Jak pomagać osobom z niepełnosprawnością? "Społeczeństwo chce pomóc, ale nie wiedząc jak, tak naprawdę szkodzi"

Jakie przeszkody napotykają na co dzień mieszkające w Warszawie osoby z niepełnosprawnościami? Jak podkreślają prowadzący warsztaty Julita Kuczkowska i Sebastian Grzywacz, barier architektonicznych w stolicy jest już coraz mniej. Dużo łatwiej, niż jeszcze parę lat temu, jest też poruszać się komunikacją miejską.

- W metrze barier nie ma, moim zdaniem jest bardzo dobrze dostosowane, poza sytuacjami, kiedy jest awaria windy i wtedy okazuje się, że nie można się wydostać z peronu i trzeba niestety przejechać przystanek dalej. Do potrzeb osób poruszających się na wózku inwalidzkim są też przystosowane już wszystkie pojazdy niskopodłogowe - mówi Kuczkowska, działaczka społeczna i finalistka konkursu Miss Polski na wózku. - Kierowcy pomagają, pasażerowie też - dodaje.

Okazuje się jednak, że właśnie "pomoc" innych pasażerów może być dla niepełnosprawnych największym problem.

- Warszawiakom nie brakuje chęci do tego, by pomagać - mówią prowadzący, ale zaznaczają, że większość z nas nie do końca wie, jak zrobić to w taki sposób, by nie przekraczać granic osobistych, a przede wszystkim nie zaszkodzić.

- Często się zdarza, że ktoś w jakiś sposób chce pomóc, ale nie uprzedza o tym osoby na wózku, no i wtedy jest takie zaskoczenie, bo to trochę tak, jakby osobę sprawną złapać za plecy i kierować nią, w którą stronę ma iść. To nie jest przyjemne - zaznacza Kuczkowska.

- Największe trudności sprawiają nam niektóre zachowania ludzi. Łapanie za ręce, sadzanie na siłę, wciąganie do autobusu czy wyciąganie z niego - tłumaczy współpracujący z Fundacją Integracja Sebastian Grzywacz. - Zdarza się, że ludzie łapią za rękę, w której osoba niewidoma trzyma białą laskę albo zaczepiają psa asystującego. Społeczeństwo chce pomóc, ale nie wiedząc jak, tak naprawdę szkodzi - dodaje i zwraca uwagę na najważniejsze.

- To jest przekroczenie granic i właściwie napaść na osobę niewidomą. Jeżeli ja mówię, że nie chcę usiąść, to nie życzę sobie, żeby ktoś mi odrywał palce od barierki. Bo zdarzało się, że ludzie na siłę próbowali mnie usadzić. Zachowania asertywne osób z niepełnosprawnością odbierane są bardzo często jako agresywne. Osoba niewidoma mówi stanowczo “proszę mnie puścić”, a ktoś ją dalej ciągnie, ta zabiera rękę i słyszy komentarz “jaki zgorzkniały niewidomy, to ja już więcej nie będę pomagać”. Nie o to chodzi.

A więc jak pomagać i czy w ogóle należy się wychylać? Nie zawsze. Przede wszystkim należy upewnić się, czy nasza pomoc rzeczywiście jest potrzebna. A jeśli ktoś odmawia pomocy, należy uszanować jego decyzję.

- Można pomagać, tylko zanim kogoś dotkniemy, zapytajmy “w jaki sposób mogę pomóc?”, jeśli widzimy, że ktoś rzeczywiście ma problem - tłumaczy Grzywacz. - Ale nie podchodzimy i nie rozwiązujemy tego problemu. Na przykład kiedy osoba na wózku próbuje podjechać na krawężnik, to należy uświadomić sobie, że ta osoba chce spróbować. Pozwólmy jej na samodzielność, bo tylko w taki sposób, napotykając bariery i pokonując je, może nauczyć się poruszać w przestrzeni miejskiej .

Kuczkowska zwraca uwagę również na drugą stronę sprawy. Dodaje, że obowiązkiem osoby, która chce uzyskać pomoc, jest wytłumaczenie drugiemu człowiekowi, jak to zrobić.

- Ja nauczyłam się już krótkiej zwięzłej instrukcji na temat tego, w jaki sposób można mi pomóc, np. wsiąść do tramwaju. Chodzi o to, za które elementy wózka złapać, od której strony, bo te wózki, szczególnie aktywne, są bardzo wywrotne, więc chodzi też o to, żeby za bardzo się na nich nie oprzeć, bo można kogoś po prostu przewrócić.

Z czego wynikają błędy, które popełniamy w kontaktach z osobami z niepełnosprawnościami? Przede wszystkim z niezrozumienia tego, w jaki sposób funkcjonują i z jakiego rodzaju trudnościami na co dzień się zmagają. Właśnie to tłumaczyli warszawiakom organizatorzy dnia integracji w metrze. W środę na peronach metra rozdawano broszury informacyjne, a dla uczniów warszawskich podstawówek Fundacja Integracja zorganizowała specjalne warsztaty.

Dzieci mogły same sprawdzić, jak poruszając się na wózku inwalidzkim, otwiera się drzwi i pokonuje progi. Można było również spróbować przejść się w zasłaniającej oczy opasce czy spojrzeć przez specjalne okulary imitujące to, jak widzi osoba z dużą wadą wzroku. I wszystkie ćwiczenia wykonywały chętnie i dużym zaangażowaniem.

- U dzieci fajne jest to, że jest w nich ciekawość i w ogóle chęć poznawania nowych rzeczy, otwartość na inność. Czasami byłam zaskoczona, jaką dzieci mają wiedzę na temat niepełnosprawności, często dużo większą niż dorośli - mówiła Julita Kuczkowska.

Osoby z niepełnosprawność podkreślają, że chcą by traktowano je tak samo, jak osoby sprawne. - Wszystkich należy traktować jednakowo, mieć otwarty umysł i po prostu spróbować zrozumieć taką osobę - apeluje Sebastian Grzywacz. - Jeżeli ktoś po raz szósty tego samego dnia ciągnie niewidomą panią po autobusie, to ona ma prawo być zirytowana, że każdy przekracza jej granice i cały czas się pyta, czy pomóc. Zwykle jeżeli osoba z niepełnosprawnością będzie potrzebowała pomocy, to po prostu podejdzie i zapyta.

- Najważniejsza jest komunikacja. Jeśli wydaje nam się, że ktoś potrzebuje naszej pomocy, najlepiej po prostu zapytać - dodaje Kuczkowska.