Czy Grudziądz jest starszy o 50 lat?

Krótko przed wybuchem II wojny światowej Józef Paczkowski przygotował do wydania drukiem źródło historyczne „Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664". Lustracja została opublikowana w periodyku Toruńskiego Towarzystwa Naukowego Fontes, z.32. Publikacja ukazała się po śmierci autora w 1938 r. Wstęp oraz indeks sporządził   ks. Alfons Mańkowski.
Józef Paczkowski zmarł w1933 r. Był on dyrektorem generalnym archiwów państwowych oraz profesorem Uniwersytetu Poznańskiego. W latach 1896-1899 dokonał wielu odpisów lustracji Prus Królewskich. Wg  grudziądzanina ks. A. Mańkowskiego nie wiadomo, czy lustracja z 1664 r. jest oryginałem, ponieważ na końcu lustracji brakuje podpisów.
Nie prowadziłem kwerendy w sprawie tej lustracji. Możliwe, że dokument  źródłowy, opracowany edycyjnie przez J. Paczkowskiego i ks. A. Mańkowskiego już nie istnieje, został zniszczony w czasie II wojny światowej. Tym bardziej wskazane jest przeanalizowanie fragmentu dotyczącego istnienia w 1664 roku oryginału dokumentu lokacyjnego Grudziądza z 1240 r. Historycy, w tym szczególnie ś. p. prof. Krystyna Zielińska-Melkowska, podejrzewali, że był zapewne dokument lokacyjny wcześniejszy od dokumentu z 1291 r. Wynikało to z treści tego dokumentu. Jego treść nie zawiera podstawowych informacji, obowiązkowych dla pierwszego dokumentu lokacyjnego. Nie ma w nim informacji o uposażeniu kościoła parafialnego, nie ma wskazanego zasadźcy, czyli osoby podejmującej się sprowadzenia osadników i w nagrodę za to otrzymującej np. dziedzicznie funkcję sołtysa lub wójta, jak to miało miejsce np. w przypadku lokowanego w 1298 r. Łasina.
Prof. K. Zielińska-Melkowska w swojej publikacji, (Lokacja Grudziądza w roku 1291. Toruń1991), wyraziła przekonanie, że Grudziądz założył biskup Chrystian. Swój pogląd o przedkrzyżackim rodowodzie miasta Grudziądza oparła m.in. na tytulaturze mieszkańców Grudziądza, w tym szczególnie zamieszkującego go w latach ok. 1269- 1293 mincerza Hermana z Grudziądza (Hermanus monetarius civis in Grudenze). Jest to dowód źródłowy, że w mieście Grudziądzu, przed wystawieniem w 1291 r. znanego dokumentu lokacyjnego istniała mennica a Grudziądz posiadał status miasta.
Historycy średniowiecza, w ramach swojej specjalizacji rzadko sięgają do źródeł pisanych z innych epok a tym bardziej z odległego wieku XVII. Może dlatego informacja o istnieniu przywileju Grudziądza z 1240 roku została przeoczona. Trzeba również brać pod uwagę ewentualny błąd wydawcy lub w druku. Czy informacja w lustracji z 1664 r. może być prawdziwa? Oto treść tej informacji, s. 76.:
Miasto Grudziądz
1. Płaci zamkowi ze wszystkich swych osiadłości i za wszelkie powinności, jak to od uprzywilejowanych ogrodów, gruntów miejskich i od ław rzeźniczych, według starodawnych praw, zwyczajów ilustracyi anni 1623 czynszu na ś. Marcin coniunctim in una summa computando fl. 36 gr. 20
Z osobna rzeźnicy według swych praw annorum 1529 et 1636 et decreti regii anni 1638 dziesięć kamieni łoju tłuczonego ả fl.6, facit fl. 60
(BL 96a). 2. Toż miasto ma prawo na karczmy dwie, jak to w Nowej Wsi i Rudzie, ażeby w tych wsiach i karczmach ani zamek, ani inszej kondycji będący possessor piwa i inszych liquorów na szynk nie dawał. Verifikowało to prawami krzyżackiemi ab annis 1240 et 1404, item confirmatione divae memoriae Sigismundi a. 1526 et decreto d. Sigismundi Augusti inter civitatem et generosum Petrum Woianowski capneum Graudentinenensem anno 1559 lato, tumdenique commissione regia anni 1645 et Mtis Vladislai IV eiusdem anni finali decreto, ktorym samemu propinatio przysądzona.
Podanyw źródle rok wskazuje na lokację Grudziądza za życia biskupa misyjnego PrusChrystiana, zmarłego w 1245 r.
Więcej szczegółow na ten temat na jednym z grudniowych spotkań Koła Miłosników Dziejów Grudziądza.