Architektura skrzydlatych wiat peronowych i jadący pociąg stanowią nieodłączny element krajobrazu tzw. linii otwockiej. Jest to pozostałość po jednej ze sztandarowych inwestycji 20-lecia międzywojennego.
Wielki projekt. Warszawski Węzeł Kolejowy
Budowa nowego typu przystanków i wiat związana była z realizacją koncepcji prof. Aleksandra Wasiutyńskiego, tj. budowa linii średnicowej oraz elektryfikacja węzła warszawskiego, którego pomysłodawcą i inicjatorem był prof. Roman Podoski. Projekt elektryfikacji WWK (Warszawski Węzeł Kolejowy) został opracowany w 1921 roku. Pomysłodawcom chodziło o zapewnienie obsługi żywiołowo rozwijającego się w dwudziestoleciu międzywojennym ruchu podmiejskiego.
Unikalne w swej formie przystanki na trasie Warszawa - Otwock powstały w latach 1936-1938 według projektu Kazimierza Centnerszwera. Na nowej zelektryfikowanej linii zaprojektowano perony o wysokości 96 cm. Zostały one dopasowane do nowego taboru elektrycznego. Perony dostosowane do ruchu podmiejskiego miały długość 190 metrów.
Skrzydlate wiaty
Mając na uwadze podmiejski charakter ruchu, projektanci podjęli decyzję o budowie na stacjach i przystankach osobowych wiat oraz poczekalni z kasami biletowymi bezpośrednio na peronach. Całość została osadzona na peronach wyspowych.
Poczekalnie miały 32 metry kwadratowe. Wzdłuż obydwu ścian poczekalni znajdowały się ławki. Wewnątrz mogło znaleźć schronienie około 50 osób (20 miejsc siedzących i 30 stojących). Ściany boczne zostały wyłożone, co charakterystyczne dla tamtego okresu, klinkierem. Sięgał do wysokości 120 cm.
Dojście do peronów umiejscowione były albo przez jeden z torów albo tunelem z konstrukcji żelbetowej.
W chwili oddania do użytku, utrzymane w modernistycznym stylu stacje należały do jednych z najnowocześniejszych w Europie. Świadczyły o tym łupinowe, rozpięte nad peronem skrzydła wiat, opływowe kształty poczekalni i kas, które zaprojektowane zostały na wzór wagonów kolejowych.
Skrzydlata konstrukcja wiat umożliwiała lepsze odprowadzanie wody. W środkowej części, tam gdzie łączyły się obie połówki dachu, umieszczono rynny. Cały układ odwodniający wraz z kolektorami ze studzienkami umieszczony był wewnątrz peronów.
Architektura wiat i poczekalni nawiązuję do funkcjonalizmu lat 30. ubiegłego wieku. Podobne tendencje można odnaleźć w innych modernistycznych budowlach tamtego czasu, szczególnie w powstającej w wówczas Gdyni.
Wpisane do rejestru
W 2010 roku decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora zabytków 7 wiat zostało wpisanych do rejestru zabytków.
- Międzylesie,
- Radość,
- Miedzeszyn,
- Falenica,
- Michalin,
- Józefów,
- Świder
Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków decydując o wpisie do rejestru podkreślił, ze zespoły przystankowe zostały zaprojektowane z niezwykłą dbałością o szczegóły estetyczne. Świadczy o tym między innymi specjalnie zastosowane liternictwo tablic kierunkowych. Co warte podkreślenie, wszystkie obiekty wyróżniają się funkcjonalnością i prostotą (charakterystyczną dla modernistycznych koncepcji budowlanych).
Przedmiotowy zespół wiat wraz z budynkami poczekalni to przykład zastosowania finezyjnej architektury modernistycznej w obiekcie kolejowym, o świetnie zachowanych proporcjach, przy zastosowaniu gry kształtów oraz skromnej dekoracji architektonicznej - czytamy na stronie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Obiekty linii otwockiej oprócz wartości artystycznej mają też niezwykła wartość historyczną - pokazują jak rozwijała się aglomeracja warszawska w dwudziestoleciu międzywojennym
Wiaty, poczekalnie i kasy na linii otwockiej mają też szczególną wartość, w kontekście zniszczenia w czasie II wojny światowej wszystkich warszawskich dworców kolejowych. Budynki te pokazują rozwój inżynierii budowanej - zastosowano w nich żelbetowe dachy o konstrukcji łupinowej oraz nowoczesne jak na tamte czasy perony wysokie, które ułatwiały ruch pasażerski.
Warto wybrać się na wycieczkę pociągiem w kierunku Otwocka i zobaczyć jak przystanki prezentują się aktualnie.
Źródło: "Modernistyczne wiaty i przystanki kolejowe Warszawskiego Węzła Kolejowego" Andrzej Skalimowski, Zbigniew Tucholski
POLECAMY TEŻ:
Kto musi dopłacić do podatków?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
