Przyszło miasto do Banina i co z tego wynikło

Jeszcze do niedawna wieś na potęgę przeprowadzała się do miasta. Teraz coraz częściej bywa odwrotnie. Jak to wygląda w praktyce na przykładzie Banina?

Pierwszy wyjazd do Banina, po to by powstał ten tekst, kosztował mnie parę butów. Za drugim razem fotoreporter był mniej odważny i gdy zaproponowałam, że pojedziemy w lewo, stanowczym głosem odpowiedział: Mój samochód woli w prawo.

Karolina Korzeczkowska, nauczycielka, która dwa lata temu zamieszkała tu z mężem, uprzedzała, że w Baninie najlepiej chodzić w kaloszach, i że zawieszenie samochodu trzeba naprawiać co kilka miesięcy. A jako najbardziej prężny zakład w swojej wsi wielu mieszkańców wymienia, bez wahania, samochodową myjnię.

Drogi to ulubiony temat grillowych rozmów nowych baninian, ale też problem z którym najczęściej udają się do sołtysa oraz burmistrza pobliskiego Żukowa. Problem nie błahy, bo w samym Baninie ulic jest ponad siedemdziesiąt.
- Są tacy, którzy mają płyty jumbo i wszyscy im zazdroszczą, tacy, którzy jeżdżą po kamieniach oraz ci skazani na gołą ziemię. A ta po deszczu zamienia się w nieprzejezdne błoto - wylicza Korzeczkowska. - Kiedyś przez to błoto nie dojechał do mnie hydraulik. Po prostu nie mógł podjechać pod górę.

Nikogo nie dziwi też poranny widok kobiety w kaloszach, z laptopem pod jedną pachą, a torbą ze szpilkami pod drugą. Bo dopóki nie będzie miała własnego samochodu, skazana jest na zamianę kaloszy na szpilki w... autobusie.
A zimą to da się w ogóle przejechać? - pytam Franiciszka Rybakowskiego, który od1959 roku prowadzi tu niewielkie gospodarstwo rolne.
- W latach siedemdziesiątych jak wstawiałem Warszawę do garażu w październiku, to wyjeżdżałem nią dopiero w kwietniu - odpowiada. - Do wsi chodziło się piechotą. A teraz, wystarczy, że dziesięć centymetrów śniegu spadnie i już ci "z miasta" dzwonią do sołtysa, że odśnieżać trzeba.
- Drogi mamy lepiej odśnieżone niż w mieście - dodaje Józef Zelewski, z urodzenia baninianin, a od dziesięciu lat sołtys sołectwa Banino. - Ze wsi samochody wyjadą, ale i tak utkną przed wjazdem do Gdańska.

Burmistrz lekko zmartwiony

Banino rozwija się w zaskakującym tempie. Piętnaście lat temu żyło tu niespełna 600 mieszkańców, w 2001 roku prawie 1200, a obecnie jest ich ponad 2300 – tych zameldowanych. Bo wielu jeszcze nie złożyło w urzędzie gminy wniosku o dowód. Gmina szacuje, że tak naprawdę mieszka tu ok. 3-3,5 tys. osób. Dziś sąsiadami są tu kaszubi, gdańszczanie oraz... górale, którzy po wojnie otrzymali tu ziemię i pozakładali gospodarstwa.
- To, że ludzie nie meldują się po przeprowadzce to dla nas kłopot – mówi Albin Bychowski, burmistrz gminy Żukowo. - Bo podatki nie wpływają do naszej kasy, a oczekiwania mieszkańców są ogromne.
- Dziwi się pan burmistrz, że narzekają? - pytam. - Pan pod domem błota nie ma, chociaż też mieszka pan w Baninie.
- Tak, ale to pierwsze osiedle, które tu powstało – tłumaczy. - Jak wprowadzałem się do Banina 28 lat temu to nie było kanalizacji, wodociągu, gazu. Teraz będziemy robić kolejny odcinek kanalizacji za 1,5 mln zł, składamy wnioski o unijne fundusze na drogi.

Kiedy wjeżdża się do wsi w oczy rzuca się remiza strażacka. Jest wielka i nowoczesna. „Wywalona w kosmos”, jak mówią niektórzy. Jednak choć część mieszkańców widzi w niej wizytówkę Banina, dla innych stanowi punkt zapalny. Rozmach tej inwestycji kłuje w oczy w porównaniu ze stojącym obok budynkiem szkoły podstawowej - przepełnionej, z deficytem pięciu sal dydaktycznych, działającej na dwie zmiany. Rodzice uczniów uczęszczających do podstawówki zaproponowali nawet by do czasu, kiedy powstanie nowa szkoła dzieci mogły uczyć się w remizowej świetlicy. Nie zgodzili się na to strażacy.
- Argumentują, że niechętnie by widzieli dzieci w remizie, bo ich działania mogłyby zagrażać ich bezpieczeństwu – tłumaczy Bychowski.
Nie da się jednak nie zauważyć, że burmistrza trochę ten rozwój Banina przeraża.
- Z jednej strony cieszy, z drugiej martwi – mówi. - Największym problemem jest szkoła. To koszt rzędu 40 mln zł. Nie wiem, jak to sfinansujemy. Środków zewnętrznych nie mamy, a z unijnych też na ten cel nie dostaniemy. Poza tym również w zakresie dróg regionalne programy operacyjne są daleko niewystarczające do potrzeb.

