W swoich poszukiwaniach natrafił na program realizowany przez nasze Muzeum, czyli „Nie kitraj zabytków”. Skontaktował się z nami. Po rozmowie telefonicznej jasno mogliśmy stwierdzić, że wieszaki to pamiątki po niefunkcjonujących już gnieźnieńskich przedsiębiorstwach. Z uwagi na wartość historyczną gdynianin postanowił przekazać je do naszego Muzeum. Po prawie stu latach wróciły do Gniezna.
Fot. 1
Wieszak na ubrania ze sklepu W. Konkiewicza, Rynek 2 w Gnieźnie, fot. Dariusz Pietraszewski, 2024 r., ze zbiorów MPPP.
Wieszaki datowane są na lata 20-30. XX w. Mają długość ok. 40 cm. Jeden z nich ma tulejkę wokół metalowego haczyka, która chroniła odzież przed zaczepieniem o drut. Na pierwszy rzut oka nic szczególnego… Czarne napisy z nazwiskami przedsiębiorców i adresami firm są jednak istotne dla zainteresowanych historią. Te skromne, ale znaczące elementy są kluczem do zrozumienia kontekstu i mogą dać początek odkrywaniu fascynujących opowieści związanych historią gnieźnieńskiej przedsiębiorczości.
Na jednym z ofiarowanych wieszaków widzimy napis „Dr Proebstel i Ska, Gniezno”. Pod tym szyldem działał niegdyś kompleks farbiarni i pralni chemicznej przy ul. Trzemeszeńskiej w Gnieźnie. Obecnie jest to ul. Roosevelta, a teren, na którym mieścił się zakład, zajmuje dyskont oraz pasaż handlowy. Historia tego przedsiębiorstwa sięga okresu I wojny światowej i stanowi charakterystyczny przykład dynamicznego rozwoju – od skromnego zakładu do potężnej manufaktury. Wszystko zaczęło się od małej pralni, której właścicielem był chemik z Bawarii dr Ludwig Proebstel.
Fot. 2
Wieszak na ubrania z pralni Dr Proebstel i Ska w Gnieźnie, fot. Dariusz Pietraszewski, 2024 r., ze zbiorów MPPP.
Dzięki wiedzy założyciela firmy oraz wprowadzanym nowoczesnym technologiom zakład szybko zyskiwał na znaczeniu. W okolicy brakowało podobnych przedsiębiorstw, więc Proebstel rozbudowywał własne i otwierał kolejne filie m.in. w Szamotułach i Bydgoszczy. Przed wybuchem II wojny światowej zatrudnionych w zakładzie było blisko 170 osób. Pralnia oraz farbiarnia stanowiły ważny ośrodek na gospodarczej mapie Gniezna.
Fot. 3
Ogłoszenie widniejące w: Lech. Gazeta Gnieźnieńska: codzienne pismo polityczne dla wszystkich stanów. Dodatki: tygodniowy „Lechita” i powieściowy oraz dwutygodnik „Leszek” 1932.11.01 R. 33 Nr 252, domena publiczna.
Okres okupacji niemieckiej przyniósł największy rozwój firmy Dr Proebstel i Spółka. Uzyskała ona wtedy zlecenia od wojsk Wehrmachtu, zwiększając zatrudnienie do ponad 300 osób. Po wojnie, w 1949 r., zakład został przejęty przez państwo polskie, a w 1951 r. przekazany miastu Gnieznu. Funkcjonował pod nazwą Miejskie Pralnie i Farbiarnie. Z czasem rozwój społeczny i powszechny dostęp do sprzętu piorącego doprowadziły do zmniejszenia zainteresowania korzystaniem z usług zakładu, co wymusiło dostosowanie się do nowych realiów rynkowych. Działalność zakończono w latach 90. ubiegłego wieku.
Fot. 4
Pocztówka z wizerunkiem zakładu, okres dwudziestolecia międzywojennego, domena publiczna.
Na kolejnym podarowanym do Muzeum wieszaku widać napis: „W. Konkiewicz, Gniezno, Rynek 2”. Dzięki pomocy Rafała Wichniewicza (www.gniezno24.com) oraz starym wydaniom gnieźnieńskiej gazety „Lech” udało nam się odkryć interesującą historię związaną z właścicielem firmy. Wiktor Konkiewicz prowadził sklep z odzieżą i galanterią skórzaną, od 1922 r. mieszczący się w Gnieźnie przy ul. Rynek 2. Obecnie również są tu sklepy z ubraniami. Z reklam pojawiających się w gazecie wynika, że asortyment był bardzo różnorodny: począwszy od koszul, przez płaszcze, spodnie, krawaty, kapelusze, aż do bielizny, a nawet ubranek do chrztu czy komunii. Oferta kierowana była głównie dla chłopców i mężczyzn.
Fot. 5
Ogłoszenie widniejące w: Lech. Gazeta Gnieźnieńska: codzienne pismo polityczne dla wszystkich stanów 1922.08.18 R. 24 Nr 188, domena publiczna.
Wzmianki o Konkiewiczu nie dotyczą tylko jego firmy, ale również zaangażowania w działalność społeczną. Co ciekawe, zarówno Proebstel, jak i Konkiewicz przekazali datki na rzecz nagrody „Obywatelstwa Miasta Gniezna” na konkurs hippiczny, który odbył się w kwietniu 1926 r. Konkiewicz wspierał również zbiórkę dla sierot kresowych zorganizowaną w 1932 r. W tym samym roku prowadzony przez niego sklep stał się miejscem prezentacji wystawy o wytwórczości huculsko-zakopiańsko-łowickiej oraz rękodzieła ludowego, takiego jak tkane obrazy czy elementy strojów regionalnych. Rok 1935 był dla Konkiewicza pechowy. Jego sklep okradziono, a kilka miesięcy później przedsiębiorca uległ wypadkowi samochodowemu. Miało to prawdopodobnie wpływ na dalsze losy firmy. Z informacji prasowych wynika, że właściciel sprzedał swój interes, a pod adresem Rynek 2 zaczął funkcjonować dom konfekcyjny, reklamowany jako „dawniej W. Konkiewicz”. Niestety, tu ślad się urywa. Może ktoś z Was słyszał o dalszych losach Wiktora Konkiewicza? Jeżeli tak, będziemy bardzo wdzięczni za KONTAKT.
Fot. 6
Pocztówka - Gniezno. Widok południowo-wschodniej strony Rynku, z wylotem ul. Farnej, około 1920-1935 r., ze zbiorów MPPP.
Jak się okazuje, nawet drewniane ramiona służące do zawieszania ubrań mogą prowadzić do wspomnień o przeszłości i „pokazywać”, jak zmieniają się przedmioty codziennego użytku i nasze otoczenie. Każdy z nas może dbać o pamiątki przodków, tak aby zachowały się dla kolejnych pokoleń. W programie „Nie kitraj zabytków” skupiamy się nie tylko na dostarczeniu informacji, ale również na budowaniu zaangażowania społecznego w ochronę zabytków. Nie bądźmy obojętni! Pamiętajmy, że najlepszym miejscem dla zabytków jest muzeum.
Autor: Weronika Zmudzińska
Korekta: Dariusz Stryniak
Redakcja: Michał Bogacki
Jak wyprać kurtkę puchową?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
