Pogołdajmy po śląsku...

To lekkim rymem popłynęłam, ale nie odpływam za daleko, bo chcę jak najszybciej przejść do sedna sprawy. I tak bywa, że ludzie potrafią dostarczać bodźców do działania. Panie redaktorze Maćku, poleciałam w Pana kierunku... Tylko mam do zaproponowania troszkę inny sektor. Może pogołdamy i pochichramy się po śląsku??
Zawsze, jak słyszę Ślązaka, no uśmiech na twarzy mej nie znika. Mogłabym siedzieć godzinami i słuchać. Ten akcent, wymowa, swoboda. To wszystko ma ogromną moc i siłę. Pomimo tego, że pojawia się zdziwienie i niezrozumienie, nie poddaję się i przysłuchuję się dalej. Nie ma się co dziwić, że jest to dla nas coś nowego, taki rarytasik. Otóż język śląski zawiesza w sobie elementy zarówno z języka czeskiego, słowackiego, jak i niemieckiego. ma na to wszystko wpływ położenie tej „krainy" - blisko czeska i niemiecka granica. Na stronie poznajslask.pl można przeczytać cenną wskazówkę: „Aby wiedzieć, co każde słowo oznacza, należy posłużyć się wiedzą Ślązaka lub przebywać dłuższy czas w tamtejszym regionie". Niestety obecnie przebywam w Zielonej Górze i ciężko byłoby znaleźć mi takie źródło wiedzy. Ale nie martwcie się. W Internecie, jak to mawiają, wszystko można znaleźć. Poszperała i o to jest. Przekazuje dalej, może przyda się, któremuś z MMkowiczów, mały, podręczny słowniczek gwary śląskiej. Życzę miłej zabawy przy czytaniu :)
PODRĘCZNY SŁOWNIK GWARY ŚLĄSKIEJ*
A
ajmer – wiadro
ańfachowy – zwyczajny, byle jaki, prostacki
apfelzina – pomarańcza
asić sie– chwalić się
aszynbecher – popielniczka
augustki – jabłka papierówki
B
babrać – brudzić
bajtel – dziecko, chłopiec
bajzel – nieporządek, bałagan
bakpulwer – proszek do pieczenia
bal – piłka do zabawy
banhof – stacja kolejowa, dworzec
bania – dynia
bifej – kredens
bigel – wieszak na ubrania
biglołzko – żelazko
blyndować – oślepiać
bojtel – worek, torebka
borołk – nieborak
brejle – okulary
C
canpasta – pasta do zębów
chaberfloki – płatki owsiane
chichrać się – śmiać się
ciepać – rzucać
cudować - wydziwiać
cug – pociąg
cwibak – sucharki
cyganić – kłamać
ćmi się – zmierzcha
D
dać pozór – uważać
dałerwale – loki po trwałej ondulacji
darymny futer – na próżno, niepotrzebnie
deka – koc
dekować – nakrywać do stołu
do kupy – razem, wspólnie
drap – szybko
durch – ciągle
dzieciontko – podarunek pod choinkę
dziołcha – dziewczyna
E
elefant – słoń
elektrykołrz –elektryk
eli – albo
elwer – rzut karny w piłce nożnej
erbnońć – dostać coś, odziedziczyć
F
fach – zawód
fajnie –ładnie
fajrant – koniec roboty, wolne
fana – chorągiew, sztandar
fandzołla – fasola
fandzołlić – mówić od rzeczy
farołrz – ksiądz, proboszcz
fejszter – leśniczy
fest – mocno
fiber – gorączka
flaska – butelka
fliger – samolot
fojerman – strażak
fura – wóz
fusbal – piłka nożna
fyrzichy – brzoskwinie
G
galołty – spodnie
gardiny – firany
garniec – garnek
garus – bałagan
geltag – wyplata
gelynder – poręcz
giskana – polewaczka
glaca – łysina
glajzy – szyny
gołdać – mówić
gorko –gorąco
gorsyć się – gniewać się
gansi pampek – stokrotka
H
hadra –szmata
hantuch – ręcznik
haziel – ubikacja
hazyk – zając
heft – zeszyt
heklować – szydełkować
hołzyntrejgi – szelki
I
inaksy – inny
istny – prawdziwy
izba – pokój
J
ja – tak
jagódki – porzeczki
jegła – igła
joł – ja
juzaś – znowu
K
kamelki – rumianek
kapka –kropla
kapejlonek – ksiądz wikary
kabza – kieszeń
kapuca – kaptur
karnonć się – przejechać się
kartołfel – ziemniak
katejmus – katechizm
kielnia – chochla
kilać – łaskotać
klejd – sukienka
klapacka – packa na muchy
klekotać – plotkować
klopsztanga – trzepak
koło – rower
kołołc – ciasto drożdżowe
kumora – spiżarka
krałza – słoik
krupniołki – kaszanka
kucać – kaszleć
L
laćki – papucie
laclik – śliniak
larmo – hałas
latoś – w tym roku
lałba – ganek przy domu, zadaszenie
lica – policzki
lojfer – dywan
lomp – łobuz
luft – powietrze
luftplompa – pompka rowerowa
luftować - wietrzyć
lukaty – ktoś z kręconymi włosami
lygać – kłaść się spać
Ł
łazić – chodzić
łechtać – łaskotać
łobiołd – obiad
łoblyc się – ubrać się
łobrołz – obraz
łogyń – ogień
łojcowie – rodzice
łokompać się – wykąpać się
łosprawiać – opowiadać
łostawić – zostawić
łośwjycić – zaświecić
łoziymnołście – osiemnaście
M
majs – kukurydza
mantel – płaszcz
maras – błoto
miech – worek
mieć prawie – mieć rację
miesioncek – księżyc
mietła – miotła
moplik – motorower
muskle – muskuły
mycka – czapka
N
na bezrok – w przyszłym roku
na beztydziyń – w dzień powszedni
na klinie – na kolanie
na kraju – na brzegu
na zadku – z tyłu
nasfol – naumyślnie
nazołd – z powrotem
nie padej – nie mów
nieskoro – późno
nudle – makaron
nudelkula – wałek do ciasta
nupel – smoczek
O
obalić się – przewrócić się
obcyrklować – zaplanować
ołberiba – kalarepa
ołma – babcia
ołpa - dziadek
P
papyndekel – tektura
parfim – perfum
patrz się stracić – zejdź mi z oczu, zmykaj
pejdzieć – powiedzieć
piechty – pieszo
pieszczonek – pierścionek
piołsek – piasek
pjyrwej – dawniej
plaskaty – płaski
plompa – pompa
platwus – płaskostopie
płachta – prześcieradło
po ćmołku – po ciemku
po ptołkach – po wszystkim, to już koniec, stało się
pozimki – truskawki
pojejś – zjeść, najeść się
poleku – powoli
połno – pełno
pomywać – zmywać naczynia
portmanej – portmonetka
przekludzić się – przeprowadzić się
przisklybek – lizus
pszinco – nic, figa z makiem
puding – budyń
pukel – garb
pukeltasia – tornister
R
radiska – rzodkiewka
rojber – psotnik, chuligan
rajcować – wymądrzać się, głośno się zachowywać
rejsfeszlus – zamek błyskawiczny
rajefiber – „gorączka" przed podróżą
rałs – wynocha, odejdź, idź sobie!
richtig – naprawdę, rzeczywiście
ruby – gruby
ryćka – mały stołeczek
ryć się – pchać się, wtrącać się
rzykać – modlić się
S,Ś
seblyc się – rozebrać się
sfaliś – zrzucić
siolka – filiżanka, kubek
siyń – korytarz
słazić –schodzić
smazonka – jajecznica
smolić – lekceważyć
smykać się – włóczyć się
spatrzeć – załatwić coś komuś
sprzezywać – nakrzyczeć na kogoś
strup – gojąca się rana
styknie – wystarczy
suć – sypać
synek – chłopiec
siac – narzeczony
szakiet – marynarka
szalter – załącznik prądu
szlajer – welon
szlojdra – proca
szlus – koniec
szuminy – piana
szusblech – błotnik
śtrachelce - zapałki
śterować – przeszkadzać
śniołdać – jeść śniadanie
T
tanksztela – stacja benzynowa
tasia – torba
taślampa – latarka
taśyntuch – chusteczka do nosa
tera – teraz
tomata – pomidor
topek – nocnik
trefić – spotkać
trocha – trochę
trza – trzeba
tukej – tutaj
tuni – tani
tej – herbata
U
uja, ujek – wujek
ukidlany – poplamiony
ukrołć – ukroić
urznonć się – uciąć się
uwachować – upilnować
uwarzić – ugotować
W
wachować – pilnować
wadzić się – kłócić się
wandruś – wędrowiec
wartko – szybko
waszkuchnia – kuchnia , pralnia
wciepnonć – wrzucić
wele – loki
wic – żart, kawał
widołka – widelec
wiejla – ile
wlołć – wlać
woniać – wąchać, pachnieć
wuszt – kiełbasa
wyciepnonć – wyrzucić
wydać się – wyjść za mąż
wyglancowany – wyczyszczony
wyklupać - wytrzepać
Y
yno – tylko
Z
zadek – tył
zaglondać – patrzeć
zandale – sandały
zarołz – zaraz, natychmiast
zbałmoncić – ogłupić
zesel – fotel
zgniły – leniwy
zogłowek – poduszka
zołza – sos
zołwisny – zazdrosny
I co moi drodzy? Uśmiech? Zdziwienie? Duże oczy? Niektóre ze słówek brzmią komiczne, ale jak wypowiadają je ślązacy... uroczo:)
Czyli co? Nie ma co siedzieć w zesel i być zgniłym człowiekiem. Czas spakować tasię, zabrać zandale i karnąc się cugiem eli furą w celu poznania tak bliskich nam krain...
* www.interklasa.pl