Radio Wolna Europa. To były takie czasy... czyli polityczne dojrzewanie chłopaka z Pociejewa

Wojna się skończyła, ludzie migrowali, zadomawiali się w nowych miejscach, dzieci się rodziły. Ul. Sikorskiego była na całej długości wybrukowana kocimi łbami, na poboczach w czynach społecznych ludzie układali pryzmy kamieni do brukowania. Ul. Wąska i Górna były drogami gruntowymi, prało się w balii, na tarze, wodę nosiło wiadrami, płukało się w Narwi, a suszyło na trawie na łąkach nadnarwiańskich.

Myśmy biegali na bosaka w spodenkach na szelkach, bawiąc się fajerką i kulasem, grając w klipę i w wojnę... Jednym słowem – sielanka (choć biedna, ale wesoła). Wieczory na ganku ze śpiewem, w mieszkaniu kołchoźnik, którego nie można było wyłączyć. I „wiadomości”.
Do wybrańców należeli ci, którzy posiadali odbiorniki radiowe. Mogli sobie złapać stację taką, jaką chcieli. A słuchano przede wszystkim Radia Wolna Europa. Przez szumy i trzaski dobiegał głos spikera, a słuchacze, gdyby mogli, weszli by do wnętrza aparatu.
W latach 50-tych myśmy radia nie mieli. Ojciec chodził do mojej matki chrzestnej na „pogawędki”. Ona miała pięknego „Pioniera”. Nam zakazano mówić komukolwiek, że jest jakieś radio i że się go słucha. I każdego dnia, z przyjaciółmi, ojciec prowadził rozmowy o tym, że tak naprawę to sielanki nie ma.
Gdyby nie Radio Wolna Europa, nikt by nie wiedział, że w czerwcu 1953 r. ludzie w NRD się zbuntowali. Najpierw niezbyt byli zadowoleni, że z rosyjskiej strefy okupacyjnej utworzono całkiem nowe państwo. Po drugie – rozrost armii (tzw. Policja Ludowa) i w efekcie b. silne obciążenie budżetu, a po trzecie, to, co przelało kielich goryczy, to NAKAZ zwiększenia wydajności pracy o 10% (taką decyzję podjął rząd NRD w dniu 28 maja 1953 r.). Przy bardzo niskich zarobkach, braku i drożyźnie żywności – długo nie trzeba było czekać. Gdy nie cofnięto decyzji o wzroście wydajności pracy, w dniu 16 czerwca 1953 r. rozpoczął się strajk generalny.
Rozruchy zostały stłumione przez Armię Czerwoną – na ulicę zbuntowanych miast (około 700 miejscowości) wyjechały czołgi i transportery opancerzone. Wg szacunku RFN zginęło około 300 osób.
Niedługo później, bo już w 1956 r., również w czerwcu (dokładnie 28 czerwca - czwartek) wybuchł strajk generalny w Poznaniu, zapoczątkowany przez załogę Cegielskiego. „Bunt prowokatorów” został zdławiony przez Ludowe Wojsko Polskie i KBW (ponad 10 tys. żołnierzy) oraz Milicję Obywatelską – zginęło 57 osób. Ta tragedia spowodowała jednak to, że u nas tzw. „przewrót październikowy” przeszedł bez ofiar śmiertelnych. Od władzy odsunięto Edwarda Ochaba (choć to jemu zawdzięczamy, że Rosjanie nam odpuścili i nie weszli z „bratnią pomocą”), a na jego miejsce I Sekretarzem został Gomułka. Za to Węgrzy nie mieli tyle szczęścia. Ich październik – to krwawy październik.
Węgrzy zostali spacyfikowani, tak jak trzy lata wcześniej Niemcy, przez rosyjskie czołgi (ich powstanie trwało od 23 października do 11 listopada 1956 r,).
Pamiętam ciągłe przypominanie ojca: „Nic nie widzieliście, nic nie słyszeliście”, „Nie rozmawiajcie z nieznajomymi”. Dlaczego? UB szukało ludzi, którzy słuchali RWE i rozmawiali o wydarzeniach w Poznaniu i na Węgrzech. W kraju, mimo odwilży, czaił się strach.
Ludzie młodzi wciągani byli w szeregi organizacji paramilitarnej, jaką była Służba Polsce. W ramach kształtowania właściwych postaw patriotycznych junacy pracowali m.in. przy odbudowie Warszawy czy budowie Nowej Huty. Została rozwiązana w 1953 r., ale jej idea przetrwała. Już 3 lata później, w 1956 r. na bazie SP powstały Ochotnicze Hufce Pracy.
W szkołach podstawowych młodzież była przytulana przez czerwone harcerstwo, a w średnich – niepodzielnie rządził Związek Młodzieży Polskiej. Ilu nauczycieli miało kłopoty, gdy chcieli wymusić wiedzę z działacza ZMP...
Cdn.
Manro