Gdzie znajduje się środek Rzeszowa?

Czy zastanawialiście się kiedyś w którym miejscu znajduje się środek Rzeszowa? Swoje centra wyznaczyły już u siebie niektóre miasta jak Wrocław, Łódź, Warszawa, Nowy Sącz czy trójmiejska aglomeracja. Natomiast mieszkańcy wsi Piątek, znajdującej się w województwie łódzkim, są dumni z tego, że ich miejscowość została uznana za geometryczny środek Polski.
Jak sytuacja wygląda w Rzeszowie?
Na tak postawione pytanie dotyczące środka miasta jedni z Was wskazaliby miejsce od którego mierzy się odległości drogowe, jest to podobno lokalizacja głównego budynku Poczty Polskiej, w naszym przypadku tego znajdującego się przy ulicy Moniuszki 1 – UP Rzeszów 1.
Innym miejscem, stosowanym dawniej w pomiarach geodezyjnych był Zamek Rzeszowski, obecnie zastąpiony innym układem - Państwowym Układem Współrzędnych Geodezyjnych 2000.
Większa grupa bez dłuższego namysłu wskazałaby zapewne Rynek a dokładniej znajdującą się na nim studnię. Czy byłaby to pomyłka? Z geograficznego punktu widzenia tak. Z urbanistycznego już nie koniecznie. Wszak znakomita większość miejscowości zbudowana jest dookoła centralnego placu, z którego promieniście rozchodzą się ulice. Podobnie było w przypadku Rzeszowa, którego centrum rozwoju od XIV wieku umiejscowione zostało właśnie w miejscu obecnego Rynku. Od tego czasu miasto powiększało się stosunkowo harmonijnie i do końca 2005 roku miało kształt zbliżony do owalu a jego geometryczny środek ulokowany był w okolicach Olszynek nad Wisłokiem.
Czasy się zmieniły. Dzięki staraniom Prezydenta Tadeusza Ferenca począwszy od 1 stycznia 2006 roku Rzeszów zaczął rosnąć by po 4 latach osiągnąć aż 115% dawnego obszaru. Przy okazji znacznie zmienił kształt, który obecnie przypomina liść Klonu tatarskiego.
W związku z tym zmienił się i geometryczny środek Rzeszowa. Gdzie w takim razie się znajduje?Korzystając ze strony geoportal.gov.pl, w sposób dokładny na tyle na ile pozwala cyfrowa mapa w internecie, odnalazłem najdalej wysunięte punkty Rzeszowa:- od wschodu - 50°0'48.42" N 22°5'38.93" E,- zachodu - 50°3'6.16" N 21°52'59.59" E,- północy - 50°4'41.94" N 22°0'5.2" E,- południa - 49°55'57.3" N 21°58'54.98" E.
Na podstawie tych danych można wyznaczyć równoleżnik znajdujący się pomiędzy północnym i południowym krańcem miasta. Wynik to 50°00'19.5"N.Identycznie sytuacja ma się z szerokością. Połowa dystansu między południkami przechodzącymi przez punkt wschodni i zachodni znajduje się na południku 21°59'19.2"E.
W ten sposób uzyskałem współrzędne geometrycznego środka Rzeszowa:50°00'19.5"N 21°59'19.2"E.
Metoda ta nie zapewnia dokładności rzędu kilku centymetrów, dostępnej geodetom, jednak do celów turystycznych jest wystarczająca.
Gdzie znajduje się to miejsce? Po sprawdzeniu na jednej ze znanych stron udostępniającej mapy i zdjęcia lotnicze spotka Was niemiła niespodzianka. Jest to punkt znajdujący się na jednej z wysepek zbiornika zalewowego na Wisłoku, w pobliżu przystani żeglarskiej. O wizycie w tym miejscu bez pomocy łódki czy pontonu raczej nie ma co marzyć. Z powodów bezpieczeństwa nie radziłbym również wycieczki w zimie, kiedy wody akwenu zetnie lód.
Zaznaczyć muszę, że nie jest to tzw. środek ciężkości miasta. To drugi punkt, który może bardziej odpowiadać wizji mieszkańców odnośnie środka Rzeszowa. Metodą tą posłużono się m.in. w 2013 roku w Trójmieście, ponieważ środek geometryczny wyliczono w miejscu równie słabo dostępnym jak w naszym przypadku – na wodach Zatoki Puckiej.
Aby nie wchodzić w szczegóły dodam tylko, że do wyliczenia takiego punktu są dość skomplikowane, każde załamanie granic miasta należy opisać współrzędnymi a studenci Politechniki Gdańskiej użyli do pomocy oprogramowanie CAD i GIS oraz układ współrzędnych płaskich prostokątnych „PL-2000".
Jednak każdy z nas może w zaciszu domowym wyznaczyć orientacyjny środek ciężkości miasta przy pomocy prostego doświadczenia. Za pomocą szpilki czy ołówka można określić środek ciężkości wyciętej nożyczkami mapy konturowej miasta. Należy znaleźć punkt, w którym ułożona na ostrzu szpilki konturówka utrzyma równowagę. Znalezione miejsce to środek ciężkości figury płaskiej, w tym przypadku opisującej teren Rzeszowa.
Metoda ta jest jednak dość niedokładna i zależna od na prawdę wielu czynników więc rozrzut wyników może sięgać 100 metrów i więcej, jednak na potrzeby zajęć szkolnych powinna się sprawdzić.Gdzie w takim razie leży ten punkt w naszym mieście? Są to północne okolice Stadionu Miejskiego.
W lutym ruszyły konsultacje społeczne w sprawie zmiany granic Rzeszowa. Jeśli zamierzenia władz Rzeszowa się powiodą środek Rzeszowa znowu zmieni miejsce. Być może na bardziej reprezentacyjne i przede wszystkim dostępne dla wszystkich?