Grusza Ciechanowskiego sprzed 130 lat. Czy zasadził ją ostatni sołtys Mokotowa? Obalamy mit dotyczący jej historii

Drzewo znajduje się przy skrzyżowaniu ulic Racławickiej i Bałuckiego. Zgodnie z informacjami, na które można natrafić w kilku miejscach, zasadzić miał ją w 1870 roku sołtys ówczesnej wsi Mokotów Walenty Ciechowski. Weryfikacja tego faktu nie należała do najłatwiejszych, ale udało nam się.

Legenda miejska, a nie pamiątka po sołtysie Mokotowa

Biuro Ochrony Środowiska w sekcji pomników przyrody opisuje ją właśnie jako „Gruszę Walentego Ciechowskiego”. Wiary w historie z sołtysem Ciechowskim nie daje przede wszystkim Tadeusz Świątek, znany varsavianista i członek Komisji Historycznej Towarzystwa Przyjaciół Warszawy oraz Warszawskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Genealogicznego.

Historia jego rodziny jest niezwykle długo związana z Mokotowem, bo aż od XVIII wieku. Wspomina nawet czasy Augusta III Sasa. Świątek jest w posiadaniu pamiętnika swojego przodka Jan Wilhelm Liebelta z 1887 roku, który wyraźnie wskazuje, że w tym rejonie rozciągała się jego posiadłość. Jak mówi, nie może być zatem mowy o rzekomej posiadłości Walentego Ciechomskiego, bowiem Liebelt miał w pobliżu dożyć później starości i umrzeć w tym samym miejscu. Tadeusz Świątek jednoznacznie odrzuca historie o sołtysie Mokotowa i stwierdza, że wspomniana grusza to samosiejka. Mamy zatem wyjątkowe szczęście, że przetrwała ona do czasów dzisiejszych.

Na stronie urzędu miasta stołecznego Warszawy czytamy co innego

Grusza zasadzona została w 1870 roku przez ostatniego sołtysa wsi Mokotów Walentego Ciechomskiego. Uczestnika powstania styczniowego w 1863 roku oraz wojny rosyjsko - tureckiej, w bliskim sąsiedztwie posiadłości, w której żył i umarł. Taką notatkę z 2015 roku znajdziemy na stronie urzędu.

Tadeusz Świątek wyjaśnił nam jednak, że dysponuje dowodami na piśmie, że to tylko legenda miejska. Zweryfikowanie historii o Walentym Ciechowskim, uzyskanie na nią jakichkolwiek namacalnych dowodów, jak dotąd nie powiodło się.

Relacje długoletnich mieszkańców oraz osób, których przodkowie mieszkali na Mokotowie wskazują, że w tym miejscu, a także w większej okolicy, znajdował się sad czy też po prostu drzewa owocowe. Naprzeciwko gruszy, po drugiej stronie Racławickiej, rosły wiśnie i czereśnie. Natomiast w rejonie Bałuckiego przy Dąbrowskiego jabłonie. Do dnia dzisiejszego ocalało jednak w tym rejonie niewiele drzew owocowych. Najsłynniejszym jest właśnie to, na rogu Bałuckiego i Racławickiej oraz inna grusza przy skrzyżowaniu Dąbrowskiego i Kazimierzowskiej.

Rys powstańczy

Wedle miejskiej legendy grusza miała stanowić także oparcie dla powstańców warszawskich. Jak powiedział nam Marek Pogorzelski, prowadzący fotoblog historyczny moko.waw.pl, jest dość prawdopodobne, że żołnierze, którzy wyszli z kanałów i należeli do grupy Zgrupowanie „Radosław”, mogli korzystać z jej dobrodziejstwa. Tadeusz Świątek także i ten fakt poddaje w wątpliwość, ale z drugiej strony nie wyklucza tej historii.

Grusza wzbudza wiele pozytywnych wspomnień wśród mieszkańców. Na lokalnych grupach w internecie można przeczytać liczne relacje osób wspominających z lat 60. i 70. XX wieku zabawy w jej okolicy. O wdrapywaniu się na drzewo nie może być jednak mowy, ponieważ pień jest nienajlepszym stanie. Przedstawiciele lokalnej społeczności obawiają się jednak o możliwą wycinkę drzewa lub wejście na ten teren dewelopera. Dowodem zainteresowania drzewem przez lokalną społeczność mogą być interpelacje, z 2014 roku, kiedy to na drzewie zabrakło tabliczki, że mamy do czynienia z pomnikiem przyrody.

Być może obawy wynikają też z faktu, że od lat planowane było poszerzenie ulicy Racławickiej, w taki sposób jak między Żwirki i Wigury, a Wołoską. Czy to nie zagrozi drzewu? Jest ono od lat pomnikiem przyrody i jego los, póki co, jest na szczęście niezagrożony.