Gdańska Jerozolima. Wielkie dzieło Milwitza w Dworze Artusa

Niezwykły obraz Bartłomieja Milwitza "Wjazd Chrystusa do Jerozolimy" dekorował dotychczas prospekt małych organów kościoła Świętej Katarzyny w Gdańsku. Od jutra podziwiać go można w Dworze Artusa.

- O Bartłomieju Milwitzu, poza kilkoma faktami z jego życia, niestety, do dzisiaj niewiele wiadomo - opowiada Monika Kryger, kierownik Działu Edukacji, Promocji i PR Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. - Urodził się prawdopodobnie w 1590 roku na Pomorzu Zachodnim.

Dwadzieścia pięć lat później osiadł na stałe w Gdańsku. Przez jakiś czas działał samodzielnie, gdyż został wezwany do stawienia się przed starszymi cechu malarzy jako partacz (niezrzeszony w cechu). W 1621 roku, po wykonaniu prac mistrzowskich został przyjęty do cechu malarzy. Zachował się ciekawy dokument stwierdzający zamiar małżeństwa malarza. W 1636 roku, aby poślubić Elżbietę, córkę Andrzeja Müntzera z Elbląga, musiał przedłożyć świadectwa legalnego urodzenia oraz posiadania praw obywatelskich, jednakże nie posiadając ich, Milwitz wniósł skargę do Rady Miejskiej. Jej decyzją dokumenty te miało zastąpić poręczenie któregoś z artystów.

Do dziś niewyjaśnioną kwestią jest kara pieniężna w wysokości 80 florenów, którą musiał uiścić w 1640 roku za to, że nie brał udziału w obronie Gdańska w czasie wojny polsko-szwedzkiej. U dołu tego dokumentu widnieje protest malarza, który oburzony zapewnia, że podczas wojny nigdzie nie wyjeżdżał i cały czas pełnił służbę wartowniczą. Była to widać prawda, gdyż artysta zapłacił tylko 90 groszy, czyli około trzech florenów.

- Bartłomiej Milwitz został zapamiętany jako malarz, który akcję swoich obrazów osadzał zazwyczaj w rozległym pejzażu, a ich stałym elementem jest panorama miasta - opowiada Izabela Jastrzembska-Śledź z Działu Sztuki MHMG. - Milwitz nie bał się nowości, przenosił na grunt sztuki gdańskiej nowe tematy (takie jak nocne pożary - obraz "Pożar na Długim Targu" z 1650 roku, inspirowany sztuką Daniela van Heila z Brukseli), ale również hołdował tradycji, nawiązując do przedstawień gdańskich z panoramami miasta w tle ("Skazaniec" z lat 1629-1636 lub "Wjazd Marii Ludwiki Gonzagi do Gdańska" z 1646 roku).
Był artystą znanym i cenionym nie tylko w Gdańsku, co dowodzi portret Władysława IV w stroju koronacyjnym jego autorstwa. Uznanie również znalazł u przedstawicieli Kościoła, malując w 1654 roku niebagatelnych rozmiarów obraz "Wjazd Chrystusa do Jerozolimy", do prospektu małych organów w kościele św. Katarzyny. Władza świecka w Gdańsku również szanowała jego dokonania jako malarza, gdyż zamówiła u niego obraz batalistyczny, niegdyś eksponowany w Wielkiej Sali Wety w Ratuszu Głównego Miasta, dziś zaginiony i znany jedynie z fotografii "Bitwa pod Oliwą" .

Obraz "Wjazd Chrystusa do Jerozolimy" jest dziełem znakomitym. Najdalszy plan łączy z pierwszym tłum ludzi dążących na spotkanie z Chrystusem. Zwartą sylwetkę Jerozolimy tworzą szkicowo ujęte budynki. Można tu odnaleźć pewne reminiscencje architektury Gdańska: Zbrojowni, Bramy Złotej i Wyżynnej, fortyfikacji i kamienic gdańskich, a także samego usytuowania miasta nad Radunią.

- Ale to nie jedyne gdańskie elementy - opowiada Izabela Jastrzembska-Śledź. Oprócz postaci biblijnych znajdziemy na obrazie postacie mężczyzn w ujęciu portretowym, przypuszczalnie przedstawiające konkretne osoby współczesne malarzowi, takie jak: Johann Mochinger, profesor Gimnazjum Gdańskiego, Nicolaus Pahl, burmistrz w latach 1640-1649, Waltherus Magirus oraz Christophorus Pambius, pastorzy kościoła Świętej Katarzyny, czy Johann Hewelke - Jan Heweliusz, uczony, astronom, browarnik i rajca Starego Miasta, oraz lekarz Lorentz Eichstad. Postaci zostały rozpoznane na podstawie graficznych i malarskich portretów konkretnych osobistości Gdańska, jednakże są to tylko przypuszczenia, wymagające jeszcze dodatkowych poszukiwań.
Uroczyste odsłonięcie obrazu odbędzie się jutro o godz. 12.30.