Willa Kończykowskich w podwarszawskiej Podkowie Leśnej. Tam powstańcy znaleźli schronienie. Niezwykła historia zabytkowego domu

W podwarszawskiej Podkowie Leśnej, przy ulicy Bażantów, od niemal 100 lat stoi niezwykły dom, który skrywa w sobie ważną historię. To willa rodziny Kończykowskich, zbudowana około 1933 roku. Z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe budynek w 2017 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Dom o konstrukcji drewnianej do dziś zachował elementy wyposażenia, oryginalną stolarkę okienną i drzwiową z mosiężnymi klameczkami, a także drewniane podłogi. Z pierwotnego wyposażenia zachowały się także drewniane schody główne i kuchenne.

- Budynek przetrwał w niemal nienaruszonym stanie, zachowując w rzadko spotykanym stopniu oryginalną substancję zabytkową. Jego niewielka, skromna bryła, urozmaicona narożną, zadaszoną werandą i półkolistym ryzalitem, została harmonijnie wpisana w malowniczo ukształtowane otoczenie i gęsty starodrzew. Szczególne walory krajobrazowe posesji uwidaczniają się w tarasowym, urozmaiconym układzie gruntu, podkreślonym alejkami i rozmieszczonymi w różnych punktach betonowymi i kamiennych schodkami - przekazuje Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Właściciel domu, inżynier Stanisław Kończykowski – prof. Politechniki Warszawskiej, łączył pracę naukowo-dydaktyczną z pracą dla koncernu „Siła i Światło”, gdzie jako dyrektor techniczny odpowiadał za ważne przedsięwzięcia w zakresie elektryfikacji i energetyki.

Kończykowski inwestował w działki budowlane wytyczane w szybko zyskującej popularność Podkowie Leśnej, założonej w 1925 roku przy współudziale koncernu „Siła i Światło”, odpowiedzialnego za budowę kolejki EKD.

Inwestycja ta stała się głównym impulsem powstania opartego na nowoczesnych wytycznych miasta-ogrodu o regularnym, koncentrycznym układzie alej, którego projekt opracował Antoni Jawornicki. Ostatecznie Kończykowscy zdecydowali się na budowę własnej letniej siedziby, która w toku prac projektowych zyskała formę domu całorocznego.

Podczas wojny państwo Kończykowscy oraz ich trzej synowie czynnie angażowali się w różnego rodzaju działalność na rzecz polskiej konspiracji. W domu przy ul. Bażantów 8 w okresie okupacji i powstania ukrywani byli członkowie polskiego podziemia.

Drugi z synów - Henryk Kończykowski ps. „Halicz” edukację kończył na tajnych kompletach, zatrudniony jednocześnie w warsztatach kolejowych w Grodzisku Mazowieckim. W 1941 roku wstąpił do organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, zaś od października 1943 roku służył w Batalionie „Zośka”, w plutonie „Felek”. Podczas powstania warszawskiego przeszedł cały szlak bojowy „Zośki” z Woli, przez Stare Miasto i Śródmieście po Przyczółek Czerniakowski, uczestnicząc m.in. w akcji odbicia więźniów Gęsiówki.

Kilka lat po zakończeniu wojny Henryk Kończykowski, jako były „Zośkowiec” zaangażowany w działalność tzw. drugiej konspiracji został skazany na 15 lat więzienia za ukrywanie broni w podkowiańskim domu, ostatecznie zwolniony w 1953 roku w wyniku amnestii.