Strażnicy miejscy dostaną broń

Przygotowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji projekt nowej ustawy o strażach gminnych zakłada rewolucyjne zmiany. Strażnicy, których teraz kompetencje ograniczają się do czynności porządkowych, będą mieli prawa niewiele mniejsze niż policjanci. Projekt trafił właśnie do konsultacji międzyresortowych.

Najważniejsza zmiana polega na tym, że strażnicy zostaną wyposażeni w broń palną i paralizatory elektryczne. Dziś mają jedynie prawo do pałek służbowych i miotaczy gazu łzawiącego. Ponadto strażnicy, tak jak policjanci, będą mogli robić kontrole osobiste osobom podejrzewanym o przestępstwo oraz przeglądać im bagaże.

Gdy straż miejska spotka nieletniego, który nie ma przy sobie dowodu tożsamości, automatycznie odwiezie go do najbliższej jednostki policji, gdzie dziecko poczeka na rodziców. A gdyby komuś przyszło do głowy nie podporządkować się temu, straż miejska będzie miała wszelkie prawa do użycia przymusu: od chwytów obezwładniających, przez kajdanki, paralizatory elektryczne, po szczucie psem służbowym (na szczęście w kagańcu).

Jednocześnie zaostrzony ma zostać nabór do straży. Kandydat przejdzie badania lekarskie i psychologiczne. Jakie? Tego jeszcze nie wiadomo. Gdy ustawa wejdzie w życie minister zdrowia wyda rozporządzenie wykonawcze, w którym je precyzyjnie opisze.

Początkujący strażnik zostanie zatrudniony jedynie na 12 miesięcy. W tym czasie przede wszystkim będzie się szkolił. Dopiero po zdaniu specjalnego egzaminu dostanie umowę na czas nieokreślony.
Projekt przewiduje, że straże miejskie i gminne nadal będą zakładane i finansowane przez samorządy, ale znaczny wpływ na ich funkcjonowanie dostanie policja. Już powołanie komendanta straży w danej miejscowości będzie musiało być konsultowane z komendantem wojewódzkim policji.

Policja będzie też prowadzić bieżący nadzór nad działalnością straży. W projekcie ustawy wpisano, że sąsiadujące z sobą gminy będą mogły tworzyć wspólne straże, z jednym komendantem i takim samym umundurowaniem.

Co o planowanych zmianach sądzą sami strażnicy? Janusz Wiaterek, komendant straży miejskiej w Krakowie, jest jak najbardziej "za". - Straż miejska powinna mieć większe uprawnienia. Teraz jesteśmy bardziej urzędnikami niż służbą mundurową - twierdzi Wiaterek. - Jeżeli dostaniemy broń, na pewno poprawi się wizerunek straży miejskiej wśród mieszkańców.

Natomiast podwładni komendanta mają mieszane uczucia. Anonimowo przyznają, że broń palna jest potrzebna w sytuacji zagrożenia życia, a takie ekstremalne sytuacje w ich pracy zdarzają się rzadko. - Musielibyśmy zostać bardzo dobrze przeszkoleni - mówi jedna z krakowskich strażniczek. - Użycie broni w nieuzasadnionych sytuacjach powoduje mnóstwo problemów, więc nikt nie będzie ryzykował. Niepotrzebnie tylko będziemy drażnić ludzi pistoletami w kaburach - uważa.

Straże miejskie istnieją w Polsce od 16 lat. W tej chwili funkcjonują w 481 miastach i gminach. W sumie służy w nich 8,9 tysiąca strażników. Według danych MSWiA, strażnicy podjęli blisko dwa miliony interwencji, które skończyły się mandatem. Mimo to straż miejska jest często krytykowana za niską skuteczność w stosunku do kosztów funkcjonowania.

Kontrola NIK w 2001 r. wykazała, że strażnicy zajmowali się przede wszystkim karaniem nieprawidłowo parkujących kierowców. W strażach notorycznie zatrudniane były osoby bez wymaganej w służbie matury. Strażnicy nie przechodzili żadnych szkoleń. Zdarzało się także, że nie rozliczali się z gminami z nakładanych mandatów.
Nie wiadomo jeszcze, kiedy przepisy zaprojektowane przez MSWiA wejdą w życie. Na razie oceniane są przez inne resorty.