ŚRODOWISKO - Tajemnicza choroba zabija drzewa w polskich lasach

Czy z polskich lasów znikną jesiony? Wszystko na to wskazuje, bo od kilku lat te drzewa atakują jakieś pasożyty, a leśnicy nie wiedzą, jak z nimi walczyć.
Jesiony to szlachetny gatunek drzew, bardzo pożądany, ze względu na jakoś otrzymywanego z nich drewna. Jesionowe drewno jest twarde, elastyczne i ciężkie, często wykorzystywane w stolarstwie i produkcji mebli. Z jesionu korzystają też lutnicy.
- Jesion jest twardym drewnem - mówi Zdzisław Nowacki, który prowadzi niewielki zakład stolarski z Lesznie. - Są różne odcienie tego drewna, im ciemniejsze tym twardsze. Jesion ciemny jest nawet bardziej wytrzymały niż dąb.
Tymczasem wkrótce może zabraknąć na rynku cennego jesionowego surowca. Od kilku lat jesiony w polskich lasach umierają, a naukowcy nie potrafią dociec, co konkretnie je zabija.
Jesiony w polskich lasach nie są tak często spotykane jak choćby sosny, czy brzozy. To bardzo wymagające i żarłoczne dzrewa. Rosną na bardzo bogatych i zasobnych glebach, gdzie mają pod dostatkiem wody. Dlatego rzadko spotyka się duże jesionowe drzewostany. Pod tym względem Nadleśnictwo Karczma Borowa jest ewenementem, bo jedno z jego leśnictw, Długie Stare jest niemal w całości jesionowe. Takie lasy zwane są przez leśników olsami jesionowymi.
- Jakieś siedem lat temu nasze jesiony zaczęły obumierać- mówi podleśniczy Tomasz Girtler z Nadleśnictwa Karczma Borowa w Lesznie, który zajmuje się kwestiami związanymi z ochroną drzewostanów. - Na wielu okazach obserwujemy tworzące się nekrozy, to takie charakterystyczne przebarwienia kory, które przeradzają się w martwicę. Co ciekawe nekrozy pojawiają się wpierw na najcieńszych gałązkach, a potem tych grubszych. Po kilku latach jesion to po prostu pień ze sterczącymi z niego kikutami gałęzi. Dla leśnika to chyba najgorszy z możliwych widoków.
Takie same problemy z jesionami leśnicy obserwują również w innych rejonach kraju. Według sporządzanej co roku inwentaryzacji lasów chorobą objętych jest już w kraju około 14.000 hektarów jesionowego drzewostanu. Co gorsza leśnicy nie wiedzą, co tak naprawdę atakuje ten gatunek drzew.
Na razie głównymi podejrzanymi są grzyby. Konkretnie dwa gatunki: Diplodia mutila i Chalara fraxinea. Ten drugi został odkryty dopiero w 2006 roku właśnie na jesionach. Czy jednak te pasożyty są faktycznie przyczyną umierania jesionów naukowcy nie potrafią jednoznacznie powiedzieć.
- A co za tym idzie, my nie wiemy jak walczyć, by uratować zakażone drzewa - mówi Jacek Napieralski z Karczmy Borowej.
Konsekwencje tej sytuacji mogą być bardzo poważne i doprowadzić do wyginięcia jesionów. W Nadleśnictwie Karczma Borowa już nie hodują w szkółce leśnej i nie sadzą młodych jesionów, a w miejscach gdzie one rosły, sadzone są olchy, dęby szypułkowe lub świerki.
Zaatakowane tajemnicza chorobą młode jesiony umierają po 3-4 latach, starsze okazy giną po 10 latach.
- Nie wiemy, co będzie z tym gatunkiem drzewa - martwi się Girtler. - Być może choroba sama się zatrzyma, tak jak to było w przypadku holenderskiej choroby wiązów, która przed laty trzebiła ten gatunek drzew. Być może też kłopoty jesionów skończą się, gdy skończy się trwająca od kilkunastu lat susza w polskich lasach. Mamy nadzieję, że natura sama poradzi sobie z tym problemem.