Warszawa. IPN odkrył kolejne szczątki na terenie dawnego więzienia "Toledo". Należą do mężczyzny w wieku 35-45 lat

Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN poinformował o rozpoczęciu trzeciego etapu prac na terenie dawnego więzienia karno-śledczego UB i NKWD "Toledo", usytuowanego przy ulicy 11 listopada na warszawskiej Pradze. Specjaliści pracują w miejscu dawnego ogrodu więziennego, gdzie miało dochodzić do tajnych pochówków ciał zamordowanych więźniów politycznych.

Podczas poprzednich etapów poszukiwań ofiar reżimu komunistycznego, pracownicy IPN natrafili na szczątki 19 osób. W czwartek 8 lipca 2021 roku poinformowano o kolejnym znalezisku.

W tej chwili stoimy już przed dołem, gdzie ujawniliśmy szczątki kolejnego człowieka. Rysują się zarysy kolejnych jam grobowych. Przed nami jeszcze ponad tydzień pracy, podczas którego będziemy badali obszar znajdujący się na terenie dawnego ogrodu więziennego, tuż przy starym fragmencie zachowanego muru - mówi wiceprezes IPN Krzysztof Szwagrzyk, w opublikowanym na Twitterze nagraniu.

Możemy obiecać i zapewnić, że jak zawsze, dopóki całego obszaru nie przebadamy, te działania nie będą zakończone. Wierzymy, że ujawnimy nie tylko te szczątki, które dzisiaj odkryliśmy, ale że będzie ich znacznie więcej - dodał.

Jak informuje IPN, wstępna ocena antropologiczna wskazuje, iż odnalezione szczątki należą do mężczyzny w wieku 35-45 lat. Został pogrzebany bez trumny, a ciało zostało wrzucone do małej jamy grobowej.

Szczególne miejsce na mapie Warszawy

Jak czytamy na stronie Instytutu Pamięci Narodowej, prowadzone przez pracowników BPiI oraz IPN analizy dokumentów archiwalnych i relacji świadków (w tym byłych więźniów), badania fotografii lotniczych, planów i map geodezyjnych oraz wyniki wizji lokalnej wskazały, że na terenie nieistniejącego dziś Więzienia Karno-Śledczego Warszawa III, nadal znajduje się niezabudowany obszar, który mógł być wykorzystywany w latach terroru stalinowskiego jako miejsce egzekucji i pochówków osadzonych tam więźniów.

Teren dawnego więzienia "Toledo" przy ulicy 11 listopada na warszawskiej Pradze to miejsce szczególne. Było to więzienie, które w pewnym momencie było nawet ważniejsze niż więzienie przy ulicy Rakowieckiej. Tutaj bowiem do 1948 roku wykonywano ogromną większość egzekucji. Dzisiaj, na terenie dawnego więzienia, mamy już współczesne osiedle, powstałe w latach osiemdziesiątych. Od wielu miesięcy Instytut Pamięci Narodowej starał się określić miejsca, o których mówili świadkowie jako te, które mogą kryć szczątki ofiar komunizmu - mówił prof. Krzysztof Szwagrzyk w kwietniu 2021 roku, podczas konferencji prasowej zorganizowanej w miejscu prac.

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN przypomina, że w czerwcu ubiegłego roku, dzięki obecności pracowników BPiI podczas prac budowlanych prowadzonych na terenie dzisiejszego osiedla przy ul. Namysłowskiej, udało się niezwłocznie zabezpieczyć ujawnione szczątki trzech osób. Po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń zespół Biura przeprowadził we wrześniu kilkutygodniowe badanie okolicznego obszaru. Wtedy to odkryto szczątki kilkunastu kolejnych osób.

Aby wydobyć dwa szkielety należało rozebrać fragment dawnego muru więziennego, który wzniesiono bezpośrednio na złożonych wcześniej ciałach ofiar. Podczas wiosennych prac (kwiecień 2021) wydobyto wspomniane dwa szkielety oraz odkryto szczątki kolejnej osoby, której zwłoki zakopano poza ówczesnym terenem więzienia (na przylegającej działce należącej do wojska) - informuje IPN.

Najsurowsze więzienie

Więzienie Karno-Śledcze Warszawa III, tzw. Toledo, to więzienie Urzędu Bezpieczeństwa i NKWD, które powstało w 1944 roku na terenach koszar 36. Pułku Piechoty Legii Akademickiej, wybudowanych jeszcze za czasów carskiej Rosji. Swoją działalność rozpoczęło w chwili wejścia wojsk sowieckich na warszawską Pragę.

Więzienie słynęło z brutalnych przesłuchań, tortur oraz licznych egzekucji. Historycy IPN przypominają, że było ono przeznaczone dla żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz innych więźniów politycznych, których reżim stalinowski uznał za niezwykle niebezpiecznych dla nowej władzy. Więzienie miało swoją siedzibę w nieistniejącym obecnie budynku przy ulicy Ratuszowej 11 (obecnie ul. Namysłowska 6). Funkcjonowało do 1956 roku.

Jak podkreślają pracownicy IPN, więzienie uchodziło wśród więźniów za najsurowsze. Zginęli w nim m.in. Józef Czerniawski, Edward Grabarz, Zygmunt Kęska, Stefan Nowaczek, Edward Nowicki i Lucjan Szymański.