Plac 3 Maja w Malborku już umajony. Po metamorfozie w ramach programu rewitalizacji jest więcej zieleni i kwiatów. Warto zobaczyć

Zbliża się Święto Narodowe Trzeciego Maja, które obchodzone jest na pamiątkę uchwalenia 3 maja 1791 r. przez Sejm Czteroletni, nazywany także Wielkim, Ustawy Rządowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, znanej jako Konstytucja 3 maja. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie, po amerykańskiej z 1787 r., spisana konstytucja.

To święto państwowe ustanowione było w 1919 r. i ponownie w 1990 r. 3 maja jest dniem wolnym od pracy. Tym bardziej można wybrać się na spacer, choćby ulicami Malborka. Zajrzeliśmy na pl. 3 Maja, gdzie przywrócono choćby historyczny przebieg alejek, dosadzono zieleni, kwiatów. Są też nowe ławki. Można więc przysiąść na jednej z nich.
Dzieciakom może spodobać się nieduży plac zabaw. Prace były wykonane w ramach programu rewitalizacji, które Urząd Miasta realizował z dofinansowaniem ze środków europejskich.

Skwerem "z czołgiem", jak nazywają plac mieszkańcy, zajmowało się PBR Przyszłość z Malborka, które wygrało przetarg. „Rewaloryzacja obszaru Placu 3 Maja w Malborku”, bo tak oficjalnie nazwano to zadanie, pochłonęło ok. 2,2 mln zł.

Pl. 3 Maja i ul. Grunwaldzka to także jeden z przystanków na ścieżce historycznej po obszarze rewitalizacji. Warto poznać jego historię. Opis został przygotowany przez Muzeum Miasta Malborka.

Historycznie teren obecnego Placu Maja od XV wieku nazywano Fleischerfeld, czyli patrymonium wydzielonym dla rzeźników. Dzisiejszy układ przestrzenny to efekt prac z 1921 r., kiedy to został zorganizowany i urządzony z licznymi nasadzeniami sprowadzonymi z lasku nad Nogatem.  Wówczas plac otrzymał nazwę Deutsch-Ordensplatz – Plac Zakonu Niemieckiego, nazwany na cześć 152 Pułku Piechoty im. Zakonu Niemieckiego, którego siedziba znajdowała się w pobliskich koszarach.

Sam kompleks „czerwonych koszar” powstał w latach 1902-1906 przy czynnym udziale finansowym miasta. 1 października 1906 r. uroczyście zajął je przeniesiony z Iławy sztab i 1 Batalion 152 Pułku Piechoty im. Zakonu Niemieckiego, który taką nazwę nosił od 1902 r.
Koszary rozbudowano w latach 1908-1911. Na czas plebiscytu w 1920 r. koszary zajęła kampania włoskiej lekkozbrojnej piechoty Bersaglieri. W grudniu 1920 r. pomieszczenia zajęły dwie kompanie 3 Pruskiego Pułku Piechoty, zmieniony w 1935 r. w 45 Pułk Grenadierów. W Malborku znajdował się jego sztab, 1 batalion, 13 kompania miotaczy min i 14 kompania przeciwpancerna. Po II wojnie znajdowały się tu różne jednostki.

Obecnie kompleks stanowi bazę dla 22 Bazy Lotnictwa Taktycznego im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego. Za ogrodzeniem koszarowym można dostrzec samolot TS 11 Iskra 8n/s 1H-0510 oraz kamień ku czci Tadeusza Sołtyka, konstruktora wspomnianego samolotu. Pomnik został odsłonięty 19 marca 2005 roku. Inną ciekawostką jest włoska haubica 149/19 model 37, kaliber 150 mm. Brała ona udział w walkach o Malbork w 1945 roku, odnaleziona podczas prac budowlanych pod nowy budynek Szkoły Podstawowej nr 3.

W 1925 r. na placu odsłonięto pomnik poświęcony 2250 żołnierzom malborskiego 152 Pułku Piechoty im. Zakonu Niemieckiego, którzy polegli na frontach I wojny światowej. Zaprojektował go doktor Bernhard Schmid, ówczesny konserwator zamku. Pomnik został zniszczony w 1945 r.

Po II wojnie światowej na rogu ulic 17 Marca i Grunwaldzkiej zorganizowano cmentarz Armii Radzieckiej, gdzie w pierwszych trzech miesiącach 1945 r. pochowano 324 żołnierzy. Zlikwidowano go w 1955 roku. Ekshumowanych pochowano na cmentarzu przy ulicy 500-lecia. Na cmentarzu ustawiono również pomnik w formie łuku z tablicami. Został rozebrany dopiero w 1972 r.

W 1965 r., w dwudziestą rocznicę zdobycia Malborka przez Armię Czerwoną, w miejscu dawnego pomnika pułku ustawiono na specjalnym postumencie działo samobieżne ISU-122S. Wykonany został wg projektu Zdzisława Białkowskiego. W czasach Polski Ludowej miejsce manifestacji i innych uroczystości o charakterze politycznym.

W związku z ustawą dekomunizacyjną przyszłość tego wozu bojowego stanęła pod sporym znakiem zapytania. Urząd Miasta w Malborku podjął jednak starania o uratowanie tego zabytku militarnej techniki. Usunięto więc źle kojarzoną gwiazdę o wiadomej kolorystyce, a treść zniekształcająca historię została zastąpiona bardziej neutralnym opisem. Zaś samo działo otrzymało barwy historyczne oraz pierwotny numer.
Należy podkreślić, że malborskie działo powstało na zamówienie Ludowego Wojska Polskiego pod koniec lat 40. ubiegłego wieku i trafiło do jednostki w Ostródzie, skąd przyjechało prosto do Malborka. Obecnie stanowi eksponat Muzeum Miasta Malborka.

Podobnie, jak Plac Wolności, część ulicy pomiędzy 17 Marca a Jagiellońską nosi również nazwę pl. 3 Maja. Przed wojną była to osobna ulica o nazwie Pfafferottstrasse, czyli ul. Clemensa Pfafferotta, ostatniego dowódcy 152 Pułku Piechoty im. Zakonu Niemieckiego.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź "Dziennik Bałtycki" codziennie. Obserwuj dziennikbaltycki.pl!