Z przewodnikiem po Krakowskim Przedmieściu [mapa]

Spacer Krakowskim Przedmieściem rozpoczynamy od kościoła św. Anny (1), który dla oo. bernardynów ufundowała w XV w. księżna Annas Holszańska. Z tamtego okresu zachowały sie jednak tylko przypory od strony trasy W-Z. W XVI w. dobudowano krużganki oraz sklepienie kryształowe w tychże kruzgankach. Kolejna przebudowa dotknęła kościół w XVII wieku, gdy wzbogacono go o elementy architektury barokowej, rozbudowano fasadę, a wnetrze rozpromieniało malarstwem iluzjonistycznym. Z wieku XVII pochodza tez doskonałe organy oraz cały tzw. prospekt organowy. W kaplicy Matki Boskiej Loretańskiej umieszczono XVII-wieczna oryginalna figurkę bł. Władysława z Gielniowa, patrona stolicy. Kalsycystyczny wygląd nadał kościołowi Aigner w końcu XVIII w.

Wchodzimy głębiej w ulicę i po prawej stronie mijamy kamienicę Johna (2) , w której znajduja sie najstarszw w warszawie schody ruchome, które zwożą turystów na Mariensztat.

Po tej samej stronie, po której znajduje się kościół św. Anny, tuż przy nim, stoi budynek dawnego Odwachu z piekna klasycystyczna kolumnadą. Zanim w XVIII wieku znalazło tu swa siedzibe wojsko, był tu klasztor ss. bernardynek. Jesli wejdziemy w głąb kolumnady, to trafimy do krużganków kościoła, jedynych tego typu w stolicy z zachowanym sklepieniem kryształowym.

Res Sacra Miser (4), czyli dawne Towarzystwo Dobroczynności, zwieńczone jest oryginalna rzeźbą, przedstawiającą pelikana, karmiącego swe dzieci. W XVII wieku w tym miejscu stał pałac Kaznowskich, ale zniszczony w czasie potopu szwedzkiego, nie wrócił juz do magnatów, lecz trafił w ręce kościoła, służąc ubogim.

Na skwerze Hoovera (5) znajdziemy dwa ważne punkty. Z okresu po zwycięstwie Sobieskiego pod Wiedniem pochodzi rzeźba Matki Boskiej Passawskiej, fundowana przez Króla po szczęśliwym zwycięstwie nad Turkami. Z czasów znacznie bliższych pochodzi mogiła powstańcza Jerzego Oleksiaka. Żołnierz powstania warszawskiego, pochowany został w tym miejscu, a po wojnie jego ciało nie zostało ekshumowane, bo mogiła ta stała sie symbolem wszystkich poległych na ulicach stolicy w czasie powstania 1944 roku.

Po lewej stronie, za skwerem Hoovera, stoi pomnik Adama Mickiewicza (6), wzniesiony wg projektu Cypriana Godebskiego w roku 1898, czyli w 100 rocznicę urodzin wieszcza.

Po prawej stronie ulicy, pod numerem 25, u zbiegu z ulicą Koźlą stoi gmach Prokuratury Generalnej, który kiedys był tzw. Poczta Saską (7).

Niemal na wprost stoi jeden z najlepiej zachowanych po zniszczeniach wojennych kościołów. Jest to kościół karmelitów bosych, fundowany w XVII w. przez ród Radziwiłłów, o czym zresztą przypomina herb rodu w fasadzie budowli. Kościół łatwo rozpoznac po tzw. bani karmelickiej, czyli wieńczącej kopulę kościoła zielonej kuli. Po wojnie kościół ten pełnił funkcję katedry.

Po prawej stronie, idąc w kierunku Nowego Światu, znajduje sie Pałac Potockich (9), czyli obecne Ministerstwo Kultury, z zachowanym budynkiem kordegardy.

Po przeciwnej stronie, przylegając do ściany kościoła karmelitów stoi Pałac Namiestnikowski, czyli obecny Pałac Prezydencki (10). Zbudowany w XVII w. dla rodziny Konicepolskich przez Tylmana z gamaren, przebudowany przez Piotra Aignera zosatł odkupiony w XIX w.eku przez Radziwiłłów dla gen. Zajączka. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, mieścił się tu Urząd Rady Ministrów.
Przed obecna siedzibą Prezydenta RP stoi pomnik księcia Józefa Poniatowskiego w stroju imperatora rzymskiego. Oryginał powstał na poczatku XIX wieku wg. projektu Thordvalsena, ale został zniszczony w czasie II wojny. Obecny to odlew powojenny, wierna kopia oryginału, ofiarowany przez mieszkańców Kopenhagi.

Na skrzyzowaniu z ulica Karową stoi jeden z najpiękniejszych hoteli warszawy - hotel Bristol (11). To tu na poczatku XX wieku bywali Kiepura, Paderewski i wielu innyc znanych z przedwojennej Warszawy.

Mijamy park z pomnikeim Bolesława Prusa i tuż za drzewami wyłania sie kościół ss. wizytek. Warto wejść do wnętrza, gdzie zachowało sie hebanowe tabernakulum i oryginalna ambona w kształcie łodzi.

Nadal idziemy prosto, by po lewej stonie zobaczyc bramę Uniwersytetu Warszawskiego (13). Tuż za nią rozpościera się zabytkowy kampus uczelni, powołanej do życia w 1816 roku. W głębi dziedzińca dawny gmach biblioteczny, a za nim zabytkowy Pałac Kazimierzowski,stojacy w miejscu Szkoły Rycerskiej. Po prawej stronie w głębi Szkoła Główna, z której wywodza siępolscy pozytywiści i kilka innych budynków,tworzących kompleks uczelniany.

Niemal na wprost UW stoi kościół św. Krzyża(14) z charakterystyczną figurą Chrystusa, dźwigającego krzyż. Kościół został zniszczony w czasie wojny. Co ciekawe, ocałała figura Chrystusa. W jednym z filarów umieszczono serce Fryderyka Chopina.

Pomnik Kopernika (15) to jeden z najbardziej znanych wizerunków astronoma. Zaprojektowany przez Thordvalsena, stoi w tym miejscu od 1830 roku. Z zawieruchy wojennej ocalał niemal cudem, odnaleziony na Dolnym Śląsku.

Pomnik Kopernika ma dla siebie zacne tło, bo stanowi je budynek PAN (16), czyli Pałac Staszica. Mało kto wie, że w tym miejscu znajdowała się kilkaset lat temu kaplica moskiewska carewicza Szujskiego, potem kościół dominikanów obserwantów, potem Towarzystwo Naukowe, następnie cerkiew i gimnazjum męskie, aż za sprawą Staszica utworzono tu Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk.

Jednym z ostatnich budynków przy Krakowskim Przedmieściu jest Pałac Zamoyskich. To stąd w odwecie po zamachu na gen. Berga, żołnierze rosyjscy wyrzucili na bruk fortepian Chopina, o którym to wydarzeniu pisał Norwid.