Skąd biorą się wrodzone wady serca u dzieci?

Serce płodu formuje się w trakcie pierwszych tygodni ciąży. To właśnie wtedy może dojść do wystąpienia nieprawidłowości w obrębie budowy lub funkcjonowania tego ważnego narządu. Najczęściej występujące wady wrodzone serca to: zespół hipoplazji lewego serca, tetralogia Fallota, nieprawidłowości pracy zastawek serca, zwężenie cieśni aorty, czyli tak zwana koarktacja aorty, oraz przetrwały przewód tętniczy, określany również mianem otwartego przewodu Botalla. Zaburzenia te mogą różnić się od siebie pod względem natężenia.

Przyczyny wad serca u dzieci

Niestety, konkretna przyczyna wrodzonych wad serca u małych pacjentów często pozostaje nieustalona. Wiele wskazuje natomiast na rolę następujących czynników środowiskowych i genetycznych w etiologii nieprawidłowości w obrębie serca:
• leki stosowane przez kobietę w ciąży: niektóre środki o działaniu przeciwdrgawkowym, specyfiki zawierające pochodne witaminy A, które są wykorzystywane w leczeniu trądziku;
• styczność matki z chemikaliami w okresie ciąży (zwłaszcza rozpuszczalnikami);
• mutacje genetyczne – dotychczas naukowcy wykazali istnienie dziesięciu mutacji, wywołujących wady w obrębie serca;
• spożywanie alkoholu lub środków odurzających w okresie ciąży (zwłaszcza kokainy);
• zachorowanie na grypę lub różyczkę w pierwszym trymestrze ciąży;
• nieleczona lub źle leczona cukrzyca w okresie ciąży.

Statystyki pokazują, że ryzyko wystąpienia wrodzonych wad serca u dzieci jest większe, jeśli maluch ma problemy ze zdrowiem. Do rozwoju takich wad predysponują zespoły: Downa, Alagille'a, Holt-Orama, delecji 22q11.2, Noonan oraz Turnera. Dzieci dotknięte tymi zaburzeniami powinny być regularnie badane w kierunku wad serca.

Jakie objawy świadczą o obecności wad serca u dzieci?

W wielu przypadkach wrodzone wady serca przebiegają bezobjawowo. Można usłyszeć je w postaci szmerów w sercu podczas standardowego osłuchiwania przez lekarza. Warto jednak podkreślić, że szmery mogą pojawić się również u dzieci zdrowych (szmery niewinne) lub chorujących na inne schorzenie (szmery czynnościowe). Symptomem wrodzonych wad serca są wyłącznie szmery organiczne.

Jeśli podczas osłuchiwania lekarz słyszy szmery w sercu małego pacjenta, zleca wykonanie dodatkowych badań. Podstawą diagnostyki wad serca jest badanie radiologiczne klatki piersiowej, echokardiogram oraz elektrokardiogram. Są to mało inwazyjne badania, szczególnie zalecane w przypadku dzieci. Jeżeli wyniki wyżej wymienionych badań nie są jednoznaczne, konieczne jest zastosowanie bardziej inwazyjnego badania – cewnikowania serca.

Rozpoznanie wad wrodzonych serca u dzieci i wdrożenie odpowiedniego leczenia ma ogromne znaczenie dla zdrowia i życia małego pacjenta, pozwala bowiem na uniknięcie niewydolności serca. Serce osób dotkniętych tą przypadłością pompuje zbyt małe ilości krwi, w rezultacie pojawiają się trudności z oddychaniem, zasinienie skóry (sinica), szybkie bicie serca, omdlenia, problemy podczas karmienia, zbyt wolny wzrost masy ciała u dziecka oraz obrzęk oczu, okolic żołądka i nóg.

Wrodzone wady serca u dzieci mogą obniżać jakość ich życia, a także prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Z tego właśnie powodu nie należy bagatelizować objawów wskazujących na nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu tego narządu. Jeśli dziecko ma problemy z oddychaniem lub siną skórę, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu ustalenia przyczyny niepokojących symptomów. Następnie, jeżeli badania wykryją obecność wad wrodzonych w sercu, należy niezwłocznie wdrożyć odpowiednie leczenie.