Książka "Historia Grudziądza 1920-1945"

Na samym wstępie, oprócz proponowanej tytułowej monografii, zachęcam także do sięgnięcia po książkę Zofii Waszkiewicz pt. "Grudziądz w latach 1920-1939", gdyż obie wzajemnie się uzupełniają.
Tak na prawdę to pierwsze prace nie obciążone piętnem powojennej propagandy.
Kwestię tę precyzyjnie ujął we wstępie współautor Ryszard Sudziński: "Uwolnieni od konieczności tworzenia historii na zlecenie różnych decydentów i pozbawieni sztywnego gorsetu instytucjonalności, mogli regionaliści odpowiadać swoimi pracami na oczekiwania lokalnych społeczności".
Obie są owocem wnikliwej pracy grupy ludzi, którzy zadali sobie trud sięgnięcia do archiwów i bibliotek. Poddania analizie i opisania pozyskanych tą drogą materiałów.
W efekcie powstała całościowa "panorama miasta przedstawiająca obiektywnie rolę, jaką w różnych aspektach życia odgrywały główne grupy etniczne: Polacy i Niemcy. Ukazano je we wzajemnym oddziaływaniu zarówno w odniesieniu do polityki, jak też gospodarki, szkolnictwa, kultury i religii". 
Ponadto ukazany jest wpływ mniejszości narodowych na kształtowanie się lokalnej świadomości i społeczności obywatelskiej, ponad narodowej, ponad etnicznej. Powstania swoistego konglomeratu, silnej społeczności lokalnej pod nazwą "Grudziądzanie", która do dziś funkcjonuje w wielu krajach Europy i świata.
Książka "Historia Grudziądza 1920-1945 " powstała pod redakcją naukową Ryszarda Sudzińskiego.
Autorami poszczególnych rozdziałów są: Barbara ŁaukajtysWaldemar RezmerRyszard SudzińskiJan SzilingZofia Waszkiewicz
Autorką książki "Grudziądz w latach 1920-1939" jak wspomniałem na wstępie jest Zofia Waszkiewicz.
Nie licząc lat okupacji niemieckiej 1939-1945, opisana historia była "złotym" okresem w dziejach miasta. Grudziądz od chwili odzyskania niepodległości był dynamicznie rozwijającym się ośrodkiem przemysłowym, gospodarczym i kulturowym.
Był najbardziej uprzemysłowionym miastem północnej Polski. Miastem kwitnącym w naturze i przenośni, swoistą "Perłą" w odrodzonej Polsce.
To po wojnie odebrano mu tę "palmę" pierwszeństwa, którą dzierżył w okresie międzywojennym.
Jednocześnie z przykrością muszę stwierdzić, że ostatnie ćwierćwiecze po transformacji ustrojowej nie odwróciło tych relacji, lecz je pogłębiło. Dla Grudziądza ostatnie dwadzieścia pięć lat to czas głębokiej zapaści. 
By odwrócić ten niekorzystny kierunek konieczna jest zmiana mentalności.By to uzyskać, konieczna jest nie tylko dobra wola, ale nade wszystko wiedza. By ją posiąść, miedzy innymi należy sięgnąć samodzielnie do archiwów, książek i publikacji.Jedną z nich proponuję dziś Państwu.
Wiesław Hawełko-Wizo