątek u Ewangelików. Opowiada bp Marcin Hintz

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto