W grudniu 2022 r. ówczesna wojewoda podkarpacka Ewa Leniart wydała zgodę na jego przeniesienie na cmentarz żołnierzy radzieckich przy ul. Lwowskiej w Rzeszowie. Była to odpowiedź na wniosek w tej sprawie prezydenta Rzeszowa Konrada Fijołka.
Przez rok nic w tej materii się nie działo. Aż do czasu, gdy 4 stycznia br. powołana przez nowy rząd wojewoda Teresa Kubas – Hul zmieniła decyzję swojej poprzedniczki i wyraziła zgodę na przeniesienie wspomnianego pomnika na teren kwatery wojennej żołnierzy Armii Radzieckiej położonej na cmentarzu komunalnym Zwięczyca przy ul. Podkarpackiej w Rzeszowie.
„Zmiana pierwotnej lokalizacji została ustalona na spotkaniu, jakie odbyło się 20 listopada 2023 r., w którym wzięli udział przedstawiciele Urzędu Miasta, Wojewody oraz miejskiego konserwatora zabytków. Ustalono, że cmentarz Armii Radzieckiej na Wilkowyi posiada już centralny pomnik i przeniesienie kolejnego zachwieje całym założeniem. Ponadto cmentarz jest dość szczelnie zapełniony mogiłami, a zachowane plany archiwalne wskazują, że groby mogą znajdować się także poza nimi, zatem istnieje ryzyko ich naruszenia. Natomiast na kwaterze w Zwięczycy istnieje możliwość adaptacji miejsca pod przenoszony pomnik” – poinformował „Nowiny” Bartosz Gubernat, rzecznik prasowy wojewody.
O zgodzie wojewody mówi też uzasadnienie projektu nowej uchwały o przeniesieniu pomnika, przygotowanego przez rzeszowski ratusz. Niewykluczone, że uchwała ta będzie rozpatrywana jeszcze na lutowej sesji Rady Miasta Rzeszowa. Dokument zmienia poprzednią uchwałę Rady Miasta z 2018 r. o przeniesieniu pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej na cmentarz radziecki przy ul. Lwowskiej.
Dyrektor IPN dr Dariusz Iwaneczko nie zna treści przygotowanej przez ratusz uchwały. Przypomina jedynie, że ustawa o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego z 1 kwietnia 2016 r., na którą powołują się też projektodawcy uchwały, mówi o usuwaniu z przestrzeni publicznej totalitarnych upamiętnień, a nie ich przenoszeniu za publiczne pieniądze na inne miejsce publiczne, a takim jest cmentarz.
Marcin Maruszak, prezes Stowarzyszenia Rodzin Żołnierzy Niezłomnych Podkarpacia, mówi, że gdy w ub. roku pojawił się pomysł przeniesie pomnika na cmentarz przy ul. Podkarpackiej, Stowarzyszenie wydało w tej sprawie protest. W piśmie podkreśliło, że kwatera żołnierzy sowieckich mieści się tuż obok miejsca, w którym funkcjonariusze komunistycznej bezpieki ukryli w zbiorowej mogile zwłoki mjr. Władysława Koby, ppor. Leopolda Rząsy i ppor. Michała Zygo, najdzielniejszych żołnierzy Okręgu Rzeszowskiego Zrzeszenia WiN, walczących z sowiecką okupacją.
„Postawienie tutaj wspomnianego pomnika będzie jednoznaczne z pohańbieniem tego miejsca oraz pamięci o naszych bliskich, żołnierzach podziemia, którzy byli represjonowani lub polegli w walce z hitlerowskim i sowieckim okupantem i którzy są pochowani na tym cmentarzu” – napisali autorzy pisma.
Ustawa z 1 IV 2016 r. zobowiązywała samorządy i innych właścicieli nieruchomości do usunięcia do końca marca 2018 r. symboli totalitarnych, o ile za takie zostały uznane przez IPN. W przypadku niewykonania przez te podmioty ustawowego obowiązku, spoczywał on na wojewodach. Mimo tego, do dziś na pl. Ofiar Getta w Rzeszowie stoi posadowiony w 1951 r. pomnik sławiący Armię Czerwoną.
Armia Czerwona weszła do okupowanej Polski w 1944 roku, pokonując armię niemiecką i jednocześnie dopuszczając się wielu zbrodni na ludności cywilnej oraz żołnierzach i oficerach Armii Krajowej i innych formacjach niepodległościowych. Wejście do Polski armii sowieckiej umożliwiło zainstalowanie po II wojnie światowej systemu komunistycznego. Nasz kraj do 1989 r. nie był w pełni suwerenny. Stacjonowały w nim oddziały radzieckie.
Sprawę nieusuniętych z przestrzeni polskich miast pomników radzieckich nagłośnił prezes IPN dr Karol Nawrocki w marcu 2022 r. po inwazji Rosji na Ukrainę. Po jego apelu wiele samorządów usunęło dawne radzieckie pomniki. Z decyzją natomiast zwlekały władze Rzeszowa. Prezes IPN skierował do prezydenta Konrada Fiołka list, w którym zaproponował współpracę przy likwidacji rzeszowskiego pomnika. Równocześnie zadeklarował pomoc w uhonorowaniu na pl. Ofiar Getta pamięci o rzeczywistych bohaterach. Niestety, propozycja warszawskiej centrali IPN nie odniosła skutku.
Wskaźnik Bogactwa Narodów, wiemy gdzie jest Polska
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
