Bazar Różyckiego, czyli legendarne warszawskie miejsce. Poznajcie historię kultowego targowiska na Pradze. "Tam było wszystko"

Przypominamy nasz tekst z czerwca 2021 roku

Udało nam się porozmawiać z Panią Anną Mizikowską, autorką słuchowiska „Tam było wszystko”. Jak wiadomo, teren na którym dziś znajduje się bazar, w ręce słynnego Juliana Różyckiego trafił w 1874 roku. Od początku planował, że w tym miejscu stworzy targowisko. Nie było ono jednak wówczas jedynym na Pradze.

Bliżej Wileńskiego powstało inne, na początku lepsze i podobno bardziej nowoczesne. W 1882 roku w piśmie „Nowiny” wychodzącym wówczas na Pradze pojawiła się informacja o tym, że na Pradze są dwa targowiska. Drugie z nich to prawdopodobnie bazar – opowiada nam Pani Anna Mizikowska.

Co działo się przez osiem lat z tą parcelą? Prawdopodobnie handel prowadzono już wcześniej, ale nie było to tak popularne targowisko. Różycki kupował kolejne parcele i rozbudowywał swoje targowisko, żeby zwalczyć konkurencje. Wstrzelił się też w dobry moment, kiedy władze carskie nakazywały przenieść się kupcom z ulic i pojedynczych stanowisk na place targowe.

W 1901 roku powstał symbol starego Różyca, jak nazywano w Warszawie bazar, siedmiometrowy błękitny kiosk w kształcie syfonu. Stanął przy wejściu od ulicy Targowej. Miał go zbudować sam właściciel bazaru, a mieścił się tam punkt sprzedaży własnych wód gazowanych. Dotrwał do 1935 roku, kiedy nakazano jego rozebranie, ze względu na stan techniczny.

Wcześniej Muzeum Warszawskiej Pragi organizowało słuchowisko dotyczące sportu na Pradze i ludności żydowskiej. Obecne potrwa do końca roku. To słuchowisko stworzone z nagrań, relacji, wspomnień najstarszych Prażan. W 2008 roku rozpoczęto zbieranie nagrań. Najstarsza Pani, którą udało się nagrać urodziła się w 1918 roku. Chodziła z babcią na bazar już jako kilkuletnia dziewczynka. Dlatego poniekąd te wspomnienia zaczynają się od lat 20. XX wieku. Kończą natomiast u schyłku bazaru i nadziejach na przyszłość.

Wówczas był to, zaraz po Kercelaku, największy bazar w Warszawie. Po wojnie i likwidacji wolskiego targowiska stał się już największym.

Słuchowisko koncentruje się na tych czasach kiedy na bazarze było tłoczno, kiedy był ruch. Kiedy wszyscy kochali ten bazar. Kiedy cieszył się takim naprawdę dużym powodzeniem. Co ciekawe, nie widać dużej różnicy w słuchowisku, w tych zestawionych wspomnieniach, między czasami przedwojennymi, a dajmy na to latami 50. czy 60. XX wieku. W zasadzie jedyne co tak naprawdę trwale się zmieniło, co zanikło w tych relacjach, to obecność żydowskich kupców. Wnosili oni bardzo dużo kolorytu, a w czasie II wojny światowej w większości byli zmuszeni przejść do getta i już nie wrócili – opowiada nam autorka słuchowiska.

Po II wojnie światowej na Bazar Różyckiego szło się, żeby dostać to czego nie było nigdzie indziej. Podobnie jak podczas wojny można było tam kupić broń, nawet maszynową, i amunicję. W tak zwanej alejce złodziei, od strony Ząbkowskiej bliżej Targowej, można było wejść zapytać o broń, granaty itd. Jeśli rozpoznali w Tobie swojego, wtedy powiedzą, że nie ma sprawy. Jeżeli pomyślą, że jesteś niepewny to się dowiesz, że broń to na 11 listopada, bo tam są koszary.

Są również takie, które opowiadają o tym, że można było dostać płyty winylowe w całości i pocztówki muzyczne. Jak opowiada nam Anna Mizikowska, przy innej okazji, usłyszała opowieść jednego z pracowników Polskiego Radia. Odradzało się ono w powojennej Polsce. Podobno pierwsze płyty, które Polskie Radio nadawało kupowano właśnie na bazarze Różyckiego. Nic dziwnego, siedziba była wówczas na Targowej 63.

Jednym z symboli Różyca były też sprzedawane na bazarze pyzy z tzw. podfartuszka. Dlatego, że sanepid był oburzony faktem, iż sprzedawano je w ten sposób. Bez pozwolenia i kontroli. Teraz wykonaną z żelaza przekupkę, także taką jak sprzedawała pyzy, można spotkać na dziedzińcu Muzeum Warszawskiej Pragi. Nigdzie indziej jak pod adresem Targowa 52, czyli w samym sąsiedztwie bazaru. Również nieopodal, pod adresem Targowa 56, została odlana Syrenka Warszawska. Stała ona przed wojną na rynku Starego Miasta, a obecnie jest we wspomnianym Muzeum. Także tam w sierpniu odbędzie się na dziedzińcu, wieczorem pod chmurką i przy gwiazdach, emisja słuchowiska.