"Zgruzowstanie Warszawy". Już niebawem zostanie otwarta nowa wystawa. Zobaczymy codzienność stolicy w latach 1945-1949

Warszawa powstała z gruzów. W pierwszych latach po wojnie ludzie żyli wśród ruin, próbując odbudować miasto. Organizowane były rozbiórki, sprzątanie oraz zbieranie gruzów, które następnie były przerabiane w materiały, z których można było budować na nowo.

W Muzeum Warszawy 30 marca zostanie otworzona wystawa, która w nowym świetle pokaże proces powojennej odbudowy stolicy.

"Materialność gruzów stanowi punkt wyjścia do rozważań nad obiegiem surowców, przepływem idei, a także powstającymi relacjami społecznymi" – wyjaśnia Muzeum Warszawy.

Wystawa "Zgruzowstanie" Warszawy 1945–1949 ukazuje unikalny materialny charakter miasta, które odradzało się wspólnym wysiłkiem. Prowadzi przez proces przemiany ruin w gruzy, a gruzów w materiały budowlane, z których warszawianki i warszawiacy tworzyli przyszłość swoją i powojennej Warszawy. Przy odgruzowywaniu, wyburzaniu ruin, odzyskiwaniu cegieł i żelaza, produkcji gruzobetonu budowały się relacje społeczne i realia ekonomiczne. To nowe spojrzenie na założycielski mit Warszawy i jedną z najbardziej fascynujących kart jej historii.

Wystawa odpowie m.in. na pytanie co stało się z ok. 22 mln m3 gruzu, które po wojnie pokrywały niemal całą Warszawę.

W pierwszych latach odbudowy status gruzu uległ ewolucji. Początkowo traktowany był jako odpad, który należy usunąć i wywieźć, później jako surowiec, z którego można odzyskać lub wyprodukować nowe materiały budowlane. Jednak z czasem powojenne gruzy stawały symbolami przeszłości – ciężkiej, kolektywnej pracy oraz jasnej przyszłości Warszawy i całego kraju.

- Historia przewartościowania gruzów stanowi bezpośrednie odniesienie do współczesnej debaty o zrównoważonym budownictwie w dobie kryzysu klimatycznego, opartym na odzysku i recyklingu materiałów – zauważa kurator wystawy Adam Przywara. – Zasada 3R, czyli reduce, reuse, recycle była w ogromnej skali stosowana w powojennej Warszawie – dodaje.

Na ekspozycji będzie można znaleźć m.in. oryginalne gruzy i materiały odbudowy (kamień, ceramika, cegły, gruzobeton), fotografie, grafiki, malarstwo, dokumenty archiwalne, mapy i infografiki, a także materiały audiowizualne (kroniki filmowe i nagrania historii mówionej) oraz współczesne dzieła sztuki.

Wystawa prowadzi przez pierwsze cztery lata powojennej odbudowy stolicy. Artystyczne wizerunki ruin. Kuratorem ekspozycji jest Adam Przywara.

Przypomnijmy, że Muzeum Warszawy ma w planach wydanie książki pod redakcją Adama Przywary "Zgruzowstanie. Przeszłość i przyszłość ruin w architekturze miasta". Będzie to uzupełnienie tematów poruszanych na wystawie.

Wystawie towarzyszył będzie bogaty program wydarzeń: oprowadzań autorskich, warsztatów, spacerów i wycieczek rowerowych, tydzień filmowy oraz dzień debat i wykładów. Na wystawie obok oryginalnych gruzów i materiałów odbudowy znalazły się prace między innymi Zofii Chomętowskiej, Jana Bułhaka, Alfreda Funkiewicza, Wojciecha Fangora, Antoniego Suchanka, a także współczesnych artystów i artystek: Moniki Sosnowskiej, Tymka Borowskiego czy Diany Lelonek. Dopełniają je dokumenty archiwalne, mapy, fragmenty kronik filmowych i wspomnień.

W każdą niedzielę o godz. 16.00 odbędą się oprowadzania. Kuratorskie z Adamem Przywarą: 2 kwietnia (tłumaczone na polski język migowy) i 6 sierpnia. Oprowadzania gościnne poprowadzą: Jarosław Trybuś (16 kwietnia), grupa projektowa CENTRALA – Małgorzata Kuciewicz i Simone De Iacobis (23 kwietnia), Sylwia Chutnik (14 maja), Petro Vladimirov (oprowadzanie po ukraińsku, 21 maja), Grzegorz Mika (28 maja), Agnieszka Szewczyk (4 czerwca) oraz fundacja BRDA – Zofia Jaworowska i Petro Vladimirov (18 czerwca).

Muzeum informuje, że dla osób z niepełnosprawnością intelektualną i w spektrum autyzmu przygotowane zostaną treści w języku prostym i przewodnik po wystawie. Powstaną tyflografiki wybranych obiektów wraz z audiodeskrypcjami oraz teksty w druku powiększonym i alfabecie Braille'a.