Nowy zabytek w centrum Warszawy. Do rejestru wpisano plebanię przy Nowogrodzkiej [ZDJĘCIA]

Cmentarz Świętokrzyski, na terenie którego zlokalizowana jest obecna plebania parafii św. Barbary został założony w 1781 roku. Wówczas wzniesiono tam również murowane katakumby i dom dla służby cmentarnej, a w dalszej kolejności kościół cmentarny św. Barbary. Kilka lat póxniej - ok. roku 1784 zabudowa została uzupełniona o dwie kostnice. Z czasem cmentarz zaczął się przepełniać. W latach 20. XIX wieku spoczywało tam już ok. 100 tys. ciał. Wielokrotnie podejmowano próby zamknięcia cmentarza. Ostatecznie nastąpiło to w roku 1836.

W następnych dziesięcioleciach cmentarz wraz z zabudowaniami popadał w ruinę, ostatecznie w latach 60. XIX w. został zlikwidowany, a ostatnie mogiły ekshumowane - tłumaczy dr hab. Jakub Lewicki.

Historia parafii św. Barbary rozpoczęłła się w tym miejscu w roku 1866. Parafii przekazano pozostałości terenów dawnego cmentarza. Z biegiem lat teren zagęszczał się kolejnymi budynkami i uporządkowano teren. Budowę wikariatki (obecnej plebanii) zaplanowano na miejscu domku dozorcy cmentarza, wykorzystano też jego piwnice z końca XVIII wieku.

W okresie II wojny światowej zniszczenia zabudowań parafialnych nastąpiły już we wrześniu 1939 r. Eksplozja amunicji zgromadzonej na terenie dawnego cmentarza uszkodziła większość zabudowań, a wikariatka została wypalona. W 1941 r. przystąpiono do naprawy świątyń, a w 1942 r. przeprowadzono przebudowę wikariatki z nadbudową o jedno piętro - czytamy w opisie dalszych losów parafii.

Zabudowa z obecnej ul. Nowogrodzkiej największym zniszczeniom uległa w roku 1944. Kościół został wysadzony w powietrze, znaczne uszkodzenia były widoczne też na budynku dawnej plebanii. Po wojnie na miejscu dawnej plebanii wzniesiono dom katechetyczny. Druga połowa lat 80. to już budowa domu na pomieszczenia administracyjne, połączonego z nadwieszonym łącznikiem z budynkiem historycznym.

Obecnie budynek jest podzielony na cztery główne fazy architektoniczne:

• relikty dawnego budynku cmentarnego w płd. części piwnic z końca XVIII w.
• płn. część piwnic i mury obwodowe dwóch dolnych kondygnacji z końca XIX w
• nadbudowę z 1942 r. wraz z klatką schodową
• elementy późniejsze z okresu powojennej odbudowy oraz współczesne (głównie w zakresie wystroju wnętrz i wyposażenia)

Parafia niedawno została wpisana do rejestru zabytków. Tak dr hab. Jakub Lewicki uzasadnia swoją decyzję:

Wartość historyczna obiektu związana jest przede wszystkim z ciągłością trwania zabudowy parafii św. Barbary. Plebania, dawna wikariatka, jest nie tylko jednym z najstarszych budynków w okolicy, ale też obok kaplicy św. Barbary, jednym z cenniejszych elementów spuścizny architektonicznej parafii. Budynek obecnej plebanii, pomimo skromnej formy architektonicznej, zachował w znacznym stopniu pierwotny wygląd nadany mu w 1884 r.