Malowniczy Park na Książęcem w centrum Warszawy. Romantyczne zacisze z podziemną rotundą. Idealne miejsce na spacer

Między ulicami: Książęcą i Kruczkowskiego, wiaduktem mostu Poniatowskiego, terenem Muzeum Wojska Polskiego i Muzeum Narodowego oraz budynkiem Centrum Giełdowego rozciąga się malowniczy Park na Książęcem o wyjątkowej historii. Za czasów księcia Kazimierza Poniatowskiego był ogrodem w sentymentalnym stylu angielskim, który zachwycał bogactwem i różnorodną architekturą. O tym miejscu przypomina Zarząd Zieleni Warszawa, który poleca park jako miejsce idealne na spacer śladami historii.

W XIX w. na Skarpie Warszawskiej działał szpital św. Łazarza, który został zniszczony podczas walk powstańczych, a u podnóża funkcjonowały w różnych okresach obiekty przemysłowe: młyn parowy, fabryka powozów, koszary, Fabryka Maszyn Żelaznych czy Zakłady Mechaniczne.

Niegdyś na terenie parku znajdowało się tajemnicze Elizeum, czyli podziemny salon z systemem korytarzy łącznikowych, a także minaret (który przetrwał do II wojny światowej), Domek Imama, świątynia o jońskich kolumnach czy karczma holenderska. - Książę Poniatowski – którego współcześnie określili byśmy zapewne jako używającego życia celebrytę – posiadał tu również pawilon, w którym hodował… małpy - piszą warszawscy ogrodnicy.

Przypomnijmy, że kilka dni temu stołeczny ratusz poinformował, że najbardziej zagadkowy zabytek miasta zostanie uratowany. Prace badawcze rozpoczną się już w tym roku. Będzie to możliwe dzięki dotacji Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który na ten cel przyznał 50 proc. wartości zadania. Pozostałą cześć kosztów pokryje Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków. Cały koszt badań to blisko 164 tys. złotych. Szczegóły tutaj.

W Parku Na Książęcem znajduje się staw położony w miejscu dawnej glinianki oraz ośmioboczny budynek wodozbioru w stylu klasycystycznym – z rzeźbami lwich głów – z ujęciem wody oligoceńskiej, zbudowany w latach 50. XX w. Przy stawie w 1958 r. ustawiono popiersie Elizy Orzeszkowej. Autorem piaskowcowej rzeźby jest Romuald Zerych.

Na terenie parku znajdują się sporych rozmiarów dęby szypułkowe oraz egzotyczne gatunki drzew, m.in. korkowiec amurski. Z kolei w runie można znaleźć wiele ciekawych gatunków roślin jak np. czosnek niedźwiedzi, czosnek szczypiorek, śmiałek pogięty. - Jesienią 2020 r. posadziliśmy paproć (pióropusznika strusiego) – będzie można ją podziwiać latem, gdy wypuści liść z zarodnikami przypominający pióro strusia. Wczesną wiosną tego roku od strony al. M. Grydzewskiego mieszkańcy mogli podziwiać krokusy, które zasialiśmy na powierzchni ok. 130 m2 - przekazuje ZZW. Cześć parku, zwłaszcza skarpy, celowo utrzymywana jest w stanie półdzikim, by wspierać różnorodność biologiczną.

Ciekawostką historyczną Parku Na Książęcem jest Elizeum. To podziemna, ceglana rotunda usytuowana w stoku skarpy wiślanej. Została wybudowane w latach 1776-1778 i jest unikatowym obiektem zabytkowym w skali europejskiej. Budynek ma dwie kondygnacje – na dolnej jest sala centralna z kominkiem i cztery półkoliste nisze, w których znajdowały się loże z kanapami, na górnej natomiast było miejsce dla chóru lub muzyków. Wnętrze sali doświetlone było poprzez okrągły otwór w sklepieniu, który miał średnicę ok. 3 m.

Elizeum było miejscem spotkań towarzyskich przyjaciół księcia Poniatowskiego, połączonych z ucztowaniem. Podziemnym korytarzem można było przejść do Domku Imama, gdzie znajdowała się kuchnia. Jedyne zachowane wejście do Elizeum znajduje się naprzeciw wodozbioru. Wnętrze tej oryginalnej budowli było otynkowane i bardzo bogato dekorowane, o czym świadczą m.in. zachowane odciski po dekoracji sztukatorskiej na kopule oraz fragmenty dekoracji malarskiej na górnym korytarzu w postaci kolorowych pasów.

W budynku mieszkają traszki zwyczajne, płazy pod ochroną, dlatego przed udostępnieniem zabytku pracownicy ZZW w razie potrzeby przenoszą je w bezpieczne miejsce – w pobliżu zbiornika wodnego, w którym się wykluły. Ponadto Elizeum jest ważnym miejscem zimowania nietoperzy.

- Spacer po Parku Na Książęcem proponujemy zakończyć romantycznym akcentem: warto wejść na skarpę, a następnie dojść do zaprojektowanej przez Zenona Franza kładki na ulicy Książęcej, która nazywana jest Kładką Miłości i stanowi element Warszawskiego Traktu Zakochanych (wiodącego od pl. Zamkowego do Zamku Ujazdowskiego) - piszą przedstawiciele Zarządu Zieleni Warszawa. I dodają, że obecnie na terenie parku trwa przegląd drzew, którego celem jest zbadanie stanu drzew, wytypowanie tych, na których należy przeprowadzić prace pielęgnacyjne czy cięcia korekcyjne.