Patriota z Nigerii. Jazzman Ali w Powstaniu Warszawskim

Ciemnoskóry muzyk, handlarz i powstaniec. Historia Augustusa Agbali O Browne jest wyjątkowa. Dokumenty na jego temat gromadzi Muzeum Powstania Warszawskiego. Dr Zbigniew Osiński, pracownik muzeum, opisał historię Afrykańczyka w książce „Afryka w Warszawie.”

„Do Polski trafił w 1922 r., wcześniej przebywał w Wielkiej Brytanii i w Wolnym Mieście Gdańsku. Zamieszkał w Warszawie przy ul. Złotej, tu ożenił się i przez wiele lat był jedynym mieszkającym w stolicy Murzynem, całkowicie zasymilowanym” - pisze Osiński w rozdziale zatytułowanym Powstaniec z Nigerii.

Nim wybuchała wojna, Agbala zajmował się muzyką. Grał na perkusji w warszawskim jazz-bandzie. Koncertował w najlepszych lokalach w mieście. Andrzej Zaborski w rozmowie z "Jazz Magazine" przyznał: - Zapamiętałem go jako faceta dość przystojnego, postawnego i niezwykle eleganckiego. Chodził w jasnych garniturach i kolorowym krawacie. (…) Nosił stosowne kapelusze. (…) Był bez wątpienia człowiekiem inteligentnym i bystrym.

Nigeryjczyk, z racji swojego wyglądu - Warszawę zamieszkiwało w tamtym czasie najwyżej kilku czarnoskórych - był dość znany, a także lubiany. Mieszkańcy wspominają go jako dobrego, życzliwego sąsiada. Z czasem, poza muzyką, „Ali” zajął się także handlem gadżetami elektrycznymi. Musiał być w tym fachu naprawdę sprawny, ponieważ kupiectwem parał się także podczas wojny. W latach 20. urodził mu się syn Ryszard i córka Aleksandra.

Gdy we wrześniu 1939 roku wybuchła wojna, Agbala zgłosił się, jako ochotnik, do obrony Warszawy. Dowódca Stanisław Bułak – Bałanowicz włączył go w oddział walczący na Ochocie.

- On wprawdzie mówił później, że w konspiracji nie brał udziału, ze względu na łatwą rozpoznawalność. (...) Twierdził, że w czasie wojny żył z nauki języków obcych i handlu gadżetami elektrycznymi – wspomina Zaborski na łamach Jazz magazine.

Ze wspomnień uczestników tamtych wydarzeń wynika, że choć Nigeryjczyk nie należał do żadnej organizacji konspiracyjnej, dystrybuował prasę podziemną. W sierpniu 1944 rozpoczęło się Powstanie Warszawskie. Agbala walczył w batalionie „Iwo - Ostoja” majora Jerzego Antoszewicza. Zajmował się łącznością i stacjonował w regionie ulic: Wspólna, Marszałkowska i Hoża, gdzie w tamtym czasie mieszkał.

Augustus przeżył wojnę, nie trafił do obozu jenieckiego, ani nie został zmuszony do emigracji. Z dokumentów wynika, że w 1949 roku był zatrudniony w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego w Warszawie. Poza tym grywał w restauracjach, a także prawdopodobnie prowadził własny sklep. Pod koniec lat 50. Agbala wyjechał do Wielkiej Brytanii. Jako obywatel Imperium Brytyjskiego, urodził się w Nigerii będącej pod panowaniem wyspiarzy, miał także tamtejsze obywatelstwo. Strzelec „Ali” dożył tam 81. lat.

Oprócz Nigeryjczyka w Powstaniu Warszawskim walczyło sporo obcokrajowców. Francuzi, Włosi, a nawet Australijczyk. Wszyscy oni w godzinie „W” stanęli po polskiej stronie.

Artykuł powstał na podstawie informacji z Muzeum Powstania Warszawskiego konsultowanych z dr Zbigniewem Osińskim.

Zobacz też: Był we wnętrzu Prudentialu. Wysłał do nas swoje zdjęcia. Zobaczcie!

Jeśli jesteś zainteresowany patronatem naszemiasto.pl – napisz pod adres [email protected]
Jeśli chciałbyś zrobić projekt niestandardowy z naszemiasto.pl – napisz pod adres [email protected]