Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Tajemnica opolskiego kirkutu

RobertM
RobertM
15 sierpnia 1948 roku w 40 (53) numerze czasopisma „Opinia” ukazała się relacja następującej treści : „W niedzielę, dnia 25 lipca odbyła się w Opolu podniosła uroczystość poświęcona ekshumacji zwłok Żydów pomordowanych przez hitlerowskich siepaczy w roku 1943 w Dąbrówce, Strzelce –Opolskie".

W godzinach rannych dokonano ekshumacji w lesie w Dąbrówce w obecności przedstawicieli władz partii politycznych, Centralnego Komitetu Żydów w Polsce i Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego w Katowicach. Zwłoki umieszczono w trumnach i przewieziono do Opola, gdzie o godzinie 11.30 uformował się kondukt żałobny na cmentarz żydowski.
Kondukt przedstawiał się imponująco i wzięło w nim udział kilka tysięcy osób. Niesiono wielką ilość wieńców od władz państwowych, partii politycznych, prezydium miasta, komitetów żydowskich z szeregu miast i wielu innych organizacji. Następnie postępowały poczty sztandarowe, za nimi formacje Wojska Polskiego, Straży Pożarnej, Z.M.P. Na siedmiu autach wieziono czarne trumny ze zwłokami. Na autach wartę honorową pełnili członkowie ORMO.Za zwłokami postępowali przedstawiciele władz, partii, organizacji.
Na cmentarzu odbyła się uroczystość żałobna. Odprawia modły przedstawiciel Kongregacji Wyznaniowej, po czym przewodniczący W.K.Ż mgr. E.Rostal oddaje głos delegatowi Centralnego Komitetu Żydów w Polsce ob. Rozenbergowi, który maluje tragedię narodu żydowskiego w okresie okupacji hitlerowskiej i wyraża wiarę, że naród w oparciu o siły demokratyczne świata wyleczy się z ran i dążyć będzie do jaśniejszej przyszłości.
W imieniu władz państwowych przemawia starosta opolski ob.Janus, który wyraża głęboką sympatię narodu polskiego dla narodu żydowskiego, który najwięcej ucierpiał w okresie hitlerowskiej okupacji.
W imieniu Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego w Katowicach, przemawia wiceprzewodniczący ob.Cieszyński, podkreślając wielki wkład Żydów w Polsce w dzieło budowy Polski Ludowej. W imieniu partii demokratycznych przemówił ob.mgr.Szymański, podkreślając bohaterstwo Żydów w Getcie Warszawskim i pracę społeczeństwa żydowskiego w Polsce Ludowej.
Ob.Szafir z Kongregacji Wyznaniowej w języku hebrajskim oddaje hołd pamięci pomordowanych Żydów. W końcu w imieniu Centralnego Komitetu Żydów w Polsce przemawia mgr.E.Rostal, zaznaczając, że uroczystość żałobna przemieniła się w manifestację społeczeństwa żydowskiego i polskiego.
Żydzi swą pracą w Polsce Demokratycznej i swym bohaterstwie w Państwie Izrael zdobyli szacunek demokratycznych narodów i uczynią wszystko, aby nie powtórzyły się zbrodnie hitlerowskie. Następnie opuszczono do grobu trumny ze zwłokami. Uroczystość pozostawiła na zebranych głębokie wrażenie."
Artykuł ten otrzymałem kilka miesięcy temu od znajomej, która dokonywała kwerendy w dolnośląskich archiwach. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że na obecnym cmentarzu żydowskim próżno szukać tej mogiły.
Nie ma śladu macewy, pomnika ani jakiekolwiek wzniesienia sugerującego zbiorową mogiłę ekshumowanych Żydów. Dokonując kwerendy w opolskim archiwum nie znalazłem żadnej wzmianki o tym wydarzeniu. W archiwaliach i bibliotekach brak również polskiej prasy z tego okresu. Również studium historyczno –konserwatorskie z 1987 roku, autorstwa Haliny i Zbigniewa Łabędzkich w zinwentaryzowanych i opisanych nagrobkach nie wymienia takiej mogiły.
Państwo Łabędzcy określają ostatnie pochówki na cmentarzu na lata 40 XX wieku. Jedyne ustalone przeze mnie fakty z okresu powojennego są następujące: Kongregacja Wyznaniowa została zorganizowana w Opolu 26 marca 1946 roku z siedzibą przy ul. Kamiennej 5, gdzie znajdowało się biuro, stołówka oraz bożnica usytuowana na trzecim piętrze.
Żydowska Kongregacja Wyznaniowa w Opolu zajmowała się w tym czasie działalnością religijną, charytatywną oraz wspomaganiem biednych. W sprawozdaniu kongregacji z lipca 1948 roku liczbę członków określa się na 38, co daje również obraz zasobności kasy. Prezesem Żydowskiej Kongregacji Wyznaniowej w tym czasie jest Szafir Leib, wymieniony również w przytoczonym artykule prasowym.
W kolejnym sprawozdaniu z 04 sierpnia 1948 roku Kongregacja dokonuje wyboru nowego przewodniczącego Lejzora (Luzera) Folka na miejsce Szafira Leiba, który wyjechał do Stanów Zjednoczonych Ameryki (tak zapisano w protokole posiedzenia Kongregacji).
W tymże sprawozdaniu zamieszona jest informacja o zaciągniętej przez Kongregację pożyczce. Jednoznacznie wynika z tego, że Kongregacja nie była w stanie zapewnić finansowego wsparcia przy pochówku nie mówiąc o postawieniu upamiętniającej macewy.
Z braku dokumentów nie można także określić stopnia zaangażowania finansowego Zarządu Miejskiego w Opolu. Być może mieszkańcy Opola pamiętają tę uroczystość, są w posiadaniu fotografii, notatek prasowych, lub znają usytuowanie na cmentarzu żydowskim miejsca pochówku ekshumowanych Żydów. Dzięki Państwa informacjom można by oznaczyć i upamiętnić miejsce pochówku..
Bardzo proszę o wszelkie informacje na ten temat na adres mailowy :
[email protected]
Robert Mielcarek
historyk, społeczny opiekun zabytków

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto