Zabytkowy tramwaj z gwiazdą Dawida. W Warszawie odbudowali pojazd, który jeździł po ulicach getta

- W wyniku zaplanowanej i metodycznie przeprowadzonej eksterminacji, Warszawa straciła całą żydowską społeczność, która przed II wojną światową tworzyła tożsamość tego miasta. Żydzi stanowili wówczas 30 proc. mieszkańców stolicy. W wyniku eksterminacji zniszczona została również żydowska kultura oraz wszystkie elementy związane z dziedzictwem materialnym. W skutek tych działań, w stolicy zachowało się niewiele historycznych artefaktów – materialnych świadków tamtej, tragicznej historii. Dlatego tak cennym zabytkiem jest wagon z getta zrekonstruowany przez Tramwaje Warszawskie – przy wsparciu stołecznego samorządu – powiedziała Aldona Machnowska-Góra. – Po przekazaniu tramwaju do Muzeum Getta Warszawskiego, będzie on jednym z głównych obiektów opowiadających historię Warszawy, II wojny światowej i strat, jakie stolica poniosła w jej trakcie – dodała.

W listopadzie 1940 roku po zamknięciu bram getta, po jego terenie kursowała specjalna linia oznaczona gwiazdą Dawida, przeznaczona tylko dla żydowskich mieszkańców. Jak poinformował Urząd Miasta, do obsługi specjalnej linii jeżdżącej po odseparowanej części miasta, używano najstarszych tramwajów w mieście. Były to dwa składy.

Te dwa składy służyły do zapewnienia komunikacji wewnątrz dzielnicy dla blisko pół miliona osób.
Linia oznaczona gwiazdą Dawida kursowała z północy na południe terenu warszawskiego getta. Prawdopodobnie ostatni raz wyjechała na tory w lipcu 1942 roku w trakcie masowych wywózek mieszkańców do obozów zagłady.

- Do dzisiejszych czasów zachowało się stalowe podwozie jednego z wagonów, który kursował po warszawskim getcie. To największy i najważniejszy z elementów ówczesnych tramwajów, które w większości były wykonane z drewna - wskazał Maciej Dutkiewicz rzecznik Tramwajów Warszawskich.

Tramwaje Warszawskie we współpracy z ze stołecznym ratuszem oraz samorządem Województwa Mazowieckiego, zdecydowały się wesprzeć powstające Muzeum Getta Warszawskiego i w drugiej połowie 2022 roku rozpoczęły odbudowę zabytkowego tramwaju.

- Rekonstrukcja tramwaju, który jeździł po torach warszawskiego getta, była realizowana według zachowanej oryginalnej dokumentacji, z wykorzystaniem tych samych materiałów, jakie stosowano ponad 100 lat temu, gdy powstawały tramwaje tego typu. Zastosowano także technologie pracy z początku XX wieku – np. nitowanie z wykorzystaniem oryginalnej nitownicy – wyjaśnił Dutkiewicz.

Rekonstrukcja wagonu wystartowała w drugiej połowie 2022 roku i została przeprowadzona przez pracowników Zakładu Naprawy Tramwajów „T3”.

Poza usunięciem korozji i pomalowaniem pojazdu wykonano szereg prac stolarskich, miała miejsce np. budowa szkieletu, ścian i dachu z drewna dębowego. Burty wagonu zostały obite blachą i pomalowane na czerwono. Ponadto na wagonie umieszczono dodatkowe oznaczenia, takie jak ozdobne wzory i wizerunek syrenki.

Tramwaje Warszawskie planują uzupełnienie jeszcze wnętrza pojazdu. Wówczas odtworzony tramwaj stanie się unikatem na światową skalę.

Czy zobaczymy zabytkowy tramwaj na stołeczny ulicach? Okazuje się, że niestety nie ma takich planów i pojazd nie będzie jeździł. Jednak wszyscy zainteresowani już niebawem będą mogli zobaczyć ten wyjątkowy wagon. Okazuje się bowiem, że Tramwaje Warszawskie oraz władze samorządu miasta i województwa chcą przekazać pojazd jako depozyt do Muzeum Getta Warszawskiego. Ma stać się częścią stałej wystawy tej placówki.