Zamek w Grudziądzu. Lista proboszczów [odc. 16]

Lista proboszczów kościoła p.w. św. Mikołaja w Grudziądzu do 1848 r. Ze względu na szerokość tabeli, w odcinku 16 nie ma listy wg ks. J. Mańkowskiego z 1928 r. Poza pisownią nazwisk nie różni się ona wiele od pozostałych list.
 

L.p.

Wg                                  X. Froelicha                         z 1868 r.

Wg                                        ks. F. Fankidejskiego                z 1881 r.

Uwagi[1]

1.

Luteger, Lutheger, Lutker, 1307-20

Luteger, 1307

2.

Peter, 1336

Piotr, 1336

3.

Nikolaus Frankenhaym, 1345

Mikołaj Frankenhayn, 1345

W 1374 r. prepozyt kapituły, od 1378 kanonik chełmiński, zm. po 15.06.1405 r.

4.

Herr Johannes, 1528

Pan Jan (Herr, dominus), 1528

5.

Paweł Andraw, 1533

Paweł Andraw, 1533

6.

Mateusz Strepcz, 1572

Maciej ze Strzepczat,
1572

7.

Jerzy Dombrowski, 1598

Jerzy Dąbrowski, 1598

Kanonik chełmiński od 1600 r., z prepozytury grudziądzkiej zrezygnował 31.07.1604.

8.

Laurencius Dziński,
1606

Wawrzyniec Dziński,
1606

9.

Andrzej Szusnicius, 1619

Andrzej Szusnicius, 1619

10.

Jan Kobyliński

Jan Kobiliński

11.

Jerzy Dorpowski, 1624

Jerzy Dorpowski,1624

Proboszcz grudziądzki          w l. 1624-26, kanonik chełmiński od 1626.
Pełnomocnitwo do objęcia biskupstwa otrzymał 4.02.1625.

12.

Aleq. Nicborowski

Aleksander Nieborowski

13.

Heinrich a Ruthk Chelthowski (Selchowski) archiprezbiter, 1640

Henryk a Ruth Chełchowski, 1640

14.

Jan Potrykowski,             1643-56

Jan Potrykowski, 1643

h. Odrowąż, w l. 1640-42 instygator kurii biskupiej, 1641 notariusz apostolski

15.

Adalbert Pęski
rezygnuje z powodu całkowitej dewastacji beneficjum i kościoła, 1660

Wojciech Peski, 1660

16.

Andrzej Więczkowic,
1662-72

Andrzej Więckowic, 1662

17.

Jan Krześnior, dziekan, 1676-95

Jan Krześnior, 1676

18.

Kazimierz  Dąbrowski, 1696-1705

Kazimierz Dąbrowski, 1696

Opat oliwski                          w l. 1703-22

19.

Jan Kapusta, praepozytus
(przełożony pleban)

Jan Kapusta, 1706

20.

Jan Goltberger, 1709

21.

Fr. Klucznikowski, dziekan, 1709-18

Franciszek Klucznikowski, 1709

22.

Kazimierz Krűger, kanonik, 1718-49

Kazimierz Krűger, 1718

Honorowy kanonik chełmiński od 1721, proboszcz grudziądzki 1718-50

23.

Franciszek Przeradzki, kanonik, 1755-1774

Franciszek Przeradzki, 1755

W 1747 r. objął vicecuriatum fary grudziądzkiej, od 1750 proboszcz i kanonik chełm.

24.

Jan v. Gruzlewski,
Dziekan, 1774-84

Jan von Gruzlewski, 1774

25.

Jan Kattan, dziekan, 1787

Jan Kattan, 1787

26.

Antoni Pohlki, proboszcz, 1790

Antoni Pohlki, 1790

27.

Gabriel Knobloch, praepozytus (przełożony, pleban), 1797-16/51798

Gabryel Knobloch, 1797

28.

J. Fr. Malewski, rektor szkoły i praep.,              1799-1805

Jan F. Malewski, exjez., 1799

29.

Hohesee, praep., 1806.

Hohensee, 1806

30.

Fr. Sokolowski, 1809

Franciszek Sokołowski, 1809

31.

Fr. Dietrch, kanonik, 1810-48

Franciszek Diettrich, 1810

32

Jan Heller, 1848-4/2 1866

Jan Heller, 1848

 
Z przedstawionego zestawienia proboszczów kościoła p.w. św. Mikołaja wynikają bardzo duże luki czasowe, które nie były przedmiotem badań. Największa jest w latach 1345-1528. Obejmuje ona ponad 200 lat. Te luki czasowe można wyjaśnić określeniem charakteru tego kościoła. Na przykładzie proboszcza Franciszka Przeradzkiego (1755-74) można określić status kościoła jako prebendy kanoników chełmińskich. F. Przeradzki objął probostwo grudziądzkie po swoim wuju kanoniku J. K. Krűgierze 5.10.1750 r.[2] W czasach nowożytnych kościół p.w. św. Mikołaja był prepozyturą. Można jednak przyjąć, że w okresie średniowiecza był właściwym kościołem kolegialnym dla diecezji chełmińskiej. Kolegiata     w Chełmnie została ustanowiona w 1519 r.[3] W 1700 r. kościół ten używał pieczęci                 z krzyżem lotaryńskim o podwójnym ramieniu[4].
Zdaję sobie sprawę, że plan kościoła z XIX w. nie pasuje do tekstu odcinka 16, z listą proboszczów. Wskazuje natomiast w konfrontacji z obecnym wyglądem kościoła na jedność architektoniczną z dawną rezydencją po stronie północnej.
Nawiązując natomiast do listy proboszczów, warto więcej uwagi poświęcić Kazimierzowi Dąbrowskiemu, który był równocześnie opatem klasztoru cysterskiego w Oliwie.Więcej na jego temat w internetowej Encyklopedii Gdańska, hasło: Dąbrowski Kazimierz Benedykt. Jego portret w klasztorze oliwskim jest zapewne najstarszym zachowanym portretem proboszcza kościoła św. Mikołaja w Grudziądzu. Można zobaczyć go we wspomnianej Encyklopedii Gdańska.
 

[1] Uzupełnienie funkcji na podstawie pracy Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, Rocznik Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 1926, R. XXXIII, s. 1-109; RTN w Toruniu,   R. XXXIV, s. 287-424.
[2] RTN w Toruniu, t. XXXIV, s. 341.
[3] S. Kardasz [Red.] Diecezja Toruńska. Historia i teraźniejszość, t. 4, dekanat chełmiński, Toruń 1996, s. 44.
[4] Pieczęć ta jest odciśnięta na dokumencie z 1700 r. dotyczącego sprawy wynajęcia kapeli na wesele spoza Grudziądza. Wyłączność na granie w Grudziądzu miała kapela z kościoła p.w. św. Mikołaja. Dokument znajduje się w zbiorach prywatnych. Odbitka w zbiorach Oddz. PTH w Grudziądzu.