Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Perła modernizmu przy Marszałkowskiej. Wielki projekt Ściany Wschodniej [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Redakcja
Perła modernizmu przy Marszałkowskiej. Wielki projekt Ściany Wschodniej [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]
Perła modernizmu przy Marszałkowskiej. Wielki projekt Ściany Wschodniej [ARCHIWALNE ZDJĘCIA] Narodowe Archiwum Cyfrowe
Marszałkowska, centralna ulica przedwojennej Warszawy, po bombardowaniach była doszczętnie zniszczona. Po wojnie, w pobliżu wzniesiono symbol "nowej Warszawy" - Pałac Kultury, ale główna ulica wymagała rewolucji. Taką miał być projekt Ściany Wschodniej.

Przedwojenna Marszałkowska, to kilkupiętrowe kamienice, bogato zdobione fasady, drogie sklepy, zatłoczone kawiarnie i znane kina. Ulica była symbolem bogatej Warszawy. W czasie wojny, podobnie jak większość centrum miasta, została zupełnie zniszczona, a po Powstaniu Warszawski spalona. Pozostałe fragmenty kamienic były stopniowo usuwane.

Przetrwał jednak duch handlowo-rozrywkowej ulicy. Na przełomie lat 40/50 pośród ruin zaczęły pojawiać się pierwsze sklepiki i punkty usługowe. Była to tzw. "parterowa Marszałkowska", ponieważ tylko na poziomie ulicy można było prowadzić handel bez obawy o bezpieczeństwo. W tym czasie pod numerem 119 działała tam także Cafe Fogg. Kawiarnia artystyczna prowadzona przez piosenkarza Mieczysława Fogga działała w latach 1946 - 1951, potem została znacjonalizowana. Komunistyczna władza nie chciała "prywaciarzy", ale chciała nowej Marszałkowskiej. Innej od przedwojennej i dużo większej.

Pierwszy pomysł na "Ścianę Wschodnią", czyli zabudowę wschodniej pierzei ulicy Marszałkowskiej od al. Jerozolimskich do ul. Świętokrzyskiej pojawił się już na początku lat 50. W roku 1954 był już nawet projekt budowy na miarę ambicji ówczesnej władzy. Pokazywano monumentalne, socrealistyczne konstrukcje, ze zdobieniami, łukami triumfalnymi i innymi elementami ozdobnymi. Na szczęście projekt silnie skrytykowali architekci, a konkurs rozpisano ponownie.

Modernistyczna Ściana Wschodnia

Drugi konkurs został ogłoszony w 1958 roku. Wygrał go Zbigniew Karpiński, jednak ostateczny wygląd "Ściany Wschodniej" znacząco różnił się od pierwszych projektów. Był to kompromis pomiędzy pomysłem architekta, a możliwościami finansowymi, budowlanymi, a przede wszystkim ideologicznymi władz miasta. Ostatecznie budowa rozpoczęła się w 1962 roku i trwała przez siedem lat.

"Ściana Wschodnia" to w sumie 23 budynki o łącznej kubaturze 680 tys. metrów sześciennych, stworzone w stylu modernistycznym. Stoją one niejako w opozycji do przytłaczającego Pałacu Kultury i Nauki. Na obszarze mającym aż 6,5 hektara postawiono cztery domy towarowe: "Wars", "Sawa", "Junior" oraz kawałek dalej "Sezam"; budynek Centrali Handlu Zagranicznego (obecnie rozebrany, znany jako Universal) oraz trzy mieszkalne punktowce, o wysokości 87, 85 i 81 metrów, które do dziś górują nad Marszałkowską. Szczególnie budowa wieżowców miała być próbą zmiany przytłaczającego "skyline'u" Warszawy, z górującą nad miastem bryłą PKiN im. Stalina. Na tyłach domów handlowych stworzono również Pasaż Śródmiejski (obecnie Pasaż Wiecha), a przy przecięciu z al. Jerozolimskimi planowano Rotundę. Po drugiej stronie alei planowano wieżowiec nieznacznie wyższy od stojącego tam dzisiaj Hotelu Novotel (wybudowano go według zupełnie innego projektu pięć lat później).

Nad opracowaniem koncepcji poza Zbigniewem Karpińskim pracowali także Jan Kelwin i Andrzej Kaliszewski. Co ciekawe, w pracy konkursowej zaprojektowali oni jeszcze jeden wieżowiec. Miał mieć 130 metrów wysokości i stać pierwotnie na rogu Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej (ul. Zielna), a później po drugiej stronie, w miejscu dzisiejszego Parku Świętokrzyskiego. Ostatecznie zaniechano jego budowy.

"Ściana Wschodnia" była pierwszym całościowym projektem w Polsce biorącym pod uwagę budowę kompleksu wieżowców oraz całego otoczenia handlowego. W 2003 roku projekt został wpisany na listę dóbr kultury współczesnej.


emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto