Spowiedź ze wzornika

Czy myślałem chętnie o sprawach nieczystych? Czy przysłuchiwałem się brzydkiej mowie? Czy patrzyłem na nieskromne rzeczy? Czy mówiłem lub myślałem nieskromnie? Czy robiłem coś bezwstydnego sam..., z kimś? Czy pragnąłem coś nieskromnego widzieć..., słyszeć..., czynić?

Wymienione pytania to fragment rachunku sumienia, w którym wyszczególnione są grzechy przeciwko każdemu z Dziesięciorga Przykazań. Znalazły się na portalu

pod hasłem: Zbliża się czas Pierwszej Komunii Świętej. Szukasz porady? Przeczytasz w naszym serwisie. Pytania, choć są pomocne w przypomnieniu sobie grzechów, są jednak co najmniej kontrowersyjne.

Pani Anna, mama Zosi - uczennicy z Bełchatowa, nie kryje irytacji. - Córka zapytała mnie: co to znaczy bawić się w nieskromne zabawy z kolegą. Pokazała mi też poradnik do pierwszej spowiedzi, który dostała w szkole. Ktoś w tej szkole stracił zdrowy rozsądek. Jak można dawać dzieciom coś takiego? Mam opowiadać córce o pornografii i seksie?- denerwuje się pani Anna.

Wtórują jej rodzice innych ośmiolatków. Proszą o anonimowość. Tłumaczą, że dzieci mają przystąpić do Pierwszej Komunii za dwa tygodnie, więc nie chcą zakłócać uroczystości.

- By przygotować się do spowiedzi, dokonujemy rachunku sumienia, w którym odpowiadamy sobie na pytania, czy przestrzegamy "Dziesięciorga przykazań". Dobre książeczki do nabożeństwa zawierają rachunki sumienia przystosowane zarówno dla starszych jak i dla młodszych. Dla wielu osób są one pomocne, choć wolę, by spowiedź nie była rutynowym wypowiedzeniem określonych formuł - wyjaśnia ks. Jarosław Kwiecień rzecznik prasowy diecezji sosnowieckiej.

- Nie jestem zwolennikiem gotowych wzorów przygotowujących do spowiedzi i w takie szczegóły jak te nie wchodziłbym, bo dla dzieci są one niezrozumiałe. Spowiednik nie może zastępować psychologa, seksuologa. Ktoś mądry powiedział: Tak jak spowiadamy się pierwszy raz w życiu, tak potem spowiadamy się przez całe życie. Dlatego ta pierwsza spowiedź nie może zniechęcić, nie może być sztuczna, a spowiednik powinien wykazać anielską cierpliwość. Wartością jest, gdy dziecko samo zacznie mówić o sobie. Powinno wynikać to z rozmowy i nie może być wymuszane - twierdzi ks. Andrzej Radecki z Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, autor wydanej właśnie książki pt. "Jak się spowiadać?"

Ks. Radecki, niezwykle doświadczony duszpasterz i wykładowca, jest przeciwnikiem gotowych wzorów, na podstawie których się spowiadamy szczególnie w przypadku dzieci. - To rodzice poprzez wychowanie budzą sumienia i mają uświadamiać dzieciom czym jest grzech. Najprościej robić to w czasie wieczornej modlitwy. Z biegiem lat każdy znajduje swój sposób rozmowy z Bogiem - twierdzi. - Należy wystrzegać się rutyny. A niestety często zdarza się, że starszy pan spowiada się formułką znaną z dzieciństwa.

- Skoro dorośli mają problemy ze spowiedzią, to co dopiero dzieci - uśmiecha się ks. Jarosław Kwiecień. - Spotkałem się również z rachunkami sumienia dla różnych grup zawodowych.

Ewa Czemierowska, psycholog dziecięcy, twierdzi, że takie instrukcje i wzorniki dla dzieci mogą przynieść niepożądane skutki. - Konkretne przykłady grzechów mogą tylko zachęcić maluchy, by spróbowały zakazanego owocu. Jeśli matka mówi: nie dotykaj pieca, bo się sparzysz, to na 90 procent, dziecko dotknie pieca. To znany mechanizm.

Niedawno na polskim rynku pojawiła się też komputerowa gra - katechizm przygotowująca drugoklasistów do przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej pt. "Przyjdź do mnie, Jezu". Wydała go katolicka Fundacja Akatyst i jest on rekomendowany jako doskonała pomoc do nauki religii dla dzieci.%07- Znam przypadki, gdy przed tą właściwą spowiedzią dochodzi do spowiedzi próbnej. Wówczas dzieci nie wyznają grzechów, a jedynie wygłaszają stosowną formułę i mogą oswoić się z przestrzenią konfesjonału - dopowiada ks. Kwiecień.

- Dzieci bywają nieobliczalnie dowcipne. Na moje pytanie: po co są kratki w konfesjonale jeden z uczniów stwierdził: po to, by stworzyć więzienny nastrój. A inny odpowiedział: żeby ksiądz nie widział, jak próbujemy okłamywać - śmieje się ksiądz Radecki.

Odradzam pszczółki i kapustę
Robert Kowalczyk
psycholog i seksuolog ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Czy drugoklasiście przystępującemu do pierwszej spowiedzi i komunii świętej trzeba zadawać pytania typu: czy myślałeś o sprawach nieczystych? czy robiłeś coś bezwstydnego?

Tu nie chodzi o pytania, ale o ich wydźwięk. Dotyczą one sfery seksualnej i jak widać ich kontekst jest jednoznacznie negatywny: seks to coś złego, nieczystego, plugawego, grzech.

Część dzieci przejdzie nad tego typu pytaniami obojętnie, obśmieje te pytania, ale część zacznie się zastanawiać. Potem może żyć z poczuciem winy. Zwłaszcza, gdy w okresie dojrzewania pytania natury seksualnej i problemy dotyczące tej sfery będą się intensywnie mnożyć.

Co zatem mówić tak małemu, niedojrzałemu człowiekowi o seksie? Czy w ogóle coś mówić?

Pytania dotyczące sfery seksualnej ze strony dzieci padają wcześniej niż w wieku 8-9 lat. Już kilkulatkowie domagają się odpowiedzi na pytania: skąd się biorą dzieci. A zatem edukacja seksualna rozpoczyna się wtedy, gdy nasi synowie, córki zaczynają pytać. Nie radzę wymyślać historyjek o pszczółkach i kapuście. Rodzic musi być dla dziecka wiarygodny, bo tylko wtedy będzie mógł cieszyć się jego zaufaniem, co zaowocuje w przyszłości. Broń Boże nie zachęcam do rozkładania atlasów anatomicznych, ale do dawkowania wiedzy i przekazywania jej w sposób zrozumiały, dostosowany do poziomu emocjonalnego dziecka.

Ośmiolatek nie potrafi tak zadanych pytań skonfrontować z rzeczywistością, choć już co nieco "o sprawach nieczystych i bezwstydnych wie". Rodzice w tym wieku powinni przygotowywać dzieci do okresu dojrzewania, który jest naprawdę poważnym wstępem do dorosłości.

Dziecko przed spowiedzią

1. W czasie poprzedzającym spowiedź rodzice powinni stworzyć w domu bezpieczną atmosferę.

2. Powinno się rozmawiać z dzieckiem na temat spowiedzi i Komunii.

3. Należy rozwiewać niepotrzebne lęki i emocje dziecka, bo to przecież nic strasznego.

4. Dziecko powinno wiedzieć, że to jest czas radości, a nie smutku.

5. Rodzic dla dziecka jest wzorem, także w kwestii religii. Rodzic powinien o tym pamiętać.

6. Jeśli dziecko pyta o rzeczy związane ze spowiedzią, nie wolno unikać odpowiedzi i trzeba rozmawiać. Mówić, co jest dobre, a co złe.

7. Należy rozmawiać z dzieckiem o jego przewinieniach i nazywać grzechy.

8. Dziecko musi czuć, że jest akceptowane, mimo że popełniło grzech.

9. Nie powinno się rozmawiać z dzieckiem m.in. prezentach, gościach uroczystości komunijnej.

10. Mówić dziecku o tym, że gdy się pomyli podczas spowiedzi, to nie stanie się nic złego.

Tak wygląda spowiedź dorosłych

Z badań przeprowadzonych przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, na 686-osobowej grupie praktykujących katolików, które przedstawił tygodnik "Niedziela", wynika, że ponad połowa, a więc 51,7 proc. respondentów spowiada się kilka razy w ciągu roku, zaś aż 46,5 proc. spowiada się raz w miesiącu. Jedynie 1,7 proc. spowiada się raz w roku.

Aby pomóc w przygotowaniu do spowiedzi, opracowano np. rachunku sumienia internauty. Oto fragmenty:

Czy korzystając z Internetu zaglądałem na strony pornograficzne?

Czy nie oszukiwałem współmałżonka/współ-małżonki, dziewczyny/chłopaka szukając nieczystych znajomości?

Czy nie używałem Internetu jako środka do rozładowywania napięć seksualnych?

Czy cechowała mnie rozwiązłość w rozmowach z innymi internautami?

Czy ograniczałem dzieciom dostęp do stron pornograficznych?

Czy deprawowałem w sieci osoby nieletnie?