Grudziądz w literaturze

O kim mowa ?
Otóż o poecie, publicyście Sebastianie Fabianie Klonowicu postaci prześladowanej następnie skazanej na zapomnienie przez kościół.
Żył i tworzył w XVI wieku, jego poglądy i idee daleko przekraczały okres, w którym pisał.
Czym się naraził ?
Ukazywał kościół hierarchiczny z wszystkimi jego wadami, piętnował je i upubliczniał.Wyszydzał jego obłudę, przewrotność duchową, chciwość, dwulicowość. Widział w nim wroga wszelkiego postępu, intrygantów i ksenofobów.
Nie szczędził też razów szlachcie i możnowładców.Wypominał im, że prawdziwe szlachectwo nie bierze się z urodzenia lecz z dobrego życia, dobrej śmierci w oparciu o cnoty i pracę. 
O tym wszystkim pisali między innymi: Kadłubek, Rej i Kochanowski.
Lecz teksty mieszczanina jakim był Klonowic szczególnie drażniły. Pod koniec życia prześladowany przez jezuitów. Po śmierci pamięć o nim zacierano szczególnie gorliwie. O jego istnieniu zapomniano przez kilka wieków.
Tylko za to, że ośmielił się mówić i pisać prawdę o współczesnym mu świecie.Ironia losu zrządziła, że myśli i idee, które mu przyświecały są do dziś aktualne.
To właśnie on w swym poemacie "Flis" jako pierwszy w historii literatury pisał o Grudziądzu.
" ... Imo Stwileńską kępę i Osieńską,Aż przydybali za nimi GrudziądzkąTamże i Grudziądz usiadł z prawej stronyGrudziądz czerwonyTamże niedaleko Ossaw gardziel cieczeWiśle i z nią się jednę kolej wleczeTamże swe imię straciła i ścieżki. .... "
Pierwszy raz drukiem ukazał się poemat w roku 1595.Kolejne w roku 1598.Na trzecie czekano do roku 1858.Czwarte ukazało się w roku 1862Na następne czekano blisko sto lat, ukazało się w 1951 roku.
Tak to bywa z niepokornymi.
Wiesław Hawełko