Książki o miastach i architekturze [RECENZJE]

Miasta na Wschodzie mają urok i duszę

Z miast na Wschodzie, Lwów zajmuje szczególne miejsce w sercu Polaków. "Bo gdzie jest na świecie, tak dobrze jak tu? Tylko we Lwowie" - głosi piosenka z lat 30. To ze Lwowa przyjechali profesorowie, którzy budowali uczelnie Krakowa i Wrocławia, a także mieszkańcy, którzy znaleźli dom na Ziemiach Odzyskanych. Wreszcie, to po prostu piękne miasto, przyciągające turystów. Książka „Lwów. Dzieje miasta” to zapis historii miasta, związanych z nim postaci, ważnych wydarzeń. Jego losy to istotny wycinek dziejów Polski i tej części Europy Środkowo-Wschodniej, relacji polsko-ukraińskich. Barwny i przystępny dla laików język, jakim posługują się autorzy, sprawia, że nie czyta się jej jak historycznej monografii, ale interesującą opowieść o ludziach i miejscach. Całości dopełniają liczne ilustracje, mapy, reprodukcje, zdjęcia, dzięki czemu można też przeglądać ją jak album. Dla tych, którzy ze Lwowa pochodzą, przeczytanie książki będzie wybraniem się w podróż sentymentalną. Dla tych, którzy znają go wyłącznie z opowieści dziadków - pouczającą lekturą. Dla miłośników turystyki, planujących wakacyjne wojaże za Bugiem - nieocenionym przewodnikiem. Pierwsi zapewne zwrócą uwagę, że nie jest to dzieło naukowe, ujawniające nieznane dotychczas fakty. Drudzy będą z niej bardzo zadowoleni – miasto, którego nigdy nie widzieli na oczy, podano im niemal jak na talerzu, w lekkostrawnej formie, wzbogaconej o zdjęcia. Skorzysta też z tego trzecia grupa, turyści, dla których będzie to Lwów w pigułce. Książka zdobyła nagrodę w plebiscycie „Historia zebrana” na najlepszą książkę historyczną 2015 roku. Kto będzie lepszym przewodnikiem po mieście, niż ktoś żyjący w nim, znający jego historię, związany licznymi wspomnieniami, sentymentem do miejsc i wydarzeń? Takim przewodnikiem po Stambule jest Orhan Pamuk, wybitny turecki pisarz i noblista.  "Stambuł. Wspomnienia i miasto" to po części jego autobiografia, po części opowieść rodzinna, to również barwny portret miasta na styku Europy i Azji. Opisując swoje życie, Pamuk miał ambicję przelania go na papier w taki sposób, jakby przydarzyło się komuś innemu – i udało się. Tak narodził się międzynarodowy bestseller. Dla Pamuka pretekstem do pisania o mieście i jego historii są wspomnienia, obrazy, na których wielcy mistrzowie uwieczniali tę niegdysiejszą stolicę świata, zdjęcia budynków, strony przeczytanych książek. I tak, jak skomplikowane są losy rodziny autora, tak samo skomplikowana jest przeszłość, tworząca teraźniejszość Stambułu. Ten rodzaj opowiadania o miastach lubię najbardziej. Nie chronologia, lecz narracja jest tu najważniejsza. Zaglądanie do domów, przywoływanie smaków, zdań, obrazów, opisywanie miasta przez pryzmat losów jego mieszkańców. W ten sposób budzi w Czytelniku apetyt, by spakować walizkę, wsiąść w samolot i udać się nad cieśninę Bosfor jego śladami. To się Orhanowi Pamukowi udało na poziomie mistrzowskim. "Lwów. Dzieje miasta" Ryszard J. Czarnowski, Eugeniusz Wojdecki, Wydawnictwo Jedność, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2015, cena: 89 zł "Stambuł. Wspomnienia i miasto" Orhan Pamuk, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, cena: 39,90 zł