Hałda w Wiślince zagraża - fosforan w wodach podziemnych znacznie przekroczył normę

Znaczne przekroczenie fosforanów w wodach podziemnych wokół hałdy fosforowej w Wiślince wykazał ostatni raport pn. "Monitoring środowiska w zakresie badania jakości wód powierzchniowych i podziemnych", sporządzony w marcu tego roku przez Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych "Fosfory". Jego podstawą były badania odczynów z czerwca i września 2008 r.

- Raport to kolejny dowód, że hałda stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia - alarmuje Monika Orzechowska z Nieformalnej Grupy Inicjatywnej "Fosfi". - Jeżeli coś się zmienia tu na lepsze, to dzieje się to bardzo wolno, wręcz niezauważalnie.

Pani Monika zwraca uwagę, że według badań stężenie fosforanów dochodzą do 18987 mg/dm sześc., podczas gdy norma mieści się w granicach 0,5 do 5 mg/dm sześc.

- To niedopuszczalne! - mówi kobieta. - Jak długo będziemy tylko obserwować hałdę? Trzeba
natychmiast ją lepiej zabezpieczyć. W tym roku składowisko ma wprawdzie zostać zamknięte, z czego się cieszymy, ale to nie rozwiązuje problemu. Trzeba pomyśleć, jak skutecznie chronić wody gruntowe przed skażeniem.

Według kobiety obecnie nie widać, żeby ktoś miał pomysł na zagospodarowanie składowiska. Co gorsza, problemem są także pyły wędrujące po okolicy. Na dowód jest gotowa pokazać kilka filmów, na których widać chemiczną chmurę.

Jest jeszcze jedna kwestia, budząca niepokój - radioaktywność hałdy. Od kilku lat zajmuje się nią prof. Bogdan Skwarzec z Uniwersytetu Gdańskiego. W swoich badaniach wykazuje, że składowisko stanowi poważny problem. Może być przyczyną zanieczyszczenia powietrza, wód podziemnych i powierzchniowych. - Hałda jest dla Pomorza wciąż nierozwiązanym problemem - przyznaje naukowiec. - Ważne są te pierwiastki, które w wyniku pylenia, wypłukiwania przez deszcze i nagromadzenie ich w roślinach oraz zwierzętach dostają się do organizmu człowieka. Mogą spowodować rozwój choroby nowotworowej. Nic nie zrobiono w kwestii radiologii hałdy. Wciąż prowadzę badania, za pół roku będą wyniki, które potwierdzają poprzednie.

Profesor badał zawartość polonu i uranu w wodach powierzchniowych. Nawet rekultywacja nie spowoduje zaniku radiotoksyczności.

Z tymi opiniami nie zgadza się Jan Wyganowski, dyrektor ds. produkcji w GZNF.
- W pyłach pierwiastki nie wiążą się i przez to nie przenoszą na pobliskie tereny - mówi dyrektor. - Pył unosi się tylko na terenie hałdy, a gdy jest sucho, polewamy go wodą. Fosfor jest pierwiastkiem potrzebnym do życia, ale na hałdzie nie ma jego nagromadzenia, ponieważ rosną na niej rośliny, które zbierają jego nadmiar. Przekroczenia w wodach podziemnych są tylko w pewnych miejscach na składowisku. Poza tym zadomowiły się na górze dziki, sarny, a nawet bobry. Profesor Skwarzec przekona się, że na składowisku nie ma uranu. Nasza hałda jest najlepiej utrzymana w Polsce.

- Przekroczenia fosforanu są cały czas na podobnym poziomie - przyznaje Piotr Trybuszewski, z-ca pomorskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w Gdańsku. - Składowisko będziemy obserwować przez kilka, kilkadziesiąt lat. Badania cały czas aktualizujemy i weryfikujemy. Zdania są podzielone, ale wg mnie, hałda nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla człowieka.

Hałda fosfogipsowa w Wiślince istnieje od ponad 30 lat.

Jej wysokość, wg Gdańskich Zakładów Fosforowych, sięga ok. 40 metrów, waży 16 milionów ton i zajmuje obszar o powierzchni 26 ha. Strefa ochronna, która już teraz nie istniej ze względu na prowadzoną rekultywację, liczyła 300 metrów. Po-dzielono ja na dwa obszary - 150 m strefy ochrony hy-drologicznej i strefy wykorzystywanej rolniczo. Składowisko sąsiaduje z rezerwatami - Ptasi Raj i Mewia Łacha. Jej zamknięcie nastąpi w grudniu 2009 r. Równocześnie jest prowadzona rekultywacja, czyli nasadzane są wierzby energetyczne. Cały czas trwają spory na temat szkodliwości hałdy dla człowieka.