Bychowski liczy na to, że odetchnąć pomoże mu... kryzys gospodarczy. Bo kiedy trudniej będzie zdobyć kredyt na budowę domów, może rozwój Banina trochę przyhamuje.

Już nie za górami

Sobotnie przedpołudnie. Rolnik wyjeżdża na pole nawozić ziemię. Zapach nawozu roznosi się po okolicy, mieszając z aromatem piekących się na grillu mięs. Z nowowybudowanego domu nieopodal wybiega mężczyzna.
- Kur...! Wypier... mi stąd! - krzyczy - Zaraz przyjadą goście na grilla, a ty mi tu smrodzisz?
Bo mieszkańcom podmiejskich osiedli przeszkadza nie tylko błoto i ciemności. Przeszkadza im często to, co ich tu przyciągnęło - wieś.

Burmistrz i sołtys przyznają, że często spotykają się z tego typu skargami.
- No to ja im mówię, przecież mieszkacie na wsi, a rolnicy używają nawozów – kwituje burmistrz.

Ksiądz Roman Janczak, od 26 lat proboszcz parafii Banino, nie ukrywa, że często słyszy głosy rozczarowania.
- W mieście ci ludzie mieli hałas i liczyli, że tu się od niego uwolnią. Ale to już nie jest wieś za górami, za lasami - tłumaczy proboszcz. - Samoloty latają, a to sąsiad wyrósł za blisko, a to ciągnik z gnojówką jedzie pod oknem.

Proboszcz demograficznych zmian w parafii się nie lęka. Cieszy się, że do jego kościoła przychodzi wiele młodych małżeństw z dziećmi. Każdego wita osobiście przed drzwiami, a dzieciaki biegają pod ołtarzem.
- Wolę, żeby dzieci chodziły podczas mszy po kościele, niż żeby nikt do niego nie przychodził - kontynuuje. - Potem jest mi bardzo miło, gdy rodzice opowiadają, że dzieci czekają na to, czy ksiądz ich zauważy i rękę poda.

Napływowi baninianie doceniają te gesty i odwdzięczają się hojnością.
- Kładzie mi taki pan na tacy 50 zł, a ja pytam na ucho, czy to aby nie za dużo - dodaje duchowny. - Na co pan mi odpowiada, że w ubiegłą niedzielę nie był, więc nie za dużo.

Mleko "na zeszyt"

Nie wszyscy jednak są tacy postępowi jak ksiądz. Kiedy nowy mieszkaniec Banina tuż po pracy, jeszcze z teczką na laptopa przedzierał się przez pole do mieszkających po sąsiedzku gospodarzy, by zwrócić uwagę, że jakaś ciecz przecieka na jego równoprzystrzyżony trawnik, zaniemówił, gdy z domu wybiegła gospodyni krzycząc.
- Spier.... mi stąd! To moja ziemia, moja własność. Co wy ludzie z miasta myślicie, że my tu na wsi tacy głupi jesteśmy, co?

Ks. Janczak tłumaczy, że takie nieporozumienia to często wynik nie znajomości obyczajów.
- Na przykład taka niedziela to dla kaszuby dzień święty - podkreśla duchowny. - Starsi baninianie krzywo patrzą, jak ktoś tego dnia kosi trawę lub deski klepie.

O tym, że zderzenie miejskich i wiejskich obyczajów uwidacznia się często w najmniej oczekiwanych sytuacjach, przekonała się nie jedna młoda matka, szukając informacji o szkolnej wywiadówce w banińskiej podstawówce.
- Co się pani martwi - słyszy taka mama. - Ksiądz przecież będzie w niedzielę z ambony mówił.
Ale ta matka do kościoła nie chodzi, więc czym prędzej biegnie do sąsiadki, która co tydzień pojawia się na mszy.

Podobnie mają się przydomowe ogródki. To test na podobieństwo i rozbieżność gustów, ale i przełamywanie pierwszych lodów. "Mieszczucha" poznasz po gładkim trawniku, miejscowego po obsadzonych warzywami grządkach i kwiatach.
- Sąsiadka kiedyś pytała czy nie chcę kilku sadzonek kwiatów do swojego ogrodu - wspomina Korzeczkowska. - Nie mam czasu ani ręki do tego, by prowadzić ogródek, ale boję się, że uraziłam ją odmową.

Jednak są i tacy, którzy dobrze zintegrowali się z miejscową ludnością. Do jednego z gospodarstw w Baninie ludzie często przychodzą kupić świeże jajka czy mleko. Gospodyni założyła nawet specjalny zeszyt, do którego się wpisują, kiedy jej akurat nie ma w domu.

***

Środa. Godzina 10. Uśmiechnięta, podekscytowana gdańszczanka składa wniosek o wydanie dowodu osobistego - niedługo w Baninie przybędzie kolejna rodzina.