Park Dolina Szwajcarska wpisany do rejestru zabytków. Urocze i zapomniane miejsce w sercu Warszawy

,,Wpisałem do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego historyczny park Dolina Szwajcarska, znajdujący się w Warszawie przy ul. Chopina" - poinformował Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki. Postępowanie w tej sprawie wszczęto z urzędu.

Dzisiejsza Dolina Szwajcarska (potocznie zwana Dolinką Szwajcarską) stanowi niewielką część dawnego założenia parkowego. Położona jest pomiędzy ulicami: Fryderyka Chopina i al. Róż.

W parku jest wiele bylin m.in. szałwia omszona, irysy, bodziszki, liliowce, lilie i pustynniki, czosnek olbrzymi, śmiałek pogięty, paprocie, funkie, epimedium czerwone. Wiosną nie brakuje również tulipanów. Dodatkowo kilka lat temu odsłonięto pomnik Henryka Sławika i Józsefa Antalla – obaj wsławili się tym, że w czasie II wojny światowej organizowali pomoc polskim uchodźcom (w tym Żydom), którzy znaleźli się na Węgrzech. Zostali za to pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

"Kompozycja założenia Doliny Szwajcarskiej jest unikalna i stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego zarówno przed- jak i powojennej Warszawy. Park reprezentuje duże wartości historyczne i naukowe, zarówno jako przedmiot badań historii dóbr Ujazdowskich jak i przemian przestrzennych Śródmieścia Południowego. W terenie bez problemu można zidentyfikować szereg ważnych elementów kompozycji XIX-wiecznego oraz socrealistycznego założenia parkowego" - podkreślił prof. Lewicki.

Stanisław August Poniatowski ofiarował te tereny ojcom bazylianom – stawiając im warunek, by wybudowali kościół i konwikt dla młodzieży pochodzącej z Rusi. Do powstania warszawskiego park zajmował obszar od ulicy Pięknej do alei Róż po przebitą w XIX wieku ulicę Fryderyka Chopina. Bazylianie jednak zrezygnowali z ofiarowanych terenów, brakowało im środków na ich utrzymanie i znów stał się on częścią Ujazdowa. W XIX wieku Stanisław Śleszyński założył tu ogród owocowy, który dodatkowo był parkiem publicznym.

Nie jest do końca jasna geneza nazwy "Dolina Szwajcarska". Mówi się, że chodzi o charakterystyczne altany w stylu szwajcarskim, które stanęły w parku, a Śleszyński miał je zobaczyć właśnie będą w Szwajcarii. Później Śleszyński odsprzedał tereny, które coraz bardziej rozrastały się w atrakcyjne tereny parkowe i rekreacyjne. Odbył się tam prawdopodobnie pierwszy jeden z pierwszych pokazów filmowych w Polsce prezentując „kinematograf ze scenami humorystycznymi”. Była także aula koncertowa, która cieszyła się dużą popularnością.

Charakter miejsca zaczął zmieniać się w latach 30. XX wieku. Powoli park przestaje być miejscem sprzyjającym wysłuchaniu koncertów. Najpierw stał się terenem sportowym i wystawowym, później, w okresie międzywojennym był również miejscem manifestacji politycznych. Po zajęciu Warszawy przez Niemców był to teren pobliski "dzielnicy policyjnej" do której Polacy nie mieli wstępu, obok znajdowało się Gestapo i teren popadł w niełaskę.