Rozmowa z jedną z najstarszych członkiń Towarzystwa Miłośników Kujaw z Radziejowa

Pani Jadwiga zadziwia swoja pamięcią. Poruszyliśmy w rozmowie wiele wątków. Stąd zamiast jedenj rozmowy powstanie ich pewien cykl.
KS.Pani Jadwigo! Na wstępie proszę o kilka słów na temat związany z okresem spędzonym w naszym Liceum?
JK.Jestem z domu Siewierskich. Urodziłam się 2 października 1923 roku w Radziejowie i byłam jedną z pierwszych uczennic naszego Liceum. Naukę rozpoczęłam we wrześniu 1937 roku. Posiadam oryginalne świadectwo ukończenia drugiej klasy za rok szkolny 1938/39 z dnia 21 czerwca 1939 roku oznaczone numerem 25. W czasie wojny byłam wywieziona na przymusowe roboty do Niemiec. Wyzwolenie świętowałam w Hamburgu skąd wróciłam do Radziejowa. Po wojnie pracowałam w przedszkolu, na poczcie i zakładach ziemniaczanych. Od lat 60-tych do chwili przejścia na emeryturę prowadziłam własną działalność gospodarczą. Mam czworo dzieci i czworo wnucząt. Jestem jednym z najstarszych członków Towarzystwa Miłośników Kujaw z Radziejowa.
KS.Pani Jadwigo! Z tego co wyczytałem w materiałach Towarzystwa Miłośników Kujaw jest pani jednym z najstarszych jego członków. Czy zechciałaby pani przypomnieć kilka nazwisk z tego okresu?
JK.Powiem tak. W latach 1962-86 prezesem Zarządu TMK w Radziejowie był ówczesny dyrektor ZSZ w Radziejowie pan Józef Górczyński, sekretarzem Zarządu pani Maria Dębniak, skarbnikiem pan Józef Prusinowski, a członkami Zarządu pp. Lech Ciesielski, Józef Surdyk i Czesław Dankiewicz. Członkami Komisji Rewizyjnej byli, mgr Kazimierz Rolirad, mgr Ryszard Bladowski, mgr Janusz Korcz.
Członkami Towarzystwa Miłośników Kujaw w tamtym okresie obok mnie byli: Stanisław Kotarski, Józef Stachura, Krystyna Walczyńska, Czesław Dankiewicz, Krystyna Szynkowska, Ryszard Pernak, Wiesława Idrian, Krystyna Bogucka, Alina Rudna, Kazimierz Rolirad, Henryk Gronkowski, Zdzisław Czajkowski, Józef Pietrzak, Józef Nowakowski, Waldemar Dziubich, Kazimierz Wrzesiński, Leopold Krupiński, Marek Szuszman, Józef Nowakowski, Jerzy Zmierczak, Stanisław Radoszewski, Jerzy Kudliński, Mirosława Gajewska, Jerzy Kazimierz Rogowski, Ignacy Łukanowski, Maria Łukanowska, Tadeusz Janiak, Janusz Kępski, Jadwiga Wojciechowska, Stanisław Daniel, Leon Kłos, Stanisław Puchalski, Leokadia Zarzycka, Henryk Nawrocki, Elżbieta Szcześniewicz, Józef Szcześniewicz, Zbigniew Szmydt, Wojciech Nitecki, Danuta Nitecka, Marzena Ziółkowska, Marlena Siarkowska, Józef Błaszek, Józef Kucal, Dariusz Jarmuż, Józef Tyczkowski, Tomasz Wesołowski, Stanisław Pawelec, Ryszard Czachorowski, Zygmunt Piasecki, Daniela Postrach, Stanisław Kulczyński, Mirosław Kowalski.
W dniu 19.02.1986 roku, na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym TMK w Radziejowie, w Domu Kultury, wybrano Zarząd TMK w składzie: prezesem Zarządu został Józef Górczyński, zastępcą prezesa Zarządu pan Jan Kalafus, sekretarzem pani Maria Dębniak, skarbnikiem Józef Prusinowski, a członkami Zarządu zostali: pani Alina Krupińska, pani Loretta Wojciechowska, pan Lech Ciesielski, a Komisja Rewizyjna ukonstytuowała się w składzie: przewodniczący Janusz Korcz, członkowie: Maria Surdyk i Piotr Matuszak.
KS.Przyjmuje się, że Towarzystwo Miłośników Kujaw powstało w 1962 roku, co prowadzi do tego ,że w tym roku obchodzimy jego 50 lecie. Kto był jego założycielami?
JK.Członkami – założycielami TMK w latach 1961-62 byli: Józef Górczyński, Józef Surdyk, Czesław Dankiewicz, Józef Nowakowski, Lech Ciesielski, Henryk Gronkowski, Józef Prusinowski i inni.
KS.Towarzystwo Miłośników Kujaw w Radziejowie powstało ......... – no właśnie kiedy? W poszukiwaniu prawdy ?
Przejrzałem protokół z posiedzenia klubu Towarzystwa Przyjaciół Kujaw w Radziejowie odbytego w Powiatowym Kultury w Radziejowie w dniu 17 kwietnia 1963 r. r. w godz.18,2o do 21,oo. Na posiedzeniu tym wybrano nowy Zarząd w składzie: Józef Górczyński – Przewodniczący, Wiesław Jarębski –Zastępca, Eugenia Sławińska –Zastępca, Józef Prusinowski- Sekretarz, Witold Grosman- Skarbnik, Henryk Brużdziński- Członek, Józef Surdyk- Członek.
Zaintrygowała mnie wypowiedź Józefa Gorczyńskiego odnoszącą się do sprawozdania z działalności, którą to wypowiedź cytuję:
„Ob. Józef Górczyński złożył sprawozdanie z dotychczasowej działalności mianowicie, że przed 2 – ma laty powstało nasze Towarzystwo, jako jedno z pierwszych. Zarząd ówczesny miał poważne trudności gdyż nie było lokalu ani miejsca gdzie można by schować eksponaty. Eksponatów zebranych jest sporo a może być jeszcze więcej. Gdyż na naszym terenie jako Centrum Kujaw – jest wiele godnych zachowania faktów. Tak np. są hafciarki, które wykonują hafty staro-kujawskie, drugim punktem takim są Śmiłowice, gdzie jest Ob. Szewczykowa , pochodząca z Radziejowa. Przykro stwierdzić, że dotychczasowy prezes Ob. Dmochowski nie przybył na posiedzenie, a jednakże wiele mógłby nam pomóc w naszej pracy".
W świetle tej wypowiedzi należy stwierdzić, że Prezesem Towarzystwa w latach 1961-1963 do tego zebrania był Zygmunt Dmochowski. Postanowiłem z nim o tym porozmawiać. A oto, co mi na ten temat powiedział: „Na temat daty powstania Towarzystwa Przyjaciół Kujaw, nie Miłośników Kujaw, wypowiem się szerzej. TPK powstało w 1961. Wybrano mnie wtedy prezesem. Kilka dni po wyborze ukazała się w Gazecie Kujawskiej notatka o tym fakcie. W latach 1964 - 65 prowadziłem już rozmowy z Kuratorium Oświaty w Opolu o podjęcie pracy na Śląsku Opolskim. Na zebranie Towarzystwa Miłośników Kujaw, na którym prezesem został Górczyński nie otrzymałem, o ile pamiętam, zaproszenia. Moje Tow. nazywało się Przyjaciół Kujaw.
Tow. Przyjaciół Kujaw było protoplastą późniejszego Tow. Miłośników Kujaw. Istnienie TPK zostało wymazane z historii przez jego następców. Ale prawda się obroni - trzeba koniecznie przejrzeć rocznik Gazety Kujawskiej 1961. i odnaleźć tekst powiadamiający powołanie TPK i powierzenie tej funkcji Zygmuntowi Dmochowskiemu - poloniście z Liceum Ogólnokształcącego w Radziejowie."
Drogi Karolu, w okresie pełnienia obowiązków prezesa Towarzystwa Przyjaciół Kujaw, opublikowałem w Gazecie Kujawskiej (1961-1963) ok. dziesięciu artykułów polemicznych, poruszając w nich żywotne problemy, ważne dla życia kulturalnego i oświatowego Radziejowa. Kilka z nich skserował Pan Grzegorz Sobczak podczas drugiego Pleneru Poetyckiego Opole-Radziejów. Wśród skserowanych tekstów jest mój reportaż krytyczny oparty na wystąpieniu moim na Plenum KP PZPR, kiedy to w obecności I sekretarza KW - Miśkiewicza, domagałem się budowy nowego Liceum Ogólnokształcącego, które mieści się w stajni sotni kozackiej z czasów zaborów. Miśkiewicz po moim wystąpieniu przerwał obrady i nazwał mnie Rejtanem i waląc pięścią w mównice wołał, że nowego gmachu liceum nie wybuduje. Treść mojego wystąpienia badała potem bezpieka.
Odszukaj w szkole u dyrektora moje skserowane przez niego teksty. Ja gdzieś mam te gazety, ale musiałbym przekopać całą domową bibliotekę. Nie można dopuścić do powielania nieprawdy. Ten podany przed chwilą mój tekst, także ujawnij.Zygmunt DmochowskiSięgnąłem za sugestią Zygmunta do tych roczników i znalazłem tam potwierdzenie tych faktów.
Pani Jadwigo czy może się pani do tego odnieść?
JK.Sądzę, że Zygmunt Dmochowski ma rację. Niemniej uważam, że z czystym sumieniem można przyjąć, że samo Towarzystwo Miłośników Kujaw powstało w 1962 roku.
KS. Pani Jadwigo wspomniała pani, że pracowała pani w przedszkolu. Może zechce pani powiedzieć kilka słów o Helenie Karpińskiej.
JK.Rzeczywiście pracowałam w miejscowym przedszkolu z innymi paniami : Heleną Karpińską, Franciszką Mętlewicz, Jadwigą Siewierską.
Helena Karpińska urodziła się w Radziejowie w 1913 roku. Zmarła w 1996 roku i została pochowana na cmentarzu w Radziejowie. W 1998 roku Publicznemu Przedszkolu nr 1 w Radziejowie nadano imię Heleny Karpińskiej. W Radziejowie mieszkała i pracowała. Została patronem tego przedszkola. Początki tego przedszkola przypadają na 25 luty 1945 roku, kiedy to z inicjatywy osób: Heleny Karpińskiej, Krystyny Szynkowskiej, Zofii Wrzesińskiej, Piotra Strzeleckiego zorganizowano dla 180 dzieci miejsce do zabaw i zajęć w budynku obok sądu (dawny budynek sądu przy ulicy Kruszwickiej). W tym miejscu przetrwało do października 1945 roku, a po II wojnie światowej przeniesiono je do budynku przy klasztorze. W tym czasie wychowawczyniami były: Helena Karpińska, Franciszka Mętlewicz, Jadwiga Siewierska.
Dzień Patrona Przedszkola jest obchodzony uroczyście w dniu 2 marca. Jest on związany z dniem imienin Heleny Karpińskiej. Helena Karpińska od 1953 roku pełniła funkcję kierowniczki przedszkola mieszczącego się pierwotnie przy budynku klasztoru O.O. Franciszkanów do 1969 roku, kiedy to przeniesiono jego siedzibę do nowej placówki na ulicę Polną. Budowa tego budynku to wynik działania Heleny Karpińskiej.
Z tego co wiem pan Bogdan Karpiński jej krewny jest w posiadaniu jej pamiętnika. Warto do niego wrócić.
KS.Dziękuję za interesująca rozmowę. Do dalszych naszych dysput powrócimy w następnym artykule.
KS.