Program obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej w Warszawie

1–28 września, Plac Piłsudskiego:

"Każdy z 12 milionów. Hołd ofiarom obu totalitaryzmów" — instalacja memoriałowa
Pierwsze, symboliczne uhonorowanie wszystkich obywateli polskich różnych narodowości, ofiar niemieckich i sowieckich represji okresu II wojny światowej. Instalację budują definicje 18 kategorii represji oraz biogramy pojedynczych ofiar, reprezentujących każdą z grup prześladowanych. Instalacja będzie punktem wyjścia do ogólnopolskiej akcji, mobilizującej społeczeństwo do dokumentowania bliskich — ofiar totalitarnych represji. Tych co stracili życie i ucierpieli było co najmniej 12 milionów (11 milionów z rąk niemieckich, l milion z sowieckich). Rzetelnie udokumentowano z imienia i nazwiska ledwie 2 miliony osób. Zerwanie z anonimowością możliwie największej liczby z pozostałych 10 milionów to wielka powinność wolnej Polski i nas wszystkich.
Przez cały wrzesień w DSH działać będzie profesjonalne, skomputeryzowane centrum informacji o represjonowanych, prowadzone przez fachowców z Indeksu Represjonowanych i Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie. Na stronie www Rocznice 2009 zostanie uruchomiona podstrona, przyjmująca zgłoszenia danych o represjonowanych, która będzie automatycznie przekierowywać na serwis ICIR-u (ofiary Sowietów) lub FPNP (ofiary Niemców).

1 września (wtorek), skwer Wizytek przy Krakowskim Przedmieściu, godz. 12.00–20.00:**
**Jawne komplety - (NIE)przerwana lekcja - uliczna akcja teatralna w reżyserii Pawła Passiniego.
Pierwszy dzień szkoły, pierwszy dzień wojny — nierozłączne w naszym doświadczeniu. Święto pamięci. Czy jest coś, co chciałbyś ocalić od zapomnienia? l-go września na skwerze przy Krakowskim Przedmieściu, róg Karowej, w miejscu zbombardowanej kamienicy, o świcie rozstawimy 70 drewnianych szkolnych ławek. W południe, rozpoczniemy Jawne Komplety. W wielu klasach równocześnie, pod gołym niebem, do zmierzchu będą prowadzone lekcje. Tym razem nikt nam nie przerwie. Lekcje może poprowadzić każdy. Zaproś swoich mistrzów i swoich przyjaciół. Usiądź w ławce obok ludzi, których nigdy wcześniej nie spotkałeś. Po zmroku wyświetlimy film z (nie)przerwanej lekcji, ale także fragmenty z tych, których nie udało się skończyć 70 lat temu. W programie wszystko to co chcielibyśmy ocalić od zapomnienia: łacina, greka, historia, taniec, poezja, kompozycja, śpiew, język polski, ornitologia, architektura, dziennikarstwo, fizyka kwantowa, komiks, nauka biegania, sztuka pisania listów, sztuka opowiadania.

Wrzesień:

Streetart w broniącej się Warszawie**
Organizator: Dom Spotkan z Historią
Kuratorki: Irmina Dąbrowska, Kasia zaniewska
Wybieramy na mapie Warszawy kilka miejsc, w których razem ze zdolnymi grafikami umieszczamy streetartowe pamiątki tamtych czasów. Założenie jest takie, że grafiki mają być na tyle widoczne, charakterystyczne, żeby zatrzymać i skłonić do refleksji przypadkowego przechodnia, coś na zasadzie „interwencyjnych” grafik Banksy’ego. Będą to znaki charakterystyczne, niepokojące, związane nierozerwalnie z tkanką miejską — wspomnienie zwykłych ludzi, żyjących wówczas w broniącej się Warszawie.
wrzesień

Radio wrześniowe**
Organizator: Dom Spotkan z Historią
Kuratorki: Irmina Dąbrowska, Kasia zaniewska
Na skwerze Wizytek przy Krakowskim Przedmieściu zaaranżujemy specjalną „rozgłośnię” z audycjami Polskiego Radia z września 1939 roku. W godzinach 8.00–20.00 emitowany będzie godzinny blok, powtarzany non stop. Komunikaty i zachowane fragmenty audycji zostaną zmontowane z materiałami muzycznymi, które we wrześniu 1939 roku można było usłyszeć na antenie Polskiego Radia (w wykonaniach późniejszych, ponieważ ówczesne niestety się nie zachowały), m.in. „Nokturn” cis-moll Fryderyka Chopina, który był ostatnim utworem na antenie Polskiego Radia przed zamknięciem radiostacji w 1939 roku, wykonanym przez Władysława Szpilmana, a jednocześnie pierwszym utworem nadanym po wojnie po uruchomieniu stacji nadawczej w Raszynie.

4, 8, 9 września, DSH:

Przegląd filmów o ludobójstwach
Organizator: Dom Spotkań z Historią
Przegląd filmów dokumentalnych i fabularnych, towarzyszący konferencji Porównawcze studia nad ludobójstwami — od Ormian po Rwandę. Zestawione ze sobą filmy uświadamiają, że źródła ludobójstwa są zawsze podobne, co z kolei prowadzi do wniosku, że można je przewidzieć, a może nawet im zapobiec. Po pokazach filmowych zapraszamy do dyskusji z gośćmi specjalnymi.
I część

4 września (piątek), godz. 18.00**
Pokaz filmu Ararat (2002,126 min), reż. Atom Egoyan

Ararat, który został okrzyknięty najlepszym filmem 24. Festiwalu Filmowego w Dunbar, opowiada o ekipie realizującej film historyczny o wojnie Armenii z
Turcją. Historia młodego Ormianina, kierowcy zatrudnionego przy produkcji filmu, jest pretekstem do przedstawienia dramatycznego obrazu ludobójstwa, którego dopuściły się tureckie wojska na mieszkańcach armeńskiego miasta Van w 1915 roku.

8 września (wtorek), godz. 18.00
Darfur nów (2007, 99 min), reż. Ted Braun

Dokument będący opowieścią o Darfurze — zachodniej prowincji Sudanu, w której od lat trwa wojna domowa. Film składa się z sześciu odrębnych historii, opowiadających o ludziach, którzy zdecydowali się zbuntować przeciwko bezsensownemu przelewowi krwi. Wśród nich pojawia się między innymi dwóch amerykańskich aktorów, którzy wykorzystują swoje znane nazwiska, by zwrócić uwagę Zachodu na darfurską tragedię. Gościem specjalnym pokazu będzie Magdalena Nagórska, wiceprezes Fundacji Demokracja i Rozwój, koordynatorka akcji „Polska dla Darfuru”.

9 września (środa), godz. 18.00
Strzelając do psów (2005,115 min), reż. Michael Caton-Jones

Film fabularny o katolickim księdzu i młodym nauczycielu języka angielskiego, którzy poznają się w 1994 roku w Rwandzie. Wspólnie prowadzą szkołę w rwandyjskiejstolicy Kigali i są świadkami rzezi Tutsi przez ekstremistów Hutu. Bohaterowie zostają postawieni przed dylematem: zostać z tysiącami Tutsi i pomagać im podczas oblężenia, czy też ratować własne życie, decydując się na ucieczkę. Gośćmi spotkania będą Krzysztof Krauze, Joanna Kos-Krauze oraz pallotyni pracujący w Rwandzie.

6 września (niedziela), godz. 12.00
Od Ormian po Rwandę - plenerowa akcja społeczna w ramach konferencji Porównawcze studia nad ludobójstwami
Miejsce: skwer przy ulicy Karowej
Plenerowa akcja edukacyjna z udziałem Polskiej Akcji Humanitarnej, Amnesty International, Polski dla Darfuru czy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

10–11 września (czwartek–piątek), godz. 10.00–17.00
Od Ormian po Rwandę - konferencja Porównawcze studia nad ludobójstwami
Organizatorzy: Dom Spotkań z Historią, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Humanity in Action, Joint

Międzynarodowa konferencja poświęcona porównawczemu podejściu do badań nad ludobójstwem. Wyodrębniając stadia konfliktu, przez które muszą przejść jego strony, ofiary oraz świadkowie, można określić symptomy alarmujące, że w danym konflikcie może dojść do masowego mordu. Gośćmi konferencji będą m.in.: Assumpta Mugiraneza z University of Kigali w Rwandzie, organizatorka i koordynatorka pierwszego kongresu międzynarodowego o pisaniu historii ludobójstwa, autorka projektu „Mówić, myśleć... pisać historię ludobójstwa”, Konstanty Gebert z „Gazety Wyborczej”, dr Agnieszka Bieńczyk-Missala z Instytutu Stosunków Międzynarodowych, prof. Roman Wieruszewski z Poznańskiego Centrum Praw Człowieka oraz Janina Ochojska, założycielka Polskiej Akcji Humanitarnej. Oprócz dyskusji i spotkań w ramach konferencji odbędzie się przegląd filmów poruszających temat ludobójstwa i plenerowa, edukacyjna akcja społeczna. Szczegółowy program konferencji na stronie www.dsh.waw.pl.

17 września (czwartek), 15.30

Msza Św. Polowa pod pomnikiem Poległych i Pomordowanych na Wschodzie Odmówione zostaną modlitwy ekumeniczne, odczytanie zostanie Apel Poległych, oddana zostanie salwa honorowa a pod pomnikiem złożone zostaną kwiaty.
Organizatorzy: m.st. Warszawa

17 września (czwartek), godz. 19.00

Koncert „W hołdzie Polsce”
Miejsce - Dziedziniec Wielki Zamku Królewskiego
Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, m.st. Warszawa oraz Stołeczna Estrada
Podczas koncertu wystąpią Aga Zaryan oraz Tomasz Stańko a ze specjalnym repertuarem, Klaus Schulze i Lisa Gerrard, którzy stworzyli utwór "Hommage a Polska" - z francuskiego „W hołdzie Polsce”. Premiera tego oraz innych utworów, przygotowanym z okazji obchodów 70. rocznicy wybuchu II Wojny Światowej, będzie miała miejsce podczas koncertu.
Bezpłatne zaproszenia można odbierać w kasach biletowych Stołecznej Estrady (ul. Marszałkowska 77-79).

18 września (piątek), godz. 18.00

Polscy uchodźcy w Rumunii 1939–45
Organizatorzy: Ośrodek KARTA, Rumuński Instytut Kultury, Dom Spotkań z Historią
Promocja albumu Exodus. Polscy uchodźcy w Rumunii 1939–45. Książka jest poświęcona sytuacji polskich uchodźców w Rumunii w czasie II wojny światowej: przedstawicieli najwyższych władz państwowych i wojskowych, żołnierzy, cywilów od momentu przekroczenia granicy poprzez obozy internowania, ucieczki większości na Zachód, codzienne życie, aż po repatriację do Polski. Album wydał Ośrodek KARTA. W programie również pokaz filmu Spotkanie po latach – Polacy w Rumunii w reżyserii Stanisława Kostrzewy i Alicji Wancerz-Gluzy. Gośćmi spotkania będą m.in. prof. Tadeusz Dubicki, historyk, Tadeusz Gaydamowicz, świadek, właściciel kolekcji dokumentów, zdjęć i pamiątek związanych z uchodźcami w Rumunii, Bogumił Luft, były ambasador RP w Rumunii, Alicja Wancerz-Gluza z Ośrodka KARTA, współtwórczyni filmu. Prowadzenie — red. Maciej Rosalak.

19 września (sobota), godz. 10.00–20.00
Konferencja na temat polskich uchodźców w Rumunii
Organizator: Dom Spotkań z Historią
Otwarta konferencja z udziałem naukowców z Polski i Rumunii. Szczegółowy program na stronie www.dsh.waw.pl. O 18.00 zaprezentowany zostanie film Złoty pociąg w reżyserii Bohdana Poręby (1986, 146 min). Akcja filmu rozgrywa się w pierwszych dniach września 1939 roku, kiedy z Warszawy wyruszył transport złota z Narodowego Banku Polskiego. Kolumna samochodowa podąża przez Lublin do Rumunii. W Bukareszcie premier Calinescu, wbrew naciskom i groźbom hitlerowców, zgadza się na przejazd transportu ze złotem przez Rumunię.

27 września, godz. 12.00
Msza Święta w Katedrze Polowej Wojska Polskiego

27 września, godz. 14.00
Uroczystości pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej
Odmówione zostaną modlitwy ekumeniczne, odczytanie zostanie Apel Poległych, oddana zostanie salwa honorowa a pod pomnikiem złożone zostaną kwiaty.
Organizatorzy: m.st. Warszawa

28 września–17 stycznia Oblicza totalitaryzmu- wernisaż panoramicznej wystawy multimedialnej
Organizatorzy: Ośrodek KARTA, Dom Spotkań z Historią
Wernisaż panoramicznej wystawy multimedialnej składającej się z fragmentów wspomnień, relacji, listów, dokumentów wzbogaconych archiwalnymi fotografiami, ikonografią, filmami i nagraniami dźwiękowymi, z których wyłania się obraz obu totalitaryzmów, komunizmu i nazizmu. Ekspozycja dotyczy wydarzeń obejmujących okres od ekspansji zbrodniczych ideologii w latach 1917–39, poprzez II wojnę światową i koniec nazizmu, do „Solidarności” i upadku komunizmu. Materiały związane są przede wszystkim z przed- i powojennymi ziemiami polskimi, obejmują jednak również nacje, które w różnych rolach i różnym czasie znalazły się w obrębie tych terenów.

28 września (poniedziałek), godz. 19.00

Instalacja przestrzenna, inspirowana powieścią Borysa Pasternaka Doktor Żywago.
Organizator: Dom Spotkań z Historią
autor projektu: Rafał Kosewski
Głównymi narratorami staną się wybrani bohaterowie powieści, których indywidualne losy złożą się na obraz rodzącego się systemu zniewolenia i tyranii. Podróż do wnętrza fikcyjnej postaci będzie więc próbą syntetycznego ujęcia prawdziwych wydarzeń z okresu rewolucji i pierwszych lat reżimu totalitarnego w Rosji. Poruszony przez Borysa Pasternaka problem zniewolenia jednostki przez Historię to główny przedmiot refleksji autora instalacji.

Wydarzenia towarzyszące: • 28 sierpnia-30 września
Organizator: Stowarzyszenie Wolnego Słowa
Wystawa Wojna na pierwszej stronie - wrzesień 1939 eksponowana na ogrodzeniu Łazienek Królewskich, od strony Al. Ujazdowskich.

• 29 sierpnia - 4 września , Warszawa, Gdańsk, Częstochowa
Organizator: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
Światowy Zjazd Polskich Kombatantów.

• 30 sierpnia, godz. 15.00-19.00
Organizator: Staromiejski Dom Kultury / Muzeum Historyczne m.st. Warszawy
Impreza plenerowa Ostatnia niedziela przedwojennej Warszawy na Rynku Starego Miasta i w Lapidarium Muzeum Historycznego Miasta st. Warszawy, ukazująca warszawską kulturę dwudziestolecia międzywojennego.

• 1 września, godz. 16.00
Organizator: Muzeum Historyczne m. st. Warszawy
Otwarcie wystawy pod patronatem prezydenta m. st. Warszawy - Hanny Gronkiewicz Waltz pt. Warszawa 1939 - Tem się tylko żyje, za co się umiera.
• 3 września, godz. 19.00
Organizator: Muzeum Niepodległości
Koncert w rocznicę wybuchu II wojny światowej Requiem Wrześniowe

• 17 września
Organizator: Zamek Królewski w Warszawie/Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Uroczyste otwarcie wystawy Człowiek człowiekowi... Niszczenie inteligencji polskiej w latach 1939-1945. Mauthausen-Gusen.

• 26 września
Organizator: Centrum Promocji Kultury w Dzielnicy Praga Południe
Inscenizacja „Obrony Pragi".

[źródło: UM Warszawa